Насловна фотографија: Мартин Атанасов

Минатата недела во Скопје, во рамки на 46-то издание на МОТ се одигра феноменален, длабоко интимен и политички ангажиран танцов перформанс или повеќе – перформативен танц насловен „Силата на С“. Ова интердисциплинарно дело во авторство и продукција на кореографот и танцовиот уметник Александар Георгиев – Аце и е ко-продуцирано од Локомотива, Гараж Колектив и ICC – Imaginative Choreographic Center. На неговото премиерно прикажување настапија танчарите од познатиот колектив „STEAM ROOM“, во состав на Георгиев, Жана Пенчева и Дарио Барето Дамас, кои, како и секогаш, ја оставија публиката во состојба на катарза и ослободувачка внатрешна резонанса од танцовиот патопис на безброј емоции.

Делото ги истражува „политиките на читањето одзади“ (Allan, J.A.), буквално од агол на анусот и задникот. Танцот го преиспитува прифатливото и табуизираното во рамки на јавното и институционалното, фрлајќи критика кон хомофобијата и хомопаранојата, и на многу повеќе од тоа. Фокусирајќи се на дел од телото што е општествено „усмртен“ и „гротескен“, кореографијата го демистифицира, дестигматизира и поставува анусот како актуелен критички пункт на уметноста преку кој се толкува и менува стварноста. „Силата на С“ ги истражува антропоморфните карактеристики на меѓуножниот мускулен отвор што долго време беше цензуриран поради различните антропогени и тенденциозни влијанија, што имаат врска со моќта за власт, економијата и епистемологијата на значењето.

Абјектната природа на анусот во рамки на танцот се преобразува во најблизок извор на сила за спознавање на вистински мрачните и зли жаришта на денешницата. Танчарите излегуваат на сцената исправени, а потоа се постојано надвиснати надолу и свртени со грбот и со задникот кон публиката, алудирајќи на превртувањето на општествената пирамида и ништењето на хиерархијата. За постигнување на тоа тие никогаш не ги покажуваат своите лица, криејќи ги дури и во најнапорните танцови секвенци. Нивните вратови се секогаш свиткани, така што брадата им го допира градниот кош, презентирајќи симболично отсекување на главата од телото. Постојаната впереност на главата кон подот создава оптичка илузија на смалување на телото до негово преполовување и метаморфозирање во суштество со долги нозе и задник – место глава што набљудува. Зафрлањето на нозете од лево кон десно има ефект на предизвикување на заборав дека горниот дел од телото некогаш постоел. Всушност, во текот на целиот танц триото на сцената се движи во различни формации на фибоначева поставеност, за на крај да се соедини и тактички и ритмички во едно цело кое наликува на триаголник што пулсира, вадејќи ја метафората на пирамидата на виделина.

Акефалното движење во просторот е алузија на кастрацијата на централизираниот политички авторитет и смртта на „Лидерот“ и уште од самиот старт, танцот ѝ прави иницијација на публиката во обезглавеното општество. Политичкото анално тука е критика на стигматизацијата на оние што се наоѓаат на последното општествено скалило и се обележани како „непожелни“ и „бесполезни“ во системското нормативно вреднување. Освен тоа, „Силата на С“ зборува и за економската вредност на оние области што скоро никогаш не се наоѓаат на листата на приоритети во денешното општество, какво што се уметноста, културата и образованието. Оваа танцова „анална економија“ (Stockton, K.B.) зборува за маргинализираноста на танцот како уметност, но и за кореографијата како потценета практика.

Но, сам по себе анусот не е економска категорија. Во врска со ова Георгиев вели дека:

„Анусот не е ниту економски, ниту идеолошки, ниту како идентитет близок и просперитетен во денешниот капиталистички свет, и тоа е конфузно и само-контрирачки, но и јасно само по себе. Поради фактот дека анусот не игра никаква улога во репродукцијата на човештвото тој ја губи целата своја вредност, иако е тој еден од централните мускули што служат за задоволство и секојдневно олеснување (не само во сексот, туку и за балансирање на организмот и исфрлање на фекалиите што телото ги смета за непотребни). Тој мускул ги бележи првите наши чекори на независност и еманципација преку неговото контролирање, искусување на првиот момент кога учиме да задржуваме и да не носиме пелени и да управуваме со задоволството како чувство. Анусот не принадлежи на определен идентитет, род или политички подвиг, тој просто коегзистира со сите подвизи и тоа од таму некаде одзади. Но, еманципаторски и доста свесно тој треба да стане дел од политичката дебата и политичкиот начин на делување, одзади, од темното, од срамното, од маловажното.“

Кореографијата го „оживува“ анусот преку неговото „дишење“, илустрирано со отпуштањето и стегањето на сфинктерите, очудувајќи го овој „срамен“, „несоодветен“ и секогаш покриен дел од нашето тело. Преку ваквиот визуелен впечаток се истражува концептот на аналното политичко како социјално, а не приватно прашање. На тој начин „Силата на С“ раскажува за придобивање на контрола и моќ врз сопственото тело и во околината, преку целосна деконструкција на фалусоцентричното-исправено низ кое еднолично се дефинира мажественоста во хетеронормативното опкружување.

„Силата на С“ има епифаничен крај кој е зајакнат со помош на хипнотизирачката сила на музиката на Цветан Момчилов, која гради чувство на постојано очекување и искачување кон нешто, што како вибрација останува со нас и по завршувањето на танцовиот перформанс. Музиката почнува со бавно темпо коешто го следи концептната кореографска линија на оснажнувањето на телата, од нивното загревање, истегнување, лазење и размрдување на колковите. Забрзувањето на музиката го следи приближувањето на телата едно кон друго и нивното конечно спојување. Нејзиниот ефект на мантра дава постојано лажно чувство на доближување до некаков ослободувачки крај, кој таа не го дозволува сè до смирувањето, забавувањето и оладувањето на телата на танчарите. Дополнително, за должината и брзината на делото Георгиев вели дека:

„Идејата на оваа кореографска работа е преку скулптурни и констелациски формации во бавно темпо, да ѝ даде на публиката да помине време без многу случувања, да се остават анусот и публиката да се гледаат и набљудуваат меѓусебно и да воспостават дијалог и некој вид меѓусебно равенство. Затоа, решението е 50 минути да поминеме гледајќи се и флертувајќи едни со други, бидејќи 10 минути нема да имаат никакво влијание.“

Кореографските решенија успеваат да го вознесат она што не можеме да го искажеме на глас во системот на воспоставени значења. Телата на сцената преминуваат од тешки во ослободени движења, кои ја придобиваат назад силата за да го слават „срамното“. Тие го активираат чувството на блискост со навидум далечниот Друг и Другиот во себе. Изведувајќи движења што потсетуваат на детски игри, во еден момент танчарите прават кула од тела што се чуваат меѓусебно и се крепат. Од нивната цврста прегратка и лулање се излева чувство на безбедност, доверба и блискост.

Конечно, танцовиот јазик во „Силата на С“ претставува излез од досегашните теориски епистемолошки значења за аналното и поинаков излез од традиционалните толкувања на претставите и улогата на анусот, но и воопшто на телото и телесното, дополнително нагласено преку сценографијата составена од златна завеса и златен танцов под. Сценскиот амбиент успешно ја надополнува кореографијата, но и претставата на анусот како космички елемент, како извор на енергија и инспирација, како ѕвезда или како Сонце, и место кое зрачи, а не само дно или црна дупка како што бил отсекогаш перципиран.