Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борба со видливата женска невидливост    
 За македонските авторки од 19 век.

           Без разлика колку е успешна, сакана и влијателна нејзината работа, кога жената автор ќе умре во девет од десет случаи е исфрлена од листите, антологиите, курсевите, додека мажите остануваат… Повеќето литературни дела на жените – како и повеќето дела на жените во која било друга област – од страна на маскулинистичките критичари од обата пола се нарекувани неважни, секундарни; а литературните жанрови и стилови константно се редефинираат со цел жените да се држат на втор план.

                                                                                                               (Ursula K. Le Guin)

Парадоксот на библиотеката за кој зборува Вирџинија Вулф – кога жената влегува во библиотека, наместо да се пронајде себеси во цивилизациските придобивки, библиотеката парадоксално засведочува за женската исфрленост и замолченост од светот на писмото и пишаната историја – е присутен и кај нас, посебно кога станува збор за жени-авторки од 19 и 20 век. Историјата на македонската литература бавно се развива (поради долгогодишното турско ропство, подоцна и неможноста за создавање на посебна држава и јазик), односно прескокнува неколку литературни правци (хуманизам, ренесанса, барок, класицизам) и се приклучува на западниот свет (со доцнење од еден век) со Просветителството и Преродбата. Македонскиот книжевен 19 век скромно го одбележуваат неколку имиња  на автори: Кирил Пејчиновиќ, Јоаким Крчовски, Теодосиј Синаетски, Ј. Х. Џинот, Димитар и Константин Миладинови, Григор Прличев, Рајко Жинзифов и Кузман Шапкарев. Помеѓу овие имиња, не се сретнува ниту едно име на жена, која на било каков начин допринела во развојот на образованието, културата и општествено-културниот живот во Македонија. Борбата на овие просветители и преродбеници се состоела од тоа да се изборат со асимилаторската политика на соседните земји и да се изборат за сопствен (книжевен/литературен) јазик на кој ќе можат да творат. Нивната борба и заложби, во поголем или помал процент е присутна во македонските антолгии и историја на литература, меѓутоа тоа што недостига во историјата на тој книжевен авторски (машки) свет се имињата на: Славка Динкова, Султана, Евтимица Јанчева, Екатерина и Елена Дукови, М. Хр. Зрнева, кои освен против асимилаторската политика и борбата за свој книжевен јазик – ја воделе борбата и за женската еманципација, право на образование и присуство на жените во книжевниот и образовниот свет.

Вирџинија Вулф е првата современа авторка која пишува за  системската исфрленост на жената од  симболичкото поле на јазикот. Жената мора да има пари и сопствена соба ако сака да пишува романи. Можеби токму тие привилегии ѝ дозволиле на Славка Динкова  јавно да го користи својот глас и нејзиното име да биде присутно во културниот живот на Македонија во 19 век. Меѓутоа, тие „предиспозции“ кои ѝ дозволиле да пишува (иако не пишувала романи) и да зборува јавно, за жал, не го зачувале нејзиното име од заборав.

Славка Динкова е една од првите (ако не и прва) македонски преведувачки од француски и од грчки јазик, една од првите македонски учителки, прва новинарка во Македонија и прва жена која се бори за еманципација на жените во Македонија. Родена е во Солун, во истакнато богато и преродбничко семејство, кое и‘ овозможило уште од најмала возраст да почне да се образува, да го изучува грчкиот јазик, а подоцна и францускиот. Нејзиното семејство ја забележало нејзината желба за учење и знаење, затоа постојано и‘ обезбедувале книги и списанија кои и‘ овозможувале да се запознае со Балканот, Европа и светот. Отсуството на жените во книжевноста, образованието и политичко – општествениот живот, со поддршка од нејзиното семејство, –  ќе ја натераат да го отвори Првото македонско женско училиште во Солун во 1866 година, кое било сместено во нејзината семејна куќа.

Тоа женско училиште, подоцна го поттикнало и создавањето  на првото македонско женско друштво – Ученољубие. Славка Диноква освен по нејзината образованост, ерудитност и посветеност на темата и проблемот со женското образование, позната е и по нејзините статии кои ги објавувала во тогашните весници.

Проблемот со несериозното доживување и исмевање на литературата создадена од жени, ги натерале едни од најважните писателки од 19 век Мери Ен Еванс и Амантин Лисил Орор Дипен, односно Џорџ Елиот и Жорж Санд, да пишуваат под псевдоними за нивните дела не бидат споредувани со нивната женска (не)талентираност.

Славка Динкова во првата своја објавена статија (1868 година) „За воспитувањето на девојките“, се потпишала како Славка К. Динова и во таа прва статија воопшто не се осврнува кон женското прашање, туку статијата претставува филозофски трактат преку кој ѝ се спротивставува на црквата и нејзината неполезност. Тие нејзини критики кон црквата и црковните лица се доста радикални, меѓутоа таа и самата  кажува дека ѝ е должност да ја посочи неученоста, а со тоа и неполезноста на тие отци, со цел нивните наследници да бидат поискусни, пообразовани и пополезни во општеството чии членови се.

Во продолжението на статијата, кое било објавено во следниот број на весникот Македонија, Динкова го отвара прашањето за потребата на образование на жените.

Во нејзината втора статија „За моралното воспитување на момите“ (1868) го разработила митот за нужоста на образование само на мажите. Читањето на Русо и други други филозофи ѝ овозможило  во својата статија да ја побие теоријата дека на жените не им е потребно образование, бидејќи тоа ги прави сеумни и високоумни, а на жените им е доволно да знаат да ги гледаат работите во куќата и да му се потчинуваат и угодуваат на мажот. Во статијата зборувала и за тоа кои се најдобрите години за да почне жената да се образува и за полезноста која ќе ја има општеството од образованите жени. Динкова иако пишува за еманципацијата на жената во општеството, во нејзните статии често се сретнуваат и теми кои не се поврзани со женското прашање, преку кои сака да покаже дека има храброст и знаење да стои рамо до рамо со мажите. Затоа пишувала за забраната на македонскот население да пишува на свој мајчин јазик, за узурпаторските политики, за општествено-политички положби на земјите, за потребата од развој на културата на свој мајчин јазик и сл.

Освен овие оргинални текстови, Славка Динкова праќала и објавувала свои преводи до редактори како што е „Мненија за женското домаќинско воспитување“.

Пријателството со Димитар Миладинов ѝ овозможило одблиску да се запознае со македонското творештво. После неговата смрт, во една од нејзините статии, ќе ја прикаже неговата важност и значење за македонската култура.

Починала на 20 години и по нејзината смрт нејзиното училиште било затворено. Во тој краток, но активен период на феминистичка активност, успеала да охрабри многу жени, кои по нејзината смрт ќе го продолжат нејзиното дело. Со нејзината храброст охрабрила многу жени да бидат учителки, преведувачки, да се борат – но и да знаат ги одбранат своите професии и одлуки.

Иако имињата на Славка Динкова, Султана Чикмакова, Евтимица Јанчева, Екатерина и Елена Дукови и М. Хр. Зрнева многу ретко се сретнуваат – постоењето на преведувачките, учителките, професорките, новинарките и феминистките денес – се доказ дека нивните заложби и дела биле успешни.

НАПИШАНО ОД:
  • Дијана Петрова
  • April 11, 2022
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Не чепкај традиции!
Има една екстремно шовинистичка традиција за која ретко може да се најде нешто пишано, или помош за како да се справиме со истата - традицијата на повојница/мекици по пристигнување на новороденчето.
  • Од Андреа Угриновска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Останаја работи за зборање – немаше на кој, освен на чупињата: Интервју со Prince$$ Donatsu
За приказната зад Битола, нејзините чупиња, трапот и феминзимот, Prince$$ Donatsu за Медуза. 
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Невидливиот баталјон“: Жените од украинската армија маршираат во штикли
„Жените, исто како мажите, се борат во војнички чизми“. Неодамна објавените слики кои ја промовираат престојната воена парада во Украина беа широко критикувани поради одлуката женските кадети да парадираат во штикли.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто се заљубив во серијата Fleabag
Нема ништо ново во серија која се занимава со сексуални исповеди на главниот лик, фамилијарни трауми и невозвратена љубов, но серијата Fleabag го претставува сето тоа на еден маестрален и свеж начин. Еве ги моите 5 причини зошто треба да ја гледате оваа серија, веднаш.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Жените во Македонија не сe еднакви сѐ додека не се расчисти „Јавна Соба“
Е токму затоа ќе протестираме на 8 март. Се надевам дека ќе ни се придружите во 15 часот пред МВР.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Александрија Окасио-Кортез за победата на Бајден, загубата во Домовите и што следува за левицата
Окасио-Кортез ги отфрли неодамнешните критики од некои членови на Демократскиот дом кои ја обвинија левицата на партијата дека ги чинела неколку важни позиции. Некои од членовите што изгубија, рече таа, станале „седечки патки“.
  • Од Гала Насева
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борбата против родово базираното насилство бара системски промени
На почетокот на годинешната кампања ,,16 дена активизам против родово базираното насилство’’, нашата главна порака е што поскоро да се пристапи кон усогласување на Кривичниот законик со Истанбулската конвенција
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Скопје Прајд: Ослободувањето на квир заедницата значи ослободување на целото општество
Неколку дена во годината многу од нас можат да бидат најавтентичните верзии од себе си, но наскоро треба да се вратат кај нивните семејства и заедници каде што никој не знае за клучен дел од нивните животи. Е затоа ни треба Скопје Прајд.
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Мојата болка е политичка
Мојата болка е сечија болка. Сè додека јас живеам со мојата болка сите живееме во грч.
  • Од Ангел Димитриевски
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Очекуваме ослободителна пресуда за Пале Илоска
Со оглед дека непостапувањето на надлежните органи е една од главните системски слабости во справувањето со семејното и родово базираното насилство, Хелсиншкиот комитет за човекови права ќе инсистира на одговорност од инволвираните полициски службеници.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Опасното користење на приватните сексуални наративи на жените против нив
Приватните сексуални наративи на жените се користат против нив, дури и по смртта.
  • Од Гала Насева
  • ФЕМ 101
Протестен марш: Јавна соба е кривично дело
Ве повикуваме на протестен марш оваа среда, 3 февруари, од 14:30 часот, за поддршка на сите жртви на криминалната група Јавна соба
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто „Фурам феминизам“?
 Не што е наше, ама е златно девојче
  • Од Лени Фрчкоска
May Sarton
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да се живее нежно во свет кој е суров
Меј Сартон за тоа како да се победи смртоносната рамнодушност на денешното време.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Примените на еротското: еротското како моќ, Одри Лорд
За да се одржи себеси, секоја опресија мора да ги корумпира или изобличи оние различни извори на моќ во културата на угнетуваните кои можат да создадат енергија за некаква промена. За жените, тоа значело да се потисне еротското како можен извор на моќ и знаење од нашите животи.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како општеството гледа на моќните жени преку приказот на Медуза
Изгуглај било чие име на позната жена, од Ангела Меркел до Ненси Пелози, во склоп со зборот Медуза. За сите нив ќе добиете резултати со фотошопирана слика од нивниот лик како горгона.
  • Од Моника Јамандиловска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Во фокус: Жан-Лук Годар
„Претпочитам да работам кога има луѓе против кои треба да се борам.“
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Класично анонимни: Старите вредности во современата класична музика
За да се разбере дека постои проблем во родовото балансирање, потребно е едноставно да се отвори годишната програма на било која светска или домашна музичка институција. Колку често се вклучуваат дела на композиторки на годишните програми?
  • Од Тамара Стојаноска
  • КВИР, КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
„Библиотеките како простор и за квир заедниците“ – предавање во Националната универзитетска библиотека
Предавање на м-р Лени Фрчковска во НУБ на 1ви јуни, во 18 часот.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Skopje Pride Weekend 2021 | Настраното заедничко: Политики на пријателство, љубов и афекти
Оваа година фестивалот ќе се одвива од 2 до 8 јуни, во МСУ Скопје и КСП Јадро
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
За Атиџе, хероината на дваесет и првиот век
Атиџе е жена која не се заборава. Не се заборава грижата за мајка ѝ, лупењето на бананите, миењето на косата, не се заборава Атиџе на пазар, вечната борба со небрежноста на соседот, вкусот на медот и дефинитвно не се заборава пораката „пола за мене, пола за пчелите“, симбол за женската грижа и труд.
  • Од Калина Качoровска
  • КВИР, ФЕМ 101
Зошто Скопје Прајд?
Затоа што никој не е слободен, додека сите не се ослободат.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Суровата реалност на „Слугинка“ – серија која непоколебливо го насочува објективот кон сиромашните жени
Во с’ржта на „Слугинка“, лежат циклусите на злоупотреба кои ги одржуваат луѓето—особено жените—во сиромаштија.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Родово-несензитивни закони и родови стереотипи
Правни бариери во пристапот до правда на жените-жртви на семејно насилство.
  • Од Адвокат Тамара Славеска Апостоловски
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Во фокус: МКЦ
Да го зачуваме МКЦ!
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Летање змeјови
Слободата е концепт кој дозволува и бара да се трансформира и надградува.
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Ментално здравје: контекст, релации и политики
Клучно за разбирање на проблемот со менталното здравје и неадекватната медицинска парадигма, произлегува од согледувањето на причините за постоење на нарушено ментално здравје.
  • Од Ана Блажева
  • ФЕМ 101
Фемицид – од спалувањето на клада до женските инфантициди
Потребно е одвојување и разликување на фемицидот од останатите видови насилство
  • Од Ангелина Станојоска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Писма од Украина (втор дел)
Ги споделуваме написите од дневниците на тројца млади луѓе од Украина, од првите денови на руската инвазија.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Каде ни е дома?
Колку сме всушност безбедни во привремените простори за домување.
  • Од Елена Петрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Сребрениот бран
Да се изразуваме како што се чувствуваме е слобода која најчесто одбираме да не ја прифатиме
  • Од Ана Илиева Лара Тасковска Надеж Кристела Нсингоулоу Николоска Емилија Кузмановска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Оклопни возила за спречување на семејно насилство
Очигледно гео-политиката е препуштена на мажите, додека жените се оставени на двојна дискриминација – редовната од патријархатот и вонредната од пандемијата.
  • Од Џејлан Велиу
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Дали ехо коморите на Фејсбук индокринираат насилници?
Со цел да изработи платформа која „ќе ги поврзе“ луѓето, Фејсбук лимитира изложување на контрадикторни информации и создава платформа која ги „поврзува“ луѓето со нивната идеологија.
  • Од Јована Герасимовска
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Нивната борба е сечија борба – 50те жени на Сент Луис
Приказните на жените на Сент Луис не се само приказни од локалната историја или приказни кои се поврзани со националната историја на САД. Тоа се лични приказни кои во одреден сегмент, форма и време ги среќаваме кај многу други жени во минатото, но и денес.
  • Од Ангелина Станојоска
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Жените во политиката во ранливи средини:Интервју со Рошика Део
Вистинската солидарност се јавува меѓу жените кои ја формираат заедницата, и тоа жените од кои најмалку ја очекувате. Важно е да се потроши време за градење на солидарност, бидејќи кога жената се кандидира на избори, без разлика дали победува или не, таа и олеснува на следната жена која ќе се појави.
  • Од Сара Миленковска

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram