Смислувањето нова нарација за себе станува културна норма во втората деценија од овој милениум. Тоа долго се чинеше невозможно – старлетата и убавата талентирана млада жена мораше да се (само)уништат или да умрат (социјално или биолошки) за конечно да бидат сфатени како симбол на времето во кое живеат: како културна икона. Беше тешко да се замисли општество што ќе ѝ овозможи на жената да го реосмисли својот живот по завршен брак или завршување на кариерата. Заедница поради која жената не мора да се фрли под воз. Ана Каренина, на крајот, сепак го прави тоа што го очекува еден цел социјален круг – таа мора да исчезне, да се убие.
Денес, преминати од другата страна на горчината, по темите за дисоцијативен феминизам, од една, и girl boss естетиката, од друга страна, жените сѐ повеќе се соочуваат со фактот дека нивниот најголем страв е веќе остварен. Ниту исцрпувањето на новиот феминистички бран (по Me2 и Time’s Up движењето) не можеше да дојде во полошо можно време при враќањето на десничарските изблици во Европа и во Америка.
Во својот роман „Како да се спаси сопствениот живот“, 1987, Ерика Јонг напиша хероина од Менхетен која спакувана во три куфери го напушта здодевниот и несреќен брак. Бегството на хероината Исидора Вајт е невротично именувано, како и самиот обид за нов живот на младата жена во почетокот на своите триесетти години. Неколку децении подоцна драматичниот нов почеток станува судбина за секоја модерна жена што во ова време на несигурност мора да си го реосмислува животот за да го спаси. Ким Кардашијан и семејството ја одржуваат славата (а со тоа и богатството) преку камелеонскo адаптирање на новите културни измислици и постојано реосмислување на својот изглед и идентитет. Тие ја продаваат идејата дека ние сме нашите естетски избори. Секое ново ребрендирање на својата персона е најавено со нов маж, нов продукт, нова фотосесија или пост на „Инстаграм“. Меган Фокс конечно се враќа на културната поп-сцена откога беше отфрлена и од мејнстрим-публиката и од феминистките. Меган Маркл докажа дека е возможен животот по семејство во монархија наспроти судбината на принцезата Дијана, мртва, симболично и трагично заглавена во тунел како жртва на семејството на поранешниот маж и на јавноста. Таа немаше никаква шанса за нов живот.
Што можеме да научиме ние за нашите втори животи? Што следува за жената која се преморува од работа, од борбата за еднаквост, личните разочарувања и од бесполезното изложување на токсичните pinkwashing идеали? Како таа да се прероди?
Пишување нова нарација за себе
Кога се чувствувам добро, пишувам во својот дневник. Имам нешто да споделам сама со себе, да направам план, да „се средам“. Сѐ што имам му должам на белиот лист хартија затоа што токму оттука почнувам. Немам ништо друго освен мислите и идеите што ми се вртат в глава. „Водењето дневник подразбира имање надеж“ (Ерика Јонг, 1987). На некој начин тоа е и трезвено рекреирање на секојдневните случувања и доживувања. „Во дневникот не само што се изразувам поотворено отколку пред некоја друга личност – туку јас се креирам“ (Сузан Сонтаг). Кога пишуваме за нас, се сведочиме себеси, се гледаме од перспективата на трета личност (која сепак е наша). Интерната експресија е начин да се биде искрена при пишувањето нова нарација за себе: „Не само што ги забележувам моите секојдневни случувања од животот, туку – во многу случаи – нудам алтернатива за нив“ (Сузан Сонтаг).
Што значи да се води дневник? Да се пишува за она што се случува и да се пишува она што ни се случува! Помеѓу статистичкото документирање и евидентирање на својот живот и психоаналитичкото расчленување на стравовите и желбите – Луис Буржуа, уметница, своите дневници ги води компулсивно, како и својата уметност. За Буржуа, дневникот е простор за психоаналитичко чкртање. Ја третира својата психа како своите скулптури – уништување, кинење, деконструкција, расчленување на материјалот/мислата, а потоа составување, шиење, заковување, реконструирање. Во уметноста, како и во дневниците, Буржуа се повикува на своите сонови, сеќавања, стравови. Уметноста е поправка. Начелно, насилството е единствениот предуслов за создавање. Празниот лист хартија е заеднички простор на нашата дуалност: расчленувачот и расчленуваниот, насилникот и жртвата, јас кое набљудува и јас кое дејствува. Ликот на девојка што пишува во својот розов дневник со пердувесто пенкало, легната на стомак со кренати нозе е екранизиран доволно пати за да сфатиме дека нема ништо поопасно од девојка со план.
Уметниците се пресоздаваат преку својата работа затоа што таа е лична и силно го рефлектира внатрешниот свет. Современите икони од поп-културата го користат својот изглед (шминка, облека, коса, додатоци) како доказ за нивната нова етапа.
Падот на girl boss естетиката
Во пишувањето за нас и нашиот живот, продуктивно е да размислиме од каде доаѓаме и да го самоанализираме нашето јадро за да можеме да продолжиме понатаму. Што значи јас, што значи да бидам жена, што значи моето јас наспроти мојата професија, која е мојата улога во заедницата?
„Во светот на женскоста, каде што имав право на државјанство, јас бев странец“, Рејчел Каск, пишува како ќерка на двајца емигранти кои се надевале да постигнат асимилација преку втората генерација: „Она што го живеев како феминизам беа, всушност, машките вредности кои моите родители, меѓу другите, најдобронамерно ми ги оставија во наследство – кросдресинг вредностите на мојот татко и антиженствените вредности на мајка ми“. Каск сака да допре до неоткриениот дел на својот пол, спротивен од присвоената дефиниција на своите родители за еманципирана жена – научениот и доминантно машки капиталистички свет. Таа трага од другата страна на културата (можеби кон митот) кога се прашува што значи да се биде жена или што значи да се биде феминистка: „Немаше ништо, како жена, што таа можеше да ни остави во аманет, ништо да пренесе од мајка на ќерка освен овие разводнети машки вредности“ (Рејчел Каск, 2019).
Girl boss естетиката е пример за ваквото копирање на модел на доминантно машки капиталистички вредности што освен неколку потрошени фрази не нуди никакво реално решавање на проблемите со кои се соочува жената. Не е доволно повеќе жени да бидат на позиција на капитална моќ, кога илјадници маргинализирани жени секојдневно живеат во насилни средини под заканата од фемицид, без право на абортус, со нееднаква плата. Ваквиот pinkwashing го доведува феминизмот до произведувач (но и продукт) на мејнстрим-консумеризмот. Зад girl boss движењето стои силна маркетинг-моќ и финансиска заднина како закана на заедничката битка да ѝ се овозможат права на секоја жена. Затоа сѐ повеќе се повикува феминизмот да биде интерсекционален и радикален со конкретни и систематски чекори за редефинирање на новиот бран.
Во време кога Ким Кардашијан изјавува за Variety дека проблемот е што на никој повеќе не му се работи: „крени го задникот и работи“, додека професионалното е веќе премногу напластено на нашиот личен идентитет, се повикувам на зборовите на Тони Морисон: „Ти не си работата што ја работиш, туку личноста која си.“ Од кога почнавме да се опседнуваме со работа и дозволивме таа да нè вреднува?
Блиска иднина
Онлајн можат да се најдат плејада генерични совети за тоа како да почнеш од почеток во секој стадиум од животот. Совети што можат да му помогнат секому или никому. Дали навистина пинувањето на Пинтерест слики, that girl и girl boss естетиката, продуктивните утрински ритуали е желба за токму ова – спасување на нашите сопствени животи во време на несигурност, ирационални структури, мртви идоли и погрешни авторитети? Естетиката станува средство за да се спаси жива глава. Да го осмислиш својот живот повторно во време на силно напластени културни референции, индивидуалноста е хендикеп („The Extreme Self“, 2021) и е заменета со алгоритам – зарем тоа не нѐ прави продукти?
„Размавни со крилјата и полетај наместо да се опседнуваш со иднината“ (Ерика Јонг, 1987). Откога мојот живот ненадејно се смени и летото ми помина магливо, во еден миг, оптоварувајќи се со мисли за мојот идентитет, оваа есен ми донесе ново видување. Често знаеме да се проектираме (или манифестираме) себеси во некое дадено сценарио што мислиме дека го сакаме или треба да се случи во одреден период од животот. Но реалноста е дека најубавите работи што ми се случиле, не сум имала доволно богата фантазија за да ги предвидам или посакам за себе. Ако повеќе се грижиме за иднината на нашата заедница отколку да се опседнуваме со нашата лична, можеби ќе си дадеме можност да тргнеме по нов пат. За индивидуалната иднина што нè плаши знаеме многу малку. Постои нешто егоцентрично и нарцисоидно во опседнувањето со иднината и обидот да се предвиди. Да се замислуваш себеси како уметничко дело и да сметаш дека иднината и духот на времето ќе пресудат дека некогаш си била во право? Кога на времето и на нашите години им даваме некаква компетентност – стануваме роб. „Го истражував животот, не го живеев“ (Ерика Јонг, 1987). Веќе сум родена, веќе сум почната. А, иднината е следниот момент.
