Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • ФЕМ 101
8 март – Леб и мир
На Меѓународната социјалистичка женска конференција во 1910 година во Копенхаген, бројни активистки за женски права, помеѓу кои и Клара Цеткин, предложиле да се одбележува меѓународен ден на жената за да се охрабри движењето за женски права и да се изгради поддршка за борбата за универзално право на глас за жените.

Маршот на петнаесетте илјади текстилни работнички, одржан на 8 март 1908 година во Њујорк, е еден од првите крици на борбата за еднакви економски и политички права помеѓу мажите и жените. Покрај тоа што маршот имал само симболична вредност, без конкретни придобивки за работничките, истиот бил причина да се роди идејата за одбележување на посебен ден посветен на жените. Оваа идеја за прв пат на национално ниво се материјализирала во САД на 28 февруари 1909 година, по иницијатива на Социјалистичката партија на Америка, кога за прв пат таков настан бил организиран во Њујорк.

Неполни девет месеци по првото национално одбележување на денот на жените, се случил таканаречениот „Бунт на дваесетте илјади“, којшто претставувал вистинска пресвртница за начинот на поставеност на работите на пазарот на трудот. На 23 ноември таа година, повеќе од 20 000 претежно млади имигрантки (тинејџерки и девојки во своите рани дваесетти години), текстилни работнички, почнале генерален штрајк во траење од 11 недели. Ужасните услови за работа, ниските плати и понижувачкиот однос на работодавачите кон нив, ги принудиле работничките жестоко да се спротивстават на раководството, составено исклучиво од мажи, како и на американската федерација на трудот. Штрајкот траел се до февруари 1910 година кога завршил со таканаречениот „Протокол за мир“, со кој на работничките им се исполниле барањата за подобра плата, пократки часови на работа и еднаков третман на работното место без разлика на нивната синдикална (не)активност.

Последователно, на Меѓународната социјалистичка женска конференција во 1910 година во Копенхаген, бројни активистки за женски права, помеѓу кои и Клара Цеткин, предложиле да се одбележува меѓународен ден на жената за да се охрабри движењето за женски права и да се изгради поддршка за борбата за универзално право на глас за жените. Предлогот бил едногласно одобрен и добил поддршка од над 100 жени од 17 држави, вклучувајќи ги и првите три жени коишто биле избрани како пратенички во финскиот парламент во 1907 година. Како резултат на оваа иницијатива, иако на конференцијата не бил одреден датумот на одбележување, повеќе од милион жени и мажи марширале низ Австрија, Данска, Германија и Швајцарија на 19 март 1911 година за да го одбележат првиот меѓународен ден на жената. Мажите и жените барале еднакво право да бираат и да бидат избрани на изборите во нивните држави, соодветен пристап на жените до пазарот на трудот и крај на дискриминаторскиот третман со којшто се соочувале жените во сите сфери.

Две години подоцна, во периодот 1913-1914, меѓународниот ден на жената, меѓу другото, станува и платформа за протест против Првата светска војна. Најзначајно било мировното движење на руските жени, кои за прв пат меѓународниот ден на жената го одбележале во последната недела од февруари, а истото било проследено со повеќе собири низ Европа на или околу 8 март 1914 година. Текстилните работнички во Русија повторно го ставиле светскиот фокус на руското женско движење кога попладнето на 8 март (23 февруари според Грегоријанскиот календар) 1917 година започнале штрајк како протест против недостатокот од леб. Нивното барање за „леб и мир“ наскоро било придружено од 100 000 работнички и работници кои му се приклучиле на штрајкот и таквите случувања директно влијаеле врз започнувањето на познатата руска револуција. Четири дена подоцна, како резултат на протестот започнат од жените, рускиот цар и неговата влада биле отфрлени и привремената влада веднаш им доделила право на глас на жените во Русија.

 

 

 

Имајќи ги предвид сите овие случувања, кои биле проследени со многубројни борби за унапредувања на правата на жените во државите ширум светот, Организацијата на обединетите нации (ООН) одлучила 1975 година да ја прогласи за година на жената и да го прославува меѓународниот ден на жената секоја година на 8 март. Последните 110 години беа значајни за родовата рамноправност и жените издвојуваа многу важни битки. На пример, во 1995 година ООН ја усвои Пекиншката декларација и платформата за акција, историски документ потпишан од 189 влади во светот којшто служи како патоказ за борбата за родова рамноправност. Декларацијата се фокусира на 12 критични области на унапредување на правата на жените и замислува свет во кој секоја жена и девојка е слободна да носи одлуки за себе, да учествува во политиката и образованието, да обезбедува свој приход и да живее во општество ослободенo од насилство и дискриминација. Во таа насока, ООН во 2015 година ја усвои и Агендата за одржлив развој 2030 и 17 цели за одржлив развој, документ чија петта цел е насочена кон постигнувањето целосна родова еднаквост и зајакнувањето на сите жени и девојки до 2030 година. Сепак, на светот (а посебно на Македонија) му претстои уште многу работа пред да може да се нарече барем приближно родово рамноправен.

Во 2019 година, само 6 (шест) држави во светот обезбедуваат родова рамноправност во работниот однос. Белгија, Данска, Франција, Латвија, Луксембург и Шведска се на врвот на извештајот на Светската банка за жените, бизнисот и законот, каде Македонија се рангира на 48 место (од 187 држави). Официјалните податоци на Државниот завод за статистика велат дека стапката на невработеност во Република Македонија за 2018 година изнесува 20,8%, додека стапката на неактивност е 43%. Од бројот на неактивни лица, кој се состои од луѓе кои не се во можност да работат или не бараат работа, 35,4% се мажи и 64,6% се жени. Овој родов јаз опстојува повеќе од дваесет години и значи дека едноставно да се биде жена е поврзано со пад од околу 30% во веројатноста за учество на пазарот на трудот. Дополнително, Република Македонија е една од шесте држави во светот каде што од 2005 година родовиот јаз се зголемува, наместо да се намалува.

 

Според UN Women, секаков вид на прогрес на жените во политиката во нашето општество, како што е на пример зголеменото присуство на жените во Собранието или пак во Советите на општините, се должи исклучиво на задолжителните изборни квоти. Заклучно со 2002 година, Македонија имала 441 пратеник и само 39 пратенички. По усвојувањето на новиот Изборен Законик во 2006тата година, којшто предвидува квоти, заклучно со 2011та година, соодносот изнесува 257 пратеници наспроти 106 пратенички. За разлика од тоа, во извршните тела, каде што овие квоти не постојат, жените се значително помалку претставени. Тоа може да се потврди и со фактот што од 1991 година до 2014 година, само 17 жени наспроти 187 мажи биле министерки во владите на Република Македонија, односно жените претставувале само 8,3% од сите досегашни министри. Истата слика се увидува и на локално ниво, каде во историјата на независна Македонија на сите избори до 2013 година има повеќе избрани машки градоначалници отколку женски кандидати (485 градоначалници наспроти 10 градоначалнички), а на два наврати (во 1996та и во 2009та) ниту една жена не била избрана за градоначалничка. Ако на сето ова се додаде и податокот дека само 5% од жените се директори (именувани лица) на институциите во Република Македонија, станува јасно за колкава нерамнотежа станува збор.

Од погоре наведеното, може да се заклучи дека на борбата за родова рамноправност во Македонија и престојат уште многу битки за да може 8 март да биде навистина среќен.

НАПИШАНО ОД:
  • Вилдан Дрпљанин
  • Вилдан Дрпљанин
  • March 8, 2019
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Аптеки, гинеколози и контрацептиви
Кога решив да го пишувам написов, почнав да барам информации на македонски за контрацептиви и сфатив дека постојат многу малку.
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Екстремно либерална во ставовите за абортус
Не постои такво нешто како екстремна либерализација на абортусот, постои само отелотворување на репродуктивната слобода на жената за која јас останувам да се борам сè додека овој закон не се усвои!
  • Од Јована Јовановска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
BeFem’s Feminist Fighters
Колку сте запознаени со BeFem, српскиот фестивал за феминистичка култура и акција, кој го имаше своето 9 издание овој месец?
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Протести против сексуалното насилство во Албанија
„Не си сама“, „Државата е силувачот“, „Твојата ќерка не е виновна“, се некои од слоганите околку кои беше организиран протестот.
  • Од Сара Миленковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Од мое гледиште – обука за критичко феминистичко пишување на Прво па женско#9
Ги очекуваме вашите апликации до 28 мај
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Здравствениот систем и проблемите на трансродовите лица
Oсврт на трансродов маж од Македонија.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Со свој камен поглава
Кратка приказна за потрагата по здравствен систем во време на пандемија.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Sex Education – серијата што ми требаше кога бев тинејџерка
Клинката на Отис и Мејв покажува дека има потреба од таков тип на советување – како од искусни терапевти, така и од врсници. Затоа што не е сеедно дали доволно се познаваме себеси – емоционално и сексуално.
  • Од Мартина Јаневска
  • КВИР, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Џудит Батлер: Треба да ја преиспитаме категоријата жена
Авторката на револуционерната книга Gender Trouble вели дека не треба да се изненадуваме кога категоријата жени се проширува и ги вклучува и транс жените.
  • Од Лени Фрчкоска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Завршни зборови
Верувам дека светот е создаден за нежност, надеж, љубов, солидарност, страст, радост. Но, во светот има ужасна, неподнослива количина насилство.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Патишта на траумата
Што сè ѝ се случува на една жртва по злоставување
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Матеј Тројачанец
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Зошто идејата за „родoт“ предизвикува бурни реакции ширум светот?
Сè повеќе, авторитарни личности го споредуваат „родот“ со „комунизам“ и „тоталитаризам“.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
ПичПрич: Влакна
Во 20.00 часот во Кино Милениум ќе се одржи четвртото осмомартовско издание на ПичПрич – вечер на раскажување женски приказни, на тема „Влакна“.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Врховниот суд на САД се обидува да го забрани абортусот: дали Америка е сè уште слободна земја?
Не постои посуштински услов на едно демократско граѓанство од контролата на една личност врз сопственото тело. Без тоа, не можеме да се наречеме слободна земја.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Луњата
Хаосот е нештото од кое треба најмногу да стравуваме, но во последно време верувам дека е нештото што најмногу го сакаме.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Што се случува со жените во отсуство на медиумски тропи?
Дали отсуството или отфрлањето на тропите служи само за да воведе нова? Кои сме ние без оковите на нашиот угнетувач?
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Стварно ли ни требаат машки херои во женска верзија?
Зошто да не правиме нови наративи со сосема нова динамика и заплет, какви до сега не сме виделе? Зошто да не почнеме да си ги градиме визиите за нов подобар свет без атачмент кон стариот?
  • Од Билјана Кочоска
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Случај на силувано девојче во Задар: Борба против системот кој понижува, уценува и лаже
Во овој момент најважно е да се прати порака за поддршка на девојчето, дека не е сама и да се прати предупредување за односот на системот кон сексуалното насилство и лицата кои го преживеале.
  • Од Сибел Амет
  • ФЕМ 101
Емоциите се нашите политички и животни ресурси
Овој колективен гнев треба да се канализира, да се застане цврсто, без компрописи во легитимната борба за нашите животи: Говор на Калиа Димитрова од протестниот марш „Јавна соба е кривично дело“.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
ГУЖ#2 Колет (филм & личност)
Во подоцнежните години од животот Колет забележува: “ Колку убав живот имав. Посакувам само да го реализирав и поскоро.“
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како Вирџинија Вулф ја преобрази женската биографија во „Орландо“
„Орландо“ зборува за важноста да се биде свесен за сопственото историско, лично и колективно минато како жена и за потребата од негово реобмислување и реиспишување.
  • Од Душица Лазова
  • ФЕМ 101
Дали за Доналд Трамп конечно заврши шоуто?
Знаеме дека Трамп ќе се обиде да стори сé за да остане на власт, да ја избегне таа крајна катастрофа во животот - да стане „губитник“
  • Од Гала Насева
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Отпорот е клуч – феминизам и борбата за климатска правда
Без разлика кои системи на доминација се присутни во нашето општество, последиците влијаат на сите нас
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Ана Аврамовска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Кога личното станува теоретско: кон романот ,,Аргонаутите” на Маги Нелсон
Аргонаутите (The Argonauts, 2015) е последниот роман на американската писателка и професорка Маги Нелсон, позната по нејзините жанровски експерименти.
  • Од Душица Лазова
  • Од Душица Лазова
  • КВИР, ФЕМ 101
Скопје Прајд: Ослободувањето на квир заедницата значи ослободување на целото општество
Неколку дена во годината многу од нас можат да бидат најавтентичните верзии од себе си, но наскоро треба да се вратат кај нивните семејства и заедници каде што никој не знае за клучен дел од нивните животи. Е затоа ни треба Скопје Прајд.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Ненси Фрејзер: Како феминизмот стана слугинката на капитализмот – и како да се врати назад
Движењето кое започна како критика на капиталистичката експлоатација сега придонесува клучни идеи во својата најнова неолиберална фаза.
  • Од Гала Насева
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Кога врбата ќе роди грозје
Колку и да слушате наоколу дека ова е женски филм, многу повеќе би можело да се каже дека е филм за мајчинството гледано од одреден тесен аспект.
  • Од Билјана Кочоска
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Што можеме да научиме за родово базирано насилство од „Squid Game“
За разлика од сите други натреварувачи, Џи-Јонг не учествува во игрите за да преживее, туку за да умре.  
  • Од Елена Гаговска
  • ДИЈАЛОЗИ, КВИР, ФЕМ 101
Во раните на нашите тела гледаме отвори преку кои градиме релации на отпор: Интервју со Славчо Димитров 
Месецот на гордоста и оваа година го започнуваме со Skopje Pride Weekend, фестивалот за квир уметност и култура кој секоја година успева да нé помести од нашите удобни позиции и да нé втурне во нови простори на истражување, преиспитување и секако, уживање.
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, ФЕМ 101
Зошто Скопје Прајд?
Затоа што никој не е слободен, додека сите не се ослободат.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Валканата мала тајна на сексот без обврски
Што е она што нè тера да имаме секс без обврски? Дали уживаме во тоа? Дали имаме некаква добивка—или, пак, ризикуваме да бидеме повредени? И најпосле, кои, всушност, сме „ние“?
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Нам жените потешко ни се простуваат грешки: Интервју со Лана Басташиќ
Пишувам главно за женското искуство затоа што тоа е и мое искуство.
  • Од Радица Стојановска
  • ФЕМ 101
Причините зад криминалното однесување на жените наспроти апсурдите во застарените македонски учебници
Реалниот живот покажува дека во голема мера кривичните дела на жените се поврзани токму со домот каде се случува насилство, постојат традиционални очекувања од жената и/или виктимизација.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од вон. проф. д-р Ангелина Станојоска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
НЕ треба да значи НЕ! – „Нетипичните“ жртви на силување во Македонија не можат да го пријават и да го докажат делото
Кривично дело силување според Кривичниот законик во Македонија е само доколку е употребена физичка сила и закана врз жртвата од страна на сторителот и даден видлив отпор од страна на жртвата. Случаите во кои отсуствуваат овие два елемента, а сепак се работи за силување, се невидливи и непризнаени од нашите институции.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Марта Стевковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Време на жените
Грижата за локалното, за она што го гледаме пред себе, за оние кои се близу до нас и сакаме да ги заштитиме е вистинската мотивација и движечка сила на хероината.
  • Од Кристина Атанасова

Момент...

No more pages to load

1 2 … 12 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2022 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram