Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА
Неортодоксна (2020) или за ослободувањето од товарот на традициите
Приказната за хасидска Еврејка од Бруклин која успева да излезе од рамките на договорен брак и заминува во Берлин, звучи фасцинантно и само како концепт, а уште повеќе кога се заснова на вистински настани.

Секогаш сум сакала силни женски ликови, и тоа секаде – во книга, филм, серија. Кога фикцијата не успева да исконструира таков лик, постои можност да се земе инспирација од стварноста. Токму тоа е случајот со мини серијата Неортодоксна (Unortodox, 2020) режирана од Марија Шрадер, која се заснова на истоимената книга во која писателката Дебора Фелдман раскажува за напуштањето на религиската заедница во која има пораснато.

Приказната за хасидска Еврејка од Бруклин која успева да излезе од рамките на договорен брак и заминува во Берлин, звучи фасцинантно и само како концепт, а уште повеќе кога се заснова на вистински настани. Неортодоксна директно нè впушта во пресвртниот миг од животот на деветнаесетгодишната Естер која е хасидска Еврејка. Неопходниот контекст за серијата функционира и како вовед за хасидските еврејски заедници: затворени религиски групи со строги правила кои го уредуваат секој аспект на нивните животи. Правилата потекнуваат од деталното толкување на светите книги и од историските факти, како прогоните на Евреите и холокаустот кои се сметаат за Божја казна. Основачите на ваквите заедници живееле во Европа, а по холокаустот и доаѓањето во САД настојуваат да го уредат и продолжат својот живот токму онака како што тој изгледал во родното место. Носталгијата се меша со траумата и доведува до една крајно конзервативна средина, нетипична за Бруклин, Њујорк.

 

На почетокот на серијата не знаев ништо за хасидските Евреи. Нивниот начин на живот ми изгледаше чудно, како што е често со нешто ново и (по)различно. Сакав да ја уважам нивната автентична култура и за момент заборавив на неопходниот критички став кога се разгледува една културна средина – како својата, така и сите останати. Сепак, поради брзото напредување на дејството и навраќањата кон минатото, уште во првата епизода сфатив дека станува збор за еден спој на верска практика и традиција со тенденција за доминација врз жените. Некои традиции се оправдувани затоа што „отсекогаш било така“, иако токму тоа е причината поради која треба да бидат преиспитани.

 

 

 

Брилијантната Шира Хас во улогата на Eстер „Ести“ Шапиро, се трансформира неколкупати во само четири епизоди, доловувајќи ги подеднакво добро двоумењата и стравот, храброста и бунтот. Ја запознаваме Ести кога таа веќе има одлучено да го напушти сопругот Јенки што подразбира да се откаже од целата заедница и сите блиски. Она што ја прелева чашата и станува повод за нејзината нагла промена од ултраортодоксна во неортодоксна, е преголемиот притисок да стане мајка. Сведување на жената на нејзината репродуктивна функција за жал не е ништо ново, но тука постои едно извртување: Еврејките треба да родат што е можно повеќе деца за да се „надоместат“ милионите жртви на геноцидот. Растејќи, Естер и самата го има интернализирано овој став, а околината го подзасилува со реченици од типот: „Бракот ќе го означи почетокот на твојот нов живот“. Браковите кои се договараат додека момчето и девојката сè уште се тинејџери овозможуваат непречено функционирање на религиската заедница. Таквата поставеност на нештата го отежнува бегството, бидејќи судира две општочовечки потреби: за слобода и за припадност.

Во Неортодоксна е прикажан и стремежот кон скромност кој е неразделен од животот на хасидските Еврејки. Па така, прифатлива облека е онаа која покажува малку кожа и не ги следи линиите на телото. Мажените жени треба да ја покриваат косата со перика или марама, а многу од нив, како и Естер во серијата, се одлучуваат за сосем кратка коса. Во таа смисла, отфрлањето на периката и новата облека која Ести ја купува во Берлин може да се смета за симболична иницијација во „вистинскиот свет“. Освен преку облеката, контролата врз женското тело се воспоставува и на други рамништа. Пред бракот Ести се среќава со инструкторка која ги учи девојките „како да бидат добри сопруги“ кажувајќи им дека поентата на бракот е да се создаде семејство, а свекрвата ја учи дека нејзиниот нов сопруг треба да се чувствува како крал во бракот и за време на сексот. Додека ова апсурдно подучување поминува кај Ести, она што таа не може да го поднесе е мешањето на целото семејство на нејзиниот сопруг во нивната интима. Брачниот живот со Јенки се отежнува и поради тоа што Ести има вагинизам, односно грчење на мускулите околу вагината што го прави сексот болен. Неколку последователни сцени ја доловуваат сексистичката пракса вината секогаш да се бара кај жената: Ести е неправедно третирана како нешто да не е во ред со неа и нејзиното тело – во крајна линија, како да е дефектна.

Може да се каже дека „неортодоксноста“ на Ести започнува во Бруклин со посетувањето на часови по пијано. Ова е исклучок од правилата. За една хасидска Еврејка занимавањето со музика е недозволено: како што кажува Ести, жените не смеат да пејат во јавност за да не бидат перципирани како нескромни или заводливи. Во Берлин, Естeр успева да ѕирне во секојдневјето на свои врсници кои се музичари и открива свет спротивен на оној од кој доаѓа. Таа почнува да се ослободува од хасидските корени за првпат вистински да се насочи кон музиката, нејзината долгогодишна страст која била потисната.

Единствената замерка за тимот кој стои позади серијата е поврзана со контрастното претставување на ликовите. Ликовите на хасидските Евреи се нечувствителни, подмолни и едноставно недопадливи. Наспроти нив, музичарите кои Ести ги запознава во Берлин се некако претерано опуштени и слободоумни, па таа е инстантно прифатена во нивното друштво што сепак делува нереално. Со ваквото претставување на двете општества на црно-бел начин се засилува ефектот и се постигнува драматичност, но за сметка на тоа некои од сцените во Берлин губат на својата уверливост и нè тераат да помислиме: „Ова може да се случи само во филм или серија“.

 

 

Mислам дека е веќе јасно зошто Естер се вклопува во мојата низа силни ликови: силата е во нејзината волја да скршне од патеката која е предопределена за неа. Прашањата кои Неортодоксна ги отвора се многу важни. Сите тие не успеваат да бидат одговорени (особено затоа што серијата има само четири епизоди), но доволно е што се поставени – како да изникнуваат од самите реплики на ликовите. Можеби најважен е одговорот до кој доаѓа Естер, односно дека е можно да се оствари на безброј други начини, а не само како сопруга и мајка. Овој заклучок (спротивен на сè што претходно ја учеле) е нејзината индивидуална победа. Серијата нè остава да ги насетуваме идните предизвици на Естер и да навиваме за неа.

 

 

НАПИШАНО ОД:
  • Радица Стојановска
  • September 10, 2020
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА
Светлана Алексиевич: Се надевам дека „Војната нема женско лице“ им дава сила на жените во Украина
Нобеловката Светлана Алексиевич е добитничка на наградата „Букстар 2022“.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Митот за (не)дисциплираните девојки
„Таа беше најдисциплинираната, најпочитуваната, најсредената - совршена девојка, толку совршена што може да те извади од кожа. Накаде се стремеше таа? Ја следев. Таа можеше да ги среди дури и полиците на празнината“.
  • Од Кристина Атанасова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Малата сирена како квир алегоријa
Фрустрацијата и афектот во коренот на бајката на Ханс Кристијан Андерсен.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да ги украдеме женските митски ликови
Со своето (женско) препрочитување на ликовите на Пенелопа и Деметра, Кавареро ги ослободува од стисокот на патријархалното имагинарно
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Кој ги носи панталоните (дома)?
Како жените се избориле за правото да носат панталони.
  • Од Тимот на Медуза
May Sarton
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да се живее нежно во свет кој е суров
Меј Сартон за тоа како да се победи смртоносната рамнодушност на денешното време.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Промоција на Медуза
12 ноември (понеделник) е денот кога Медуза официјaлно се вдоми на meduza.mk. По тој повод организиравме кратка промоција и малку подолга прослава за добар почеток на новата феминистичка веб-платформа.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Проблемот со ,,школите за женственост“  
Сите совети за работа на себе паѓаат во вода ако поттикот е машката валидација, а резултатот е женската сервилност
  • Од Елена Кузмановска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
ПРВО ПА ЖЕНСКО #8 : Жените се малцинство
Фестивал за феминистичка култура и акција број 8
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Лектирите се важни. Ние нашата работа треба да си ја завршиме
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
BeFem’s Feminist Fighters
Колку сте запознаени со BeFem, српскиот фестивал за феминистичка култура и акција, кој го имаше своето 9 издание овој месец?
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зрачни и во полн цут: монструозното-женско во филмот „Мидсомар“
Родова перспектива на ликот на Дени во филмот „Мидсомар“.
  • Од Елена Петрова
  • КВИР, КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
„Оставете им го тоа на настраните“ – осветлување на патеката за соработка вон меѓународните граници
ЛГБТИ+ активистите го предводат патот на помирувањето во регионот со формирање искрени меѓугранични релации.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА
ГУЖ #1 Yaeji
Мислам дека музика може да трансцедентира јазик
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Рестартирање со Терапија
Во овие комплицирани времиња, соочувајќи се со предизвиците и неизвесностите на нашето секојдневие, Терапија се стреми да ја заврши годинава со динамика и оптимизам.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО
Цели генерации девојки пораснаа заедно со ППЖ: Интервју со Тиииит!Инк
Бидејќи ниеден феминистички настан не може да помине без да биде прославен на Медуза, со четирите Тиииитовки разменивме впечатоци од овогодинешната програма, се потсетивме на другите фестивалски изданија и воздивнавме пред убавината на женското другарство.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Бел хукс: „Нашата прва љубов е љубовта кон себе“
Плодната писателкa, мислителка и теоретичарка дискутира за љубовта кон себе и за тоа како искрено да ја процениме сопствената вредност.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Спокојното поврзување на телото и просторот
Ве запознаваме со Ивана Јовановска, поетеса од Скопје која се занимава со прашањето на телото и просторот (кон внатре и кон надвор) каде тоа се развива, боли, се бунтува...
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Историјата на лезбејските блуз пејачки од Харлем
Како култните квир блуз пејачки направиле револуција во културниот пејзаж на Америка.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како (не) се известува за родовобазирано насилство
Денешната форма на медиумите, не е само класична, туку сноси моќ и одговорност.
  • Од Сара Миленковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Медуза препорачува: Што да си купите на Саемот на книга?
Повеќе предлог наслови кои ги склопивме во соработка со неколку македонски издавачки куќи. Истите можете да ги најдете на Саемот по намалена цена.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како јазикот ја пренесува родовата пристрасност во алгоритмите
Јазикот ги рефлектира и репродуцира родовите нееднаквости што постојат во општеството. Тоа важи и за компјутерските јазици.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Човечноста и отпорот на Тони Морисон
Лесна ли ќе и биде земјата на Тони Морисон, тешката земја на овој свет повторно втурнат во стапицата на омразата?! - запрашува Ивор Мицковски во новиот текст за Дојче Веле.
  • Од Ивор Мицковски
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Класично анонимни: Старите вредности во современата класична музика
За да се разбере дека постои проблем во родовото балансирање, потребно е едноставно да се отвори годишната програма на било која светска или домашна музичка институција. Колку често се вклучуваат дела на композиторки на годишните програми?
  • Од Тамара Стојаноска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Кога личното станува теоретско: кон романот ,,Аргонаутите” на Маги Нелсон
Аргонаутите (The Argonauts, 2015) е последниот роман на американската писателка и професорка Маги Нелсон, позната по нејзините жанровски експерименти.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Југофеминизам: Наследство и имагинација
Дали можеме да зборуваме за постјугословенски феминистички врски или да замислиме некаква регионална иднина вкоренета во југословенското минато?
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
5 причини зошто треба да се гледа серијата Mrs. America
„Поборниците за женското ослободување сакаат да создадат полово-неутрален, феминстичко-тоталитарен кошмар.“
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Улицата на мачките
Трчаме боси по улица. Не ми се веруе дека дозволив да ме наговори на ова. Жешкиот асфалт ми ја гризе кожата, стапалата ми се смалуваат. Се одвојувам од него и се обидувам да го престигнам.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Што е муабетот со манифестирање?
Постојат нешта кои ги посакуваме, вредности во кои веруваме и визии кои нè движат. Сакале или не, свесно или несвесно, успешно или неуспешно, правиме чекори кон нив.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Интерсекционалноста и улогата на родот во книгата „Седумте мажи на Евелин Уго”
Евелин е жртва на сексизмот - од страна на големиот Холивуд. Евелин е жртва на патријархатот, за кој жената е секогаш виновна, дури и кога молчи.
  • Од Ивана Цилевска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Пенси во Неапол или за: ведрата трагичност на расличностувањето
Излезот од мапата на повредите, неочекувано може да биде светкав, и пред сѐ игрив. Тоа го покажа и Пенси.
  • Од Вики Младенова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Тие се бомби“: Машкиот поглед и борбата против родово базираното насилство
Хероините во центарот на приказната како да се таму само за да им се случуваат непријатни нешта, по што се турнати на маргините на филмското дејство, без многу анализа на нивните страдања.
  • Од Јована Ѓорѓиовска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Во фокус: Ани Ерно
„Можеби вистинската цел на мојот живот е моето тело, чувства и мисли да станат текст; нешто разбирливо и универзално, со што моето постоење ќе се спои со животите и главите на другите луѓе.“
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Oва мое тело не е едно и се менува: Интервју со Верица Недеска
За да го изведе перформансот „Јас, жртвата“ на Прво па женско, по неколкуте години активна работа во областа на филмот, на штиците што живот значат конечно се враќа Верица Недеска.
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Преведувачка работилница: Оснажувачкото еротско во поезијата на Одри Лорд
Компарација на препеви на две песни од Одри Лорд
  • Од Тимот на Медуза

Момент...

No more pages to load

1 2 … 7 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram