Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • ФЕМ 101
8 март – Леб и мир
На Меѓународната социјалистичка женска конференција во 1910 година во Копенхаген, бројни активистки за женски права, помеѓу кои и Клара Цеткин, предложиле да се одбележува меѓународен ден на жената за да се охрабри движењето за женски права и да се изгради поддршка за борбата за универзално право на глас за жените.

Маршот на петнаесетте илјади текстилни работнички, одржан на 8 март 1908 година во Њујорк, е еден од првите крици на борбата за еднакви економски и политички права помеѓу мажите и жените. Покрај тоа што маршот имал само симболична вредност, без конкретни придобивки за работничките, истиот бил причина да се роди идејата за одбележување на посебен ден посветен на жените. Оваа идеја за прв пат на национално ниво се материјализирала во САД на 28 февруари 1909 година, по иницијатива на Социјалистичката партија на Америка, кога за прв пат таков настан бил организиран во Њујорк.

Неполни девет месеци по првото национално одбележување на денот на жените, се случил таканаречениот „Бунт на дваесетте илјади“, којшто претставувал вистинска пресвртница за начинот на поставеност на работите на пазарот на трудот. На 23 ноември таа година, повеќе од 20 000 претежно млади имигрантки (тинејџерки и девојки во своите рани дваесетти години), текстилни работнички, почнале генерален штрајк во траење од 11 недели. Ужасните услови за работа, ниските плати и понижувачкиот однос на работодавачите кон нив, ги принудиле работничките жестоко да се спротивстават на раководството, составено исклучиво од мажи, како и на американската федерација на трудот. Штрајкот траел се до февруари 1910 година кога завршил со таканаречениот „Протокол за мир“, со кој на работничките им се исполниле барањата за подобра плата, пократки часови на работа и еднаков третман на работното место без разлика на нивната синдикална (не)активност.

Последователно, на Меѓународната социјалистичка женска конференција во 1910 година во Копенхаген, бројни активистки за женски права, помеѓу кои и Клара Цеткин, предложиле да се одбележува меѓународен ден на жената за да се охрабри движењето за женски права и да се изгради поддршка за борбата за универзално право на глас за жените. Предлогот бил едногласно одобрен и добил поддршка од над 100 жени од 17 држави, вклучувајќи ги и првите три жени коишто биле избрани како пратенички во финскиот парламент во 1907 година. Како резултат на оваа иницијатива, иако на конференцијата не бил одреден датумот на одбележување, повеќе од милион жени и мажи марширале низ Австрија, Данска, Германија и Швајцарија на 19 март 1911 година за да го одбележат првиот меѓународен ден на жената. Мажите и жените барале еднакво право да бираат и да бидат избрани на изборите во нивните држави, соодветен пристап на жените до пазарот на трудот и крај на дискриминаторскиот третман со којшто се соочувале жените во сите сфери.

Две години подоцна, во периодот 1913-1914, меѓународниот ден на жената, меѓу другото, станува и платформа за протест против Првата светска војна. Најзначајно било мировното движење на руските жени, кои за прв пат меѓународниот ден на жената го одбележале во последната недела од февруари, а истото било проследено со повеќе собири низ Европа на или околу 8 март 1914 година. Текстилните работнички во Русија повторно го ставиле светскиот фокус на руското женско движење кога попладнето на 8 март (23 февруари според Грегоријанскиот календар) 1917 година започнале штрајк како протест против недостатокот од леб. Нивното барање за „леб и мир“ наскоро било придружено од 100 000 работнички и работници кои му се приклучиле на штрајкот и таквите случувања директно влијаеле врз започнувањето на познатата руска револуција. Четири дена подоцна, како резултат на протестот започнат од жените, рускиот цар и неговата влада биле отфрлени и привремената влада веднаш им доделила право на глас на жените во Русија.

 

 

 

Имајќи ги предвид сите овие случувања, кои биле проследени со многубројни борби за унапредувања на правата на жените во државите ширум светот, Организацијата на обединетите нации (ООН) одлучила 1975 година да ја прогласи за година на жената и да го прославува меѓународниот ден на жената секоја година на 8 март. Последните 110 години беа значајни за родовата рамноправност и жените издвојуваа многу важни битки. На пример, во 1995 година ООН ја усвои Пекиншката декларација и платформата за акција, историски документ потпишан од 189 влади во светот којшто служи како патоказ за борбата за родова рамноправност. Декларацијата се фокусира на 12 критични области на унапредување на правата на жените и замислува свет во кој секоја жена и девојка е слободна да носи одлуки за себе, да учествува во политиката и образованието, да обезбедува свој приход и да живее во општество ослободенo од насилство и дискриминација. Во таа насока, ООН во 2015 година ја усвои и Агендата за одржлив развој 2030 и 17 цели за одржлив развој, документ чија петта цел е насочена кон постигнувањето целосна родова еднаквост и зајакнувањето на сите жени и девојки до 2030 година. Сепак, на светот (а посебно на Македонија) му претстои уште многу работа пред да може да се нарече барем приближно родово рамноправен.

Во 2019 година, само 6 (шест) држави во светот обезбедуваат родова рамноправност во работниот однос. Белгија, Данска, Франција, Латвија, Луксембург и Шведска се на врвот на извештајот на Светската банка за жените, бизнисот и законот, каде Македонија се рангира на 48 место (од 187 држави). Официјалните податоци на Државниот завод за статистика велат дека стапката на невработеност во Република Македонија за 2018 година изнесува 20,8%, додека стапката на неактивност е 43%. Од бројот на неактивни лица, кој се состои од луѓе кои не се во можност да работат или не бараат работа, 35,4% се мажи и 64,6% се жени. Овој родов јаз опстојува повеќе од дваесет години и значи дека едноставно да се биде жена е поврзано со пад од околу 30% во веројатноста за учество на пазарот на трудот. Дополнително, Република Македонија е една од шесте држави во светот каде што од 2005 година родовиот јаз се зголемува, наместо да се намалува.

 

Според UN Women, секаков вид на прогрес на жените во политиката во нашето општество, како што е на пример зголеменото присуство на жените во Собранието или пак во Советите на општините, се должи исклучиво на задолжителните изборни квоти. Заклучно со 2002 година, Македонија имала 441 пратеник и само 39 пратенички. По усвојувањето на новиот Изборен Законик во 2006тата година, којшто предвидува квоти, заклучно со 2011та година, соодносот изнесува 257 пратеници наспроти 106 пратенички. За разлика од тоа, во извршните тела, каде што овие квоти не постојат, жените се значително помалку претставени. Тоа може да се потврди и со фактот што од 1991 година до 2014 година, само 17 жени наспроти 187 мажи биле министерки во владите на Република Македонија, односно жените претставувале само 8,3% од сите досегашни министри. Истата слика се увидува и на локално ниво, каде во историјата на независна Македонија на сите избори до 2013 година има повеќе избрани машки градоначалници отколку женски кандидати (485 градоначалници наспроти 10 градоначалнички), а на два наврати (во 1996та и во 2009та) ниту една жена не била избрана за градоначалничка. Ако на сето ова се додаде и податокот дека само 5% од жените се директори (именувани лица) на институциите во Република Македонија, станува јасно за колкава нерамнотежа станува збор.

Од погоре наведеното, може да се заклучи дека на борбата за родова рамноправност во Македонија и престојат уште многу битки за да може 8 март да биде навистина среќен.

НАПИШАНО ОД:
  • Вилдан Дрпљанин
  • March 8, 2019
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Студентките не се виновни
Сите студент(к)и се повлијаени и оштетени од општата култура на примитивни односи на моќ, атмосферата на страв и неизвесност, сексизам, шовинизам и сите типови сексуално вознемирување.
  • Од Фросина Крушкаровска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Последната жена од Медената земја
Пола за мене, пола за нив, повторува традиционалната пчеларка, додека медитативно им пее на пчелите.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Писма од Украина (прв дел)
Ги споделуваме написите од дневниците на неколку девојки и жени од Украина, од првите денови на руската инвазија.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Што има за вечера?
Втората смена за денешната жена - еднаквост на работа, но и дома.
  • Од Сандра Анастасовска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како Вирџинија Вулф ја преобрази женската биографија во „Орландо“
„Орландо“ зборува за важноста да се биде свесен за сопственото историско, лично и колективно минато како жена и за потребата од негово реобмислување и реиспишување.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Дали „Еуфорија“ навистина го идеализира користењето на дроги?
„Помислата дека можеби можам да бидам добра личност ме поттикнува да пробувам да бидам добра личност,“
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борбата против родово базираното насилство бара системски промени
На почетокот на годинешната кампања ,,16 дена активизам против родово базираното насилство’’, нашата главна порака е што поскоро да се пристапи кон усогласување на Кривичниот законик со Истанбулската конвенција
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борба со видливата женска невидливост    
 За македонските авторки од 19 век.
  • Од Дијана Петрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Мајката (не) знае најдобро
Родовиот јаз во обврските околу грижата и воспитувањето на децата и малата, (скоро непостоечка) поддршка на мајките.
  • Од Марта Стевковска
Илустрација на Arsh Raziuddin. Извор: Getty
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Откупување на себеси“: Осврт кон „Моето тело“ на Емили Ратајковски
Самосвесното проучување на експлоатацијата на женските тела на Ратајковски пропушта соодветно да ја истражи креираната и дотерана слика за себе
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Не мора да сме среќни за празниците
Настранување од божиќниот идеал во филмската нарација на Carol
  • Од Душица Лазова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Can we concentrate? – Кратка размисла за изборот и егзистенцијата кон Танц на раце без наслов од boychild
„Денес немам никаква желба. Освен можеби да молчам и да ја гледам, во тишината да ја остварам сета важност на оваа необична случка: присутноста на Ани, тука спроти мене.“ ― Жан-Пол Сартр, Тегобност, 210
  • Од Мања Величковска
  • ФЕМ 101
ЗБОРУВАМЕ НА ТЕМА: ТЕМНИНА
Лени Фрчкоска, Сара Миленковска и Ивана Батев ги споделуваат своите идеи на темата.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Викторија #2
Изложба на фотографии по повод 16 дена активизам против родово базирано насилство
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Зошто не можам да престанам да размислувам на жените без деца?
Пред да добијам деца, никогаш не размислував за жените кои избрале да не станат мајки. Сега постојано размислувам за нив и ги забележувам насекаде. Имаат нешто што јас го барам, прозорец кон животниот пат што јас не сум го избрала.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Нè третираа како животни“ – Приказни од породилните сали
Сестрите ми викаа „Не ти кажаа како е на пораѓај?! Убаво ти беше кога го правеше, сега што викаш, што плачеш?“
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Преведувачка работилница: Оснажувачкото еротско во поезијата на Одри Лорд
Компарација на препеви на две песни од Одри Лорд
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Сестри“: Филм кој треба да е лектира на сите средношколци
Фантастичен филм кој прикажува како мизогинијата се манифестира во животите на средношколците денес, кои повеќе од било која генерација активно користат социјални медиуми.
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
НЕ треба да значи НЕ! – „Нетипичните“ жртви на силување во Македонија не можат да го пријават и да го докажат делото
Кривично дело силување според Кривичниот законик во Македонија е само доколку е употребена физичка сила и закана врз жртвата од страна на сторителот и даден видлив отпор од страна на жртвата. Случаите во кои отсуствуваат овие два елемента, а сепак се работи за силување, се невидливи и непризнаени од нашите институции.
  • Од Марта Стевковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Неутрално дебела
Бунтот кон правилата го почнав со тоа што го преземав назад зборот дебела од оние кои го користеа за да ме повредат.
  • Од Вања Кирова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Every body is a beach body
Заеби кој што ќе каже или како ќе те погледне. 40 степени е, облечи бикини, шорцеви или кратко фустанче, ок е.
  • Од Кика Авеиро
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Нашите приказни се важни!
Денес, 17 Мај, Меѓународниот ден за борба против хомофобија, бифобија, интерсексфобија и трансфобија, го прославуваме со кампања под глобалното мото: „Да ја прекинеме тишината!“.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Нашите животи се важни!
Нашата различност ни овозможи да развиеме мрежи на поддршка и безбедни простори во кои дел од нас можат да живеат слободно и достоинствено. Нашата маргинализација ни овозможи да се солидаризираме со сите обезправени заедници, а преку нашата борба да се залагаме за еманципација на целото општество.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Патишта на траумата
Што сè ѝ се случува на една жртва по злоставување
  • Од Матеј Тројачанец
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Во фокус: Вера Ацева – Доста
Една од политички најистакнатите личности во периодот од Втората светска војна, сѐ до нејзината активна вклученост во политичкиот живот на земјата по ослободувањето.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Три книги „за момчиња“
Три приказни што на различен начин ги критикуваат насилните аспекти на воспитувањето момчиња.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Суровата реалност на „Слугинка“ – серија која непоколебливо го насочува објективот кон сиромашните жени
Во с’ржта на „Слугинка“, лежат циклусите на злоупотреба кои ги одржуваат луѓето—особено жените—во сиромаштија.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Повеќе од нашата работа
Приказни за работата во пандемија, повредите на работничките права, и солидарноста, наспроти продуктивноста, како централна вредност врз која треба да ги градиме нашите релации.
  • Од Калиа Димитрова
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Искра во борбата против домашното насилство: Интервју со Анастасија Младеновска
Автобиографска приказна за борбата на едно девојче.
  • Од Ива Станојковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Трчаш како девојче!
Од жените се очекува да се плашат. Ги учиме девојчињата да бидат срамежливи, плашливи, внимателни, наместо храбри и љубопитни. Ги учиме дека нивните тела се ранливи и им го всадуваме стравот од повредување со што им ја намалуваме довербата во нивните сопствени тела.
  • Од Бојана Јовановска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Mитот за убавите заспани девојки
Нараторката донесува одлука да преспие една година од својот живот со помош на седативи и антидепресиви. Таа го замислува овој проект како една хибернација, одмор од секојдневните анксиозности и случувања.
  • Од Кристина Атанасова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Информирај се – Трансформирај се
Неприфаќањето во општеството доаѓа од недоволна информираност, а помалку од омраза и одбивање.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Лудиот астронаут со родово-квир пресврт
Квир телото како место на можности и отпор во расказот „Да и Гомора“ на Семјуел Делејни
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Кој ги носи панталоните (дома)?
Како жените се избориле за правото да носат панталони.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
„Библиотеките како простор и за квир заедниците“ – предавање во Националната универзитетска библиотека
Предавање на м-р Лени Фрчковска во НУБ на 1ви јуни, во 18 часот.
  • Од Тимот на Медуза

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram