И должам благодарност на моја драга пријателка, која преку својата професија и љубов кон книжевноста ме запозна со Тони Морисон. Доста касно се запознав со овој брилијантен автор и нејзиното прво монументално дело „Најсиното око“, но како утеха за мојата доцна оплеменета свест го земав фактот дека Морисон првото дело го пишува речиси на 40 години.
Има нешто особено кај авторите кои доцна почнуваат да се пробиваат или во повозрасни години создаваат некое ремек-дело. Тони Морисон е дефинитивно дел од таа мала група, а тоа што особено ја истакнува е нејзината архитектура на човечноста, како со чеканот на зборовите удира по металот на поимите, како со неверојатна сила и луцидност ни објаснува дека расизмот и нетрпеливоста се една заедничка, општа инклинација на човештвото, спонтана потрага на човекот да се осети нешто повеќе од само индивидуа, и како во напорот да ја изведе оваа елевација на себеси, всушност одлучува да ги исклучи, мрази или отфрли другите.
Ете тука е магијата и неверојатната политичка и ментална сила на Тони Морисон, тука лежи нејзиниот гениј, настрана книжевниот, кој испраќа, гради, развива, една универзална и соопшта идеја за што е човечноста, како погрешно се развива, како сите сме способни за зло, и како општото зло, омразата на човек според бојата на неговата кожа, или од која друга причина, може да го зарази, повреди или уништи и најубавото и најранливото во нашето општество, односно, нашите деца.
Деновиве по смртта на Морисон, во Галвстон, Тексас двајца полицајци монтирани на коњи, со јаже влечеа афроамериканец, подоцна правдајќи се дека немале патролно возило и не можеле поинаку да го спроведат уапсениот. Веројатно не помислиле на опцијата да се симнат од коњите?! Секако оваа слика е само мал пример, доста симболичен, покрај бројните и растечки насилни примери на расизмот кој повторно е во подем, и тоа не само во САД, туку и во Европа.
Се запрашав, лесна ли ќе и биде земјата на Тони Морисон, тешката земја на овој свет повторно втурнат во стапицата на омразата?! Веројатно оваа брилијантна дама, инаку првата афроамериканка која освоила Нобел, да беше се уште жива би прснала од смеење на вакво прашање.
Зaшто ние луѓето сме навикнати пречесто да ја егзалтираме драмата на човековата глупавост, правејќи ги глупаците посилни од добрите и паметни луѓе. Оваа лекција Тони Морисон ја научила уште како многу мала, едуцирана преку трагедија и маките на нејзините родители. Кога била многу мала, незјините родители немале пари да платат кирија, па сопственикот на станот решил дека може да ги запали своите кираџии. Но, повеќе од криминалниот гест, тоа што ја едуцира Морисон е реакцијата на нејзините родители откако се спасиле од пожарот: прснале од смеење. Немале ништо вредно освен своите животи, не изгубиле речиси ништо, си ги спасиле животите додека сопственикот си го изгубил станот, и во исто време и покажале на својата ќерка колкав идиотизам постои во тврдоглавоста на суровите, колкава суровост постои кај луѓето. Животот доаѓа пред се друго, а потоа заштитата на сопственото достоинство, е лекцијата која Морисон ќе ја научи.
Извор: Deutsche Welle
