Ќотекот е од рајот

Деновиве многумина од нас беа згрозени од видеото кое проциркулира на социјалните мрежи во кое две млади момчиња тепаат девојка која ги моли да престанат, ветувајќи им дека нема да кажува никому за тоа дека е бремена (веројатно од некој од насилниците). Можеби најголемата иронија во целата таа приказна е што момчињата, чие насилничко однесување има за цел да ја заплаши и замолчи девојката, го снимаат целиот чин и се единствениот извор од каде подоцна “протекува” видеото. Како видеото протекува не знаеме, меѓутоа самиот факт што некој сакал да го “овековечи” овој момент ни укажува на желбата за понатамошно споделување на чин на насилство како триумф.

Ако ги погледнеме статистиките во нашата земја, слободно можеме да кажеме дека живееме во средина во која насилството врз жените е секојдневие. Бројките велат дека секоја четврта жена е жртва на физичко насилство, додека секоја втора на психичко. Меѓутоа, еден од главните проблеми е нормализацијата на насилството која е широко распространета во нашата земја, но и во целиот регион. Едно од поновите истражувања на ОБСЕ во земјава укажува на тоа дека најголем дел од жените сметаат дека насилството е вообичаена појава и дека семејното насилство е приватна работа, што ни укажува на ниското ниво на свесност и непрепознавање на насилството и неговите штетни и фатални последици. Но, колку и да се нормализира насилството односно колку и да се перцепира како прифатливо или заслужено во одредени ситуации, сепак во голем степен е табуизирано. Сè уште ретко кој од оние кои се згрозени од видеото се спремни да го лоцираат насилството како многу поширок општествен проблем, а уште помалку би се осмелиле да го пријават, бидејќи едноставно ,,не е нивна работа,,.

Во патријархално општество во какво живееме, во кое успешно опстојуваат традиционалните родови улоги, мажите сè уште во голема мера уживаат право да го контролираат однесувањето на жената во согласност со нејзината улога во општеството. Соодветно на тоа, уживаат и право да ги користат сите расположливи методи за нејзино дисциплинирање во случај таа да застрани од извршувањето на својата предодредена улога, бидејќи целта ги оправдува средствата. Истото тоа општество ни ги воспитува децата, во согласност со водечките религиозни и културни вредности. Според истражувањата на УНИЦЕФ, на глобално ниво, три од четири деца на возраст од 2 до 14 години биле изложени на некакво насилно дисциплинирање. Децата се воспитуваат со користење методи кои се потпираат на физичка сила или вербално заплашување за да се казни некое несакано, а да се поттикне посакувано однесување. Многу често таквите насилни методи се резултат на лутината и фрустрацијата на родителите или недостатокот на знаење за ненасилни практики. Оттука, сосема е вообичаена праксата на користење на насилство (физичко и/или психичко) за дисциплинирање и казнување на децата, што може да има големо влијание врз понатамошниот физички и емоционален развој на децата, како и за создавање на плодна основа за примена на насилничко однесување од страна на самите деца во подоцнежните години. Родителите имаат примарна социјализаторска улога во животот на децата и преку нив децата ја креираат првата претстава за општествените односи, норми и вредности. Родителите кои применуваат методи на насилство за дисциплинирање на своите деца, меѓутоа и родители кои поттикнуваат и/или одобруваат насилство, претставуваат сериозен фактор во создавање на магичниот круг на опстојување и постојано репродуцирање на насилството.

Дел од тој магичен круг се и институциите. И покрај тоа што веќе подолго време се работи на сензибилизирање на лицата кои треба да овозможат примарна заштита на жртвите, сè уште сме сведоци на несоодветен однос и непостапување, што дополнително ги обесхрабрува жртвите за наоѓање на излез од ситуацијата. Еден од најсериозните проблеми е токму непријавувањето на насилството, за што ни говори стапката на пријавување на насилство од страна на партнер која кај нас е околу 2%, бројка која е поразителна и е резултат на недовербата во институциите, неказнувањето на насилниците, но и стравот и срамот, па дури и непрепознавање на насилството од страна на самите жртви.

Најголемиот парадокс е што голем дел од луѓето кој го осудија насилството во видеото, повикуваа на одмазда кон насилниците и примена на истото тоа насилство како одговор. Повиците на одмазда беа упатени не само кон насилниците, туку и кон нивните сестри и мајки, што само нè врати назад во патријархалната матрица, каде женскиот род треба да е казнет, дури и кога мажот е тој кој е виновен. Лутината од насилството повторно резултираше во желба за насилство и повторно се вративме во магичниот круг. И како и секогаш се појавија со мислење и апологетите, “објективните” аналитичари, дежурните виктимизатори, кои ги бараа мотивите за насилството, како и можностите жртвата да го заслужила она што го добила.

Најголем дел од жените кои биле убиени во земјава биле убиени токму во нивниот дом и тоа најчесто од страна на партнер. Насилството, особено семејното, не е традиција. Не е приватна работа. Не е од другата страна на ѕидот. Насилството е страв, болка, траума, а неретко и убиство. Затоа ни е потребно целосно расклопување на патријархалната матрица и преиспитување на значењето на традиционалните општествени норми, особено на оние кои имаат штетни, а неретко и фатални последици врз одредени припадници/чки на општеството. Ако некои останати традиционални вредности во едно општество се штетни по егзистенцијата на голем дел од своите членови, тогаш треба серизоно да размислиме за нивна промена, бидејќи традицијата не е слово исклесано во камен. Општеството ќе продолжи да постои и без традиционални вредности. Сè додека безусловно негуваме вредности со цел да ја зачуваме врската со некое (денеска) нерелевантно минато, забораваме на сите оние кои се нивни жртви во сегашноста.