Искра во борбата против домашното насилство: Интервју со Анастасија Младеновска

Почетокот годинава беше објавена првата книга на младата авторка Анастасија Младеновска под насловот Искра во издание на Ѓурѓа. Во книгата е претставена борбата на девојче кое расте со насилство во домот, каде авторката отворено пишува за своето детство и говори за последиците кои остануваат со жртвите на семејното насилство.

“Можеби поради тоа што младоста по природа е храбра, авторката не се плаши да ги разголи своите најинтимни размислувања, ниту пак да пишува за некои од најтрагичните детали од својата приказна, во еден исклучително тежок самостоен обид да ја отвори, исчисти и стерилизира раната, за да го спречи нејзиното понатамошно инфицирање“, пишува Ана Василева во освртот на книгата.

Приказната е раскажана преку ликовите на Калина и Дафина, мајка и ќерка, кои се главни сносители на дејството, но и самата авторка кажува дека делото има автобиографски елементи, а како такво, е реткост во македонската книжевност.

Тоа што најмногу ме погоди е како нејзините блиски не преземале ништо, тврдејќи дека тоа не било „нивна работа“ и не било на место тие да се мешаат. Честата појава на вакво „свртување на главата“ пред семејно насилство, кај мене вроди желба да поразговарам со авторката на Искра, Анастасија Младеновска. Разговорот го водеше Ива Станојковска.

 

 

Оваа книга обработува приказна за семејно насилство, тема која сè уште претставува табу, па и оттаму жртвите често го премолчуваат. Што за тебе беше одлучниот момент да го направиш овој чекор, односно книгата да биде издадена?

 

Тоа што книгата е за семејно насилство, всушност немаше некоја улога во мојот одлучен момент, веројатно затоа што сметав и знаев дека за жал, ваквиот проблем е доста распространет во моето опкружување и во Македонија, па знаев дека на одредено ниво ќе бидам, не само разбрана од другите, туку прифатена од себе во целост. Мојот одлучен момент, баш така, кога си реков дека книгата мора да биде издадена беше всушност моментот кога почнав да ја пишувам. Знаев дека доколку човек се зафаќа за нешто вакво, нема враќање. Си реков ова нема да биде како сите наполу завршени работи. Иако имав само 13 години кога почнав да размислувам за посветување на литературата, ми требаше една и пол година, за подоцна, на 14 години, си речам на себе, „Еј време е, време е да креираш нешто. Време е да излезеш од кафезот кој го креирале другите луѓе за тебе во своите мали мозоци и да видиш каде ти се простираат виножитата!“

 

Насловот на книгата е Искра. Што за тебе претставува Искра и зошто книгата го носи ова име?

 

Не за џабе на првата страна од книгата, имам ставено дефиниција на зборот искра. Мислев дека многу луѓе насловот „Искра“ ќе ги асоцира на името Искра и ќе си направат позадински фантазии за содржината на книгата и во право бев! Меѓутоа, освен ако се гледа субјективно кон книгата и да се долови апстракцијата на болката што ја остава родово-базираното насилство, но и иронијата на туѓите погледи коишто се слепи пред насилството, не би рекла дека некој ќе може да го поврзе насловот со содржината. Кога ќе размислам, насловот е многу поврзан со содржината, а и воопшто не е. Многу долго размислував за тоа како да се вика книгата, а воедно и го менував насловот неколку пати. Целата стратегија кога пишувате книга е насловот да биде доволно краток, а привлечен и мистериозен за поширока публика, но и разбирлив. Искра, за мене лично, беше најсоодветното, бидејќи во мојата глава можев да ја поврзам со секоја пасија која ми изникнала како долготрајна љубов, но и со краткотрајноста и минливоста на животот. А тоа е нешто што особено сакате да го запазите кога пишувате за ваков проблем бидејќи секој што преживеал знае дека времето во тие мигови се издолжува како пружина, а сепак се крати од убавото во животот.

 

Приказната во книгата е втемелена во твоето лично искуство. До која мера главните ликови Дафина и Калина ве отсликуваат тебе и твојата мајка и кој беше најголемиот предизвик да се пишува за едно болно, лично искуство?

 

Книгата е 100% автобиографска, со тоа што единствено имињата на ликовите се изменети. Сакав секој настан да го претставам во вистинска слика, без никакво преувеличување или литота, меѓутоа морам да нагласам дека иако настаните се прикажани во нивното вистинско светло, особено внимавав да не биде премногу субјективно, да не дозволам чувствата да ја поклопат книгата и мене самата да ме контролираат, иако лично мислам дека имав право и на такво нешто. Да се пишува за лично искуство е колку прекрасно, толку и страшно. Која приказна ќе ја раскажеме најубаво, ако не сопствената? За мене, не беше толку болно навраќањето кон она што било, колку фактот дека требаше да пишувам за нешта кои што моментално се случуваат во нашето општество. На пример, зошто разведената жена е распуштеница? Зошто е срамно, наместо да се смета за храбро кога сингл мајките ги одгледуваат сами своите деца? Зошто семејното насилство е нормализирано до тој степен што на улица ќе забележите како никој не реагира додека мажот си ја тепа жената? Или контрадикторноста во ставовите дека доколку жената пријавила во полиција, а чекала подолго време, дека нешто не е во ред со неа или дека е неморална и нечесна….

 

На кој начин пишувањето на ликот на Дафина и книгата во целост, ти влијаеше како личност?

 

Уфффф, ептен убаво прашање. И ќе одговарам на прашањево само низ неколку реченички од Марсел Пруст, мојот омилен новелист на сите времиња кој вели; “We don’t receive wisdom; we must discover it for ourselves after a journey that no one can take for us or spare us.“ Единствено ова и можам да го кажам за Искра, која ја сметам за едно големо патување. Размислете какви сте после патување, во моментот кога ги сумирате настаните, фактите и доживувањата. Просто, чувството е неверојатно! Како клетките да ви треперат, а всушност сè што сте направиле за себе било да си го проширите погледот кон светот.

 

Твојата мајка е борбена жена и неверојатна самохрана мајка. Имање на ваква фигура во твојот живот мора да има големо влијание на тебе. Дали можеби таа едел од причината и инспирацијата за книгата и на кој начин?

 

Апсолутно. Всушност, идејата за да почнам да пишувам книга беше на мајка ми. Интересно е бидејќи мислам дека таа имаше сосем поинаква замисла за она за кое ќе пишувам и беше ептен пријатно изненадена кога виде дека книгата ѝ е посветена на неа. Мајка ми е значајно делче од сложувалката на мојот живот и имам неизмерна почит кон нејзината храброст, кон нејзиното неконвенционално справување со животот, постојаниот ентузијазам и отстапување од нормата за она што отсекогаш сите сметаа дека е правилно. До небо сум ѝблагодарна, што ни дозволи на мене и брат ми да се разликуваме од другите и да чекориме по своите сопствени патишта.

 

Која е пораката која се надеваш да ја пренесеш до твоите читатели и читателки?

 

Јасно ми е дека Искра за поголем број на луѓе тешко се голта, меѓутоа она што би сакала да го присвои секој читател/ка после завршување на книгата, е дека литературата е душо-гал, дека среќата е неопходна да го одржува телото, но тагата е онаа од која можеме да израснеме и дека животот е тежок, пред повторно да стане лесен. Тешко е да се оддалечиме од болката затоа што еднаш кога ќе ја искусиме, стануваме нејзини зависници, притоа не знаеме дали постоиме if not being touched. Затоа кажувам, животот е краток, сакајте за да живеете!