„Колку пари се твоите контрацептиви?“ – ме праша другарка ми Али. „Прв пат ги купувам моите во Германија и ми рекоа дека се 50 евра за 3 месеци.“

„Моите обично ги земам од Македонија кајшто се многу евтини, ама истите во Германија се околу 20 евра за 3 месеци. 50 евра ми се некако многу за таа количина.“ -и реков. Али е од Тенеси, САД, и се пресели во Берлин пред околу една година, каде што моментално живеам јас. Такашто, стигната е до момент од нејзиниот престој тука кога мора да почне да го навигира германскиот здравствен систем.

„Нема да ти се верува ама во Америка се поевтини,“ ми рече Али.

Здравството во САД е во принцип приватизирано што значи дека цените на повеќето лекови и услуги се многу повисоки бидејќи не се субсенционирани од државата. Така што, овој факт стварно ме изненади, но не премногу. Најголемиот дел од луѓето во Германија имаат државно здравство, но трошоците за контрацептиви и абортус не се покриени од државата. Малку познат факт е дека законите за абортус во Германија се останати од 1933та година кога Нацистичката Партија им забрани на гинеколози да даваат било какви информации за абортус – законот беше делумно сменет оваа година, но сѐ уште има проблеми и недостатоци. Така што навистина не бев изненадена кога Али ми кажа дека таа искусува финансиски бариери во „прогресивна“ земја како Германија. Ниту државното ни приватното здравствено осигурување во Германија не покрива контрацепти како пилули, импланти и спирали.

„Аптекарката ми кажа дека покриено е од осигурување само до 21 година и искрено се навредив дека таа не мислеше дека имам 21 година,“ -се зафркаваше Али која има 25 години.

Јас, пак, имав обратно искуство во аптека во Скопје. Лани отидов со рецепт да земам апчиња за 4 или 5 месеци како што обично правам бидејќи мојот бренд на контрацептиви е поевтин во Македонија отколку во Германија.

„А колку години имаш ти?“ -ми рече аптекарката гледајќи го мојот рецепт.

„21.“

„А…во ред.“ -ми кажа некако засрамено. „Имаме само 3 пакувања така што другите 2 ќе мора да ги земеш од друга аптека.“ Ова ми се случува буквално секој пат кога купувам контрацептиви и секогаш морам да одам до барем 2 аптеки што е стварно зачудувачки. Или многу малце луѓе купуваат контрацептиви или намерно не се увезуваат доволно апчиња.

Младолика сум и често се случува луѓе да мислат дека сум помлада од тоа што сум – дури некогаш ми бараат лична карта во супер маркет кога купувам алкохол. Но ова беше различно. Јас отидов во аптека со рецепт од докторка која има авторитет да реши дали може да земам или да не земам одреден лек. Очигледно аптекарката помислила дека сум многу помлада – веројатно тинејџерка – и затоа сакаше да провери дали би требало некоја девојка на таа возраст да зема контрацептиви. Секако дека постојат одредени случаии каде што контрацептиви би правеле проблеми кај девојки и транс* лица во адолесценција, но во најголем дел тоа не е така. Проблемот што повеќето луѓе и таа аптекарка најчесто го имаат е слободата (или недостатокот на истата) со која даваат контрацептиви на луѓе кои можат да забременат. Ако аптекар/ка или доктор/ка даде контрцептиви на тинејџерка, тогаш практично го одборува нејзиното потенцијално сексуално однесување, а сите знаеме како тоа се перцепира во патријархални општества.

Кога решив да го пишувам написов, почнав да барам инфомации на македонски за контрацептиви и сфатив дека постојат многу малку. Не можев да најдам апсолутно никакви информации за брендот на контрацептиви кој јас го користам на македонски, иако е екстремно евтин и ефикасен. Користам Микрогинон кој ме кошта само 165 денари за 21 апче за еден месец, односно ако сакаме да споредиме со германските цени тоа се само 6.25 евра за 3 месеци што е стварно евтино. Но од другарка разбрав дека не се сите контрацептиви толку евтини – таа користи Јаз и ја кошта околу 500 денари месечно што би било поскапо отколку што би ме коштало во Германија каде што просечните плати се повисоки.

Ако нема доволно инфомации за различните контрацептивни средства, како би можеле да донесеме добри и информирани медицински одлуки за нашите тела? Затоа не е воопшто зачудувачко што само 12,8% од жените во Македонија користат контрацептиви. Тоа е екстремно ниска стапка што имплицира дека или е многу тешко да се добијат овие лекови или има голема неинформираност и стигма на оваа тема. За жал, нема доволно истражување во ова поле за да можам да дадам конкретен одговор, но мојата претпоставка е дека одговорот е некаде во средина. Сѐ уште немаме сеопфатно сексуално образование. Јас се сеќавам на само еден час кајшто зборувавме за сексуално здравје во средно кадешто фокусот беа сексуално преносливи болести и користењето на кондоми – контрацептиви не беа ни спомнати, ниту пак заштита при нехетеросексуален секс. Но веројатно најстрашно е кога дезинформации доаѓаат од медицински лица заради одредени сексистички стигми.

„Сакав да ве прашам каква е процедурата за ставање на спирали? Читав дека тоа е добра опција за контрацепција, особено бидејќи трае неколку години.“ – го прашав мојат гинеколог.

„А на твоја возраст не може тоа. Само откога ќе родиш се ставаат спирали.“ – ми кажа мојата докторка со огромна сигурност.

Кога повторно барав информации за спирали неколку месеци подоцна сфатив дека тоа дефинитивно не е точно – нема никаква причина зошто помлади жени не би можеле да ставаат спирали. Единствената причина веројатно е што младите жени кои би ја донеле оваа одлука не би можеле да имаат деца за дел од нивните „најплодни години“ и секако дека девојки не би требало да имаат таква контрола врз сопствените тела. Овие општествени стигми често се репродуцираат во медицинските ординации кои ги сметаме за објективни. Заради сексизам мојата докторка ми кажа мит, наместо факт или вистински медицински совет.

Ова се само неколку кратки случки околу моето репродуктивно здравје. Но не е доволно само повремено да читаме написи на оваа тема на феминистички сајтови. Би требало да е тема на која што се зборува во семејствата и во училиштатa и би требало да има лесно достапни информации на интернет. За жал ова не е моменталната состојба во Македонија, каде што само одредени граѓански организации како ХЕРА се занимаваат со оваа тема. Се надевам дека овој напис ќе биде само почеток на долга и отворена дискусија за репродуктивно и сексуално здравје.