Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Имав абортус“
Црната дупка во женскиот и јавниот дискурс

Ме облева страшна лутина секојпат кога ќе се сетам дека сè уште водиме жестоки дебати за автономноста на нашите тела. Ме ужаснува потребата од објаснување за тоа чив е изборот и дали се работи за избор или потреба. Додека го пишувам овој текст, посакувам тој да е веќе застарен и работите да се имаа драстично сменето на подобро во последниве неколку години, но еден кус преглед на вестите од светот е доволен да ни покаже дека тоа, за жал, не е така.

Да тргнеме од речиси целосната забрана за абортус во Тексас од пред само два месеци, или усвоениот закон во Полска минатата година кој го забранува абортусот дури и во случаеви во кои се детектирани аномалии кај фетусот. Во екот на пандемијата, политичарите во Словачка, Литванија и Малта направија системски напори и предложија рестриктивни закони со намера да ја ограничат репродуктивната слобода на жените.

Токму пандемијата ја извади на виделина незаинтересираноста на властите кога станува збор за пристапот до квалитетна абортусна грижа. Голем број здравствени установи во светот беа затворени или работеа со ограничени капацитети. Тие престанаа да го нудат абортусот како основна здравствена услуга која законски треба да им биде достапна на жените, поради недоволната итност на зафатот наспроти светската пандемија. Се намали и пристапот до контрацепција. На жените од земјите во кои абортусот е (речиси) целосно забранет, пандемијата им оневозможи или им го отежни патувањето до соседните земји во кои би можеле да ја добијат таа здравствена услуга.

За волја на вистината, во Северна Македонија, ситуацијата изгледа поохрабрувачки – барем на хартија. Со ревидираниот Закон за прекинување на бременоста од 2019, абортусот се дозволува до 10-тата гестациска недела или 22-рата (со одобрување од комисија), а може да се изведе и подоцна ако се открие дека бременоста го загрозува здравјето на жената, ако се откријат телесни и душевни недостатоци кај фетусот или во случај на силување/полов напад.

Од неодамна, освен хируршката интервенција, кај нас стана достапен и медикаментозниот абортус или абортусот со лекови, кој претставува безбедна алтернатива за прекинување на бременоста до 22-рата гестациска недела. Како што пишува во известувањето на Платформата за родова еднаквост, над 80% од сите абортуси во Европа се изведени со лекови. Во услови на пандемија, медикаментозниот абортус е далеку побезбедна опција бидејќи ја намалува потребата од посетување на здравствените установи.

За жал, овој метод во моментов е достапен само на Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство (ГАК), со што повторно се исклучени жените и девојките од внатрешноста на земјата кои ќе мора да патуваат за да дојдат до овие лекови.

 

Абортусот и тишината

 

 

Додека ова се само формалностите околу процедурата, опциите и нивната (не)достапност, многу е тешко да се дојде до личниот и интимниот дел од приказната. Абортусот кај нас останува едно големо табу. Црна дупка во женскиот и јавниот дискурс. Речиси е невозможно отворено да чуете или прочитате нечии приказни и искуства кои би ни дале увид во предностите и недостатоците на нашата (пред-), (пост-) и абортусна грижа.

За абортусот едноставно не се разговара. Со најблиската другарка пробавме да се сетиме кога и во каков контекст првпат сме чуле за абортусот. Едногласно заклучивме дека тоа не било на училиште бидејќи абортусот не се спомнува како можен исход од бременоста на часовите по билогија, ниту пак сме имале сексуално образование каде меѓу другото би се информирале за консензуален сексуален однос и контрацепција (кои би го намалиле бројот на непланирани бремености) и можностите за прекинување на бременоста.

Останавме со две теории: или сме слушнале од мајките, од тајно споделени комшиски муабети кои „не биле за наши уши“; или од некој/а филм/серија во кој/а млада девојка (Yo soy embarasada!) посетува сомнително, мрачно место каде има абортус и сето тоа завршува или со многу каење или со сериозни компликации, крварења, или во најлош случај, смрт. Или пак, уште поголема е веројатноста дека сме чуле за тој „монструозен“ чин од морбидните владини реклами кои баш тогаш одеа во етер. „Изберете живот. Имате право на избор.“ Чиј / Каков живот? Чиј / Каков избор?

Овие сценарија им даваат далеку од реална слика за абортусот на две тинејџерки, но низ локалниот (и светски) дискурс и задоената јавна слика за абортусот ги воведуваат во наративите на премолчување и осудување. Затоа не ме зачуди тоа што на прашалникот за видеото „Имав абортус“ добивме едвај 15 одговори. Всушност, главната нишка која ги поврзува одговорите е стисокот на таа оловна тишина.

Тишината, или премолчувањето, честопати доаѓа од чувство на лутина, која пак потекнува од некаква фрустрација. Повод за фрустрација може да биде повреденото право на приватност и доверливост на пациентките од страна на медицинскиот персонал кое се спомнува во голем дел од одговорите. Иако повеќето жени и девојки споделија дека самата процедура главно поминала „брзо, чисто и безболно“, тие биле револтирани од недостатокот на дискреција во клиниките, каде што пред останатите пациентки морале да одговорат на прашањата зошто се таму и за која процедура плаќаат:

 

Најголемо малтретирање е што кај таа иста главна сестра пред самата процедура мора гласно да одговориш пред сите жени што чекаат внатре и цел персонал што поминува низ собата на прашања меѓу кое најгрозното е „колку претходни абортуси си имала”, на што бев многу засрамена, затоа што следува некаков коментар или ц’цкање. Ц, ц, ц… Како сестрата да знае низ каков хорор поминуваш дома.

Исто така, неколку жени се пожалија дека не добиле доволно информации за тоа што да очекуваат по хируршкиот зафат и не биле прописно и хумано водени низ процесот.

Тишината честопати доаѓа од всаденото чувство на срам и недоверба. Дел од жените и девојките кои имале абортус споделија негативни искуства од разговорот со социјалниот работник бидејќи се почувствувале осудувани и недоволно разбрани. Слушале трето лице како зборува за нив и ги преиспитува нивните одлуки како да е запознаено со нивната позадина и ситуација.

Единствена непријатност беше разговорот со социјалниот работник, кој иако се третираше како обична формалност и девојката која го спроведуваше се трудеше да биде нежна, прашањата и исказите што ги даваше беа за да те натераат да се “премислиш”, претпоставката беше дека јас не сакам да имам абортус туку ме тера партнерот, итн. Бев прилично засрамена и збунета од тоа искуство.

Овие сведоштва се потсетник за недостатоците на рестриктивниот Закон за прекинување на бременоста од 2013, според кој жените кои сакаа да абортираат мораа да одат на задолжително советување за контрацепција, предностите на раѓањето и ризиците од абортусот, за дури по три дена барањето да им биде одобрено или одбиено. Ваквото преиспитување на одлуката и дополнителното чекање „ја омаловажи[ја] способноста на жените за расудување и ја зголеми[ја] ризичноста на зафатот“ (Кајевска, 2016).

Тишината ги затскрива и срамот и паниката околу цената на самиот зафат. Неколку девојки споделија дека имале потешкотии да ги обезбедат потребните финансиски средства за прекинување на несаканата бременост. Кај други, тишината е одраз на длабоко разочарување од себеси или чувство дека ги разочарале најблиските со тоа што се довеле себеси во таква позиција.

Во други случаеви, тишината потиснува некој длабоко понижувачки момент како кога една жена се разбудила по интервенцијата со стуткано ливче во раката на кое биле напишани лековите кои треба да ги купи по абортусот. Понижена си заминала и друга девојка чија докторка на прашањето дали можам да одам на работа дента по извршениот медикаментозен абортус ѝ одговорила дека е подобро да остане дома бидејќи можело да ѝ се слоши од апчињата и да ѝ се смеат (!) колегите на работа.

Ако за „избраниот“ абортус речиси воопшто не се зборува, стисокот на тишината е уште поцврст околу спонтаниот абортус. Што да се каже за посакуваното и ненадејно загубеното/одземеното; што да се стори освен извесно време да се зјае во празната тишина пред да бидеме спремни таа да се закрпи и залечи.

 

Крикот на тишината

 

Освен недоволната стручност на медицинскиот персонал и финансискиот товар врз пациентките, останатите ситуации укажуваат на огромната општествена стигма околу абортусот.

Зарем жените и девојките би ја чувствувале истата лутина, срам и/или разочарување при донесувањето на оваа одлука и признавањето дека имале абортус доколку абортусот не го гледаме како нешто тајно, срамно, страшно, опасно, монструозно, неетички, себично?

Дали жените ќе се чувствуваат подостоинствено доколку абортусот го сметаме за основна здравствена услуга и ги почитуваме туѓите одлуки кои се однесуваат на нивното тело? Дали доколку не постои сомнеж за психичкото здравје на една индивидуа, треба да се сомневаме во нејзината способност правилно да расудува? Дали има потреба да ја потценуваме храброста и тежината позади оваа одлука или истата треба да се поткрепи со соодветна психолошка поддршка?

Дали доколку престанеме да ги храниме жените со застарени патријархални наративи според кои нивната самоактуелизација како жени зависи од (не)способноста да родат тие би го доживеале спонтаниот абортус како личен неуспех? Дали доколку ја уважиме создавачката и креативна моќ на жената на други нивоа освен на ниво на мајчинството, жените кои не можат да забременат би вршеле притисок врз жените кои одлучиле да ја прекинат бременоста? Дали би спречиле еден ланец на интернализирано казнување и стигматизација?

Женското тело не смее да биде бојно поле за нечии националистички агенди. Денес повеќе од кога било, пристапот до абортус и безбедна абортусна грижа е есенцијален бидејќи одлуката за тоа дали и кога да се роди дете е клучна за самоопределувањето на жената и нејзиното еднакво учество во општеството.

Факт е дека со години наназад погрешната класификација на најголемиот број абортуси како “избрани” или „избор(ни)“ (elective) е централна за кревкоста на абортусната грижа. Овој стриктно медицински модел ја игнорира важноста на немедицинските причини поради кои една жена се одлучува за прекинување на бременоста и не признава дека тие можат да бидат исто толку сериозни за жената и нејзиното семејство колку и здравствени последици. Со тоа што абортусот го гледаме само како избор, а не како потреба или едноставно одлука, еднаквоста на жената (изразена преку остварување на нејзиното право на абортус) се прикажува како луксуз, а автономијата на жените како ненужна.

Иако малку на број, одговорите кои ги добивме на прашалникот се доволни. Доволни за да укажеме на погрешните патријархални абортусни наративи, да идентификуваме дел од недостатоците на абортусната грижа кај нас и да повториме колку е важна потребата од безбеден абортус, псхилошка поддршка и рушење на општествената стигма. Најважно од сè, „крикот“ со кој тие се одважија за своите искуства прави процепи во тишината со која живеат многу девојки и жени и им помага да го видат крајот на навидум безизлезната црна дупка.

НАПИШАНО ОД:
  • Душица Лазова
  • October 31, 2021
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Писма од Украина (втор дел)
Ги споделуваме написите од дневниците на тројца млади луѓе од Украина, од првите денови на руската инвазија.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Meet the future: Интервју со колективот на дрег кралици The Haus of Fauché
На 26 декември, благодарeјќи на ЛГБТИ Центарот за поддршка Скопје, имавме чест, задоволство и привилегија да го проследиме блескавиот настап на дрег колективот The Haus of Fauché, првиот дрег колектив во Македонија. Уште веднаш бевме свесни дека овие четири кралици ќе го донесат дрегот како редовна понуда во Скопје, нешто за што очигледно градот чезнееше (особено судејќи по посетеноста на настанот).Пред да ја стекнат славата за која очигледно се предодредени, не можевме да одолееме на можноста да поразговараме со сите нив за нивните почетоци, емоциите по првиот настапот, дрег културата и плановите за иднината.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Можна ли е достоинствена дигитална интимност?
Потребно е како нација да научиме како правилно да ја уважуваме интимноста, и како правично да ги казниме злосторниците кои ги загрозуваат жените.
  • Од НИКОЛА ДОНЕВ И РАДОВАН СПИРИДОНОВ
  • ФЕМ 101
Проблемот кој нема име
Извадоци од поглавјето од книгата Женската Мистика (The Feminine Mystique, 1963), Бети Фридан
  • Од Гала Насева
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Не, нема да се предомислам
Митот за неопходноста од мајчинството е традиционален концепт кој ја ограничува женската слобода.
  • Од Нина Раповска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Френсис Ха“ – првото „дете“ на Бамбах и Гервиг
Френсис е збунета, смотана, изгубена, весела, разиграна, уморна, висока, смешна, харизматична и чудна. Има 27 години и нема стабилна врска, работно место или дом. Често е сама и повремено осамена.
  • Од Калина Качoровска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како општеството гледа на моќните жени преку приказот на Медуза
Изгуглај било чие име на позната жена, од Ангела Меркел до Ненси Пелози, во склоп со зборот Медуза. За сите нив ќе добиете резултати со фотошопирана слика од нивниот лик како горгона.
  • Од Моника Јамандиловска
  • MЕДУЗА TV, КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Сексуалните малцинства, родот и медиумите
Медиумските дискурси не се огледало, туку активни креатори на нашата реалност.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Димензии на бајките – мрак и светлина” од Лени Фрчкоска
Книгата „Димензии на бајките – мрак и светлина” од Лени Фрчкоска деновиве излезе од печат во издание на издавачката куќа Авант прес од Скопје.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Апсурдноста на модерните вештерски кампови во Јас не сум вештерка (2017)
Што се случува кога мислењето на колективот ќе се земе здраво за готово, а молчењето како потврден одговор.
  • Од Радица Стојановска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Родово-несензитивни закони и родови стереотипи
Правни бариери во пристапот до правда на жените-жртви на семејно насилство.
  • Од Адвокат Тамара Славеска Апостоловски
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Друг поредок е можен: кон интеркултурно право (прв дел)
Првиот дел од текстот на Боавентура де Соуза Сантош во кој нè запознава со некои од неговите клучни коцепти.
  • Од Вики Младенова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како Твитер ги замолчува жените
Времето сѐ појасно покажува дека социјалните мрежи не се ниту сојузник, ниту безбедно место за ранливите групи
  • Од Тања Милевска
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како да се борам за подобро утре, кога веќе не ни верувам во утре?
Ода за откажувањето, автодеструкцијата и потрагата по надеж.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Пејзажи на отпорот/Landscapes of Resistance
Како може еден пејзаж да говори?
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Тајната женска историја во македонската литература во 19 век
Од големо значење за развојот на македонската книжевност, особено на расказот како форма е ликот на Марија Х. Зрнева.
  • Од Дијана Петрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Цената на водењето политика во услови на шовинистички менталитет
Oд вкупно 660 избрани градоначалници во период од 25 години и седум круга локални избори, само 18 се жени.
  • Од Симона Србиновска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Денес не се срамам и плашам да кажам: „Јас преживеав семејно насилство.“
Си заминав без ништо, само со еден пар облека и ќерка ми во рацете и зад мене оставив буквално сѐ што создадов како вредност во периодот додека бевме заедно
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Интерсекционалноста и улогата на родот во книгата „Седумте мажи на Евелин Уго”
Евелин е жртва на сексизмот - од страна на големиот Холивуд. Евелин е жртва на патријархатот, за кој жената е секогаш виновна, дури и кога молчи.
  • Од Ивана Цилевска
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Време да почнеме да ги менуваме наративите: Интервју со Сибел Бајрам
Ако сакаме промени, треба да почнеме да гледаме низ призмата на изнаоѓање и нудење решенија, меѓутоа и консултирање на оние за коишто креираме било какви политики и програми.
  • Од Елена Петрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
ПРВОМАЈСКИ ПРОГЛАС: РАБОТНИЧКИ И РАБОТНИЦИ ОБЕДИНЕТЕ СЕ! ЗАЕДНИЧКИ ВО БОРБА ЗА НАШИТЕ ПРАВА!
Помина повеќе од една година од пандемијата, а работничките и работниците, сиромашните, младите, жените и сите послаби општествени групи се оние што најмногу страдаа и ќе продолжат да страдаат.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Неуспехот во уметностите треба да се охрабрува како интегрален дел од праксата: Интервју со Дарко Алексовски
Моја најчеста креативна одлука е политичкото и колективното да ги прикажувам преку личното и индивидуалното. Делата и проектите секогаш се иницирани од лични приказни кои понатаму ги транскрибирам со помош на визуелни средства и медиуми.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Фудбалот е за девојчиња, како што и куклите се за момчиња
Родителите и старателите немаат намера да се однесуваат поинаку кон момчињата и девојчињата, но доказите покажуваат дека тие очигледно го прават токму тоа.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Куќата на соништата на Кармен Марија Мачадо
Избрани поглавја
  • Од Грација Атанасовска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Во фокус: Вера Ацева – Доста
Една од политички најистакнатите личности во периодот од Втората светска војна, сѐ до нејзината активна вклученост во политичкиот живот на земјата по ослободувањето.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Лолита: модерното свето писмо на денешните тинејџерки
Девојките со сон да станат нимфетата Лолита претставена преку гледната точка на Кјубрик, стануваат жртвите за кои пишува Набоков.
  • Од Евгенија Несторовска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Ова не е трка, туку обид да се подигне свеста и да се поддржат жртвите на сексуално насилство
Клер Мекфарлен го избира спортот како начин да се исчекори кон промена, зашто тој ги обединува и поврзува луѓето. Но, и поради тоа што смета дека спортот е важен за физичкото и емоционално зацелување на тие кои преживеале насилство.
  • Од Павлина Симоноска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Митот за геј изобилството: како ТВ индустријата продава современа квир елита
Дали поголемиот диверзитет и вклучувањето на квир ликови во новите верзии на „Озборувачка“ и продолжението на „Сексот и градот“ се знак за напредок или пропаганда за (не)постоењето на современа квир елита?
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
На 8 Март марширам!
Нека ни е честит денот на женската борба
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Мојата постпородилна приказна
Mислите и состојбите по пораѓајот не те дефинираат ни како личност, ни како мајка.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Жртвите на сексуално насилство треба да знаат дека не се сами и дека постојат безбедни места за нив – промоција на центрите за упатување жртви на сексуално насилство
Сексуалното насилство и неговите облици се едни од најмалку пријавуваните случаи на насилство, особено кога станува збор за силување во брак или од страна на интимен партнер.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Сиромаштијата има женско лице
Галерија од вчерашниот Марш за женски права.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто „Фурам феминизам“?
 Не што е наше, ама е златно девојче
  • Од Лени Фрчкоска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Родови перцепции – Нови методи на размислување и визуелизации за родовата репрезентација: Интервју со Кумјана Новакова
На наше огромно задоволство вечерва во Музејот на современата уметност - Скопје во 20:00 часот се отвора изложбата Родови Перцепции | Perceptions Engendered, фокусирана на женската уметност.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Женскиот поглед во визуелната уметност: Во комуникација со делото
Погледот отсекогаш бил, и е, политички.
  • Од Тимот на Медуза

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram