пишува: Ивана Јовановска

(јули 2022)

Патуваме за да го рефлектираме копнежот по најдлабока лична слобода во изромантизирана смисла, предизвикан од географското дислоцирање. Патуваме за да го пронајдеме она што како поединци интимно нè зближува со светот, што нè протресува кога себеси си стануваме здодевни, неможејќи животот да го гледаме со нови очи.

Има толку многу нешта околу кои се оформува нашиот идентитет, а потребата да се истражат нови граници и просторите зад нив е клуч кој ја отвора бравата на спознавањето и созревањето. Секоја нова географска одредница е средба со Другоста, непознатото, нелагодното – сето она што не е дефинирано од лажниот комфор на рутината.

Да бидам човек за мене секогаш ќе значи да се борам со стравот од непредвидливото и непознатото, во исто време привлечена од нивната магија. Да бидам девојка и жена која го прегрнува номадизмот во овој период од својот живот за да се најде самата себе, за мене е многу повеќе од одлука некаде да се тргне или да се биде. Тоа е одлука со која се борам против општествените очекувања за тоа каде ми е местото и кој треба да биде мојот фокус во определен дел од животот. Патувањето е фрустрација и бунт, акција со која сакам да завладеам со себеси наспроти хетеронормативноста која се труди да притисне во најранливото во мене. Тоа е мојот крик и крикот на секоја една која вели: „Сакам да го живеам својот живот слободно и онака како што јас сакам. Се пакувам и учам како да дишам храбра и сама“.

Веројатно и овој обид за спријателување со немирот во мојата глава е дел од тој процес. Можеби, ова е обид своето најинтимно конечно да го поставам во релација со слободата по која трагам, а можеби само не сакам да ги заборавам изблиците на јасност и бистра глава кои доаѓаат со дистанцирањето, со оддалечувањето од местото кое го нарекуваме дом. Во секој случај, си ја давам себеси креативната слобода потребна да го уживам секој град и нов простор каде чекорот ме носи и учам како да се препуштам на некој нов, необременет начин што како чудесно да се крие во билетот до некаде.

Белешка бр.1

Чувствувањето комплетна слобода во непознатото е eдно од поубавите чувства во животот кои ги искусуваме како луѓе. Одењето наспроти враќањето секогаш го потенцира недостатокот од бидувањето растеглив во својата средина, каде природно треба да сме најопуштени. Слободата за менување, истражување и славење на флуидноста на идентитетот често повикува и на поголемо славење на номадските практики и отвореностa, како граѓани на целиот свет. Како живи битија кои припаѓаат на сè, а истовремено и на ништо.

Белешка бр.2

Патувањата како простор за трансформативен дијалог и рефлексија, концепт кој го отвора внатрешниот потенцијал за поинаквост, солидарност, праведност. Концепт преку кој ги согледуваме ресурсите кои ни требаат за поголема автентичност и слобода во поширока смисла на зборот. Меѓу своето и соочувањето со туѓото следи и можноста да се згреши, но и да се биде свој. Оттаму и можноста да се биде статичен и присутен наспроти номадизмот и константното движење.

СКОПЈЕ – ЗАГРЕБ – КАРЛОВАЦ

Патувам слободно и радосно првпат по подолго време. Не чувствувам обврска кон никого, освен кон доживувањето на 15-часовното патување во типичен балкански автобус каде се запознава динамиката на сите кои патуваат и нивните приватни животи. И можеби кон југословенските бензински пумпи за пуш-пауза каде се размрдуваш и ја проверуваш мапата. Со чувство на леснотија се протегнувам на седиштето на жолтиот автобус и тргнувам во процес на ментална детоксикација, одамна потребна, насочена кон прашањето – Дали бегаме кога патувамe?

Пејсажите од другата страна на прозорецот се менуваат брзо како на филмска лента. Земјата се капе во зајдисонце со спектар на бои украдени од Моне и играта со облаците и небесното платно ја носи преку административните граници. Во тој простор каде средбата со минливоста на надворешноста е можна, но и ограничена, тешко е човек да не нурне длабоко во себе во потрага по оној емоционален багаж, кој се превртува во контекст на очекувањето на непознатото, на обидот за себе-реконтекстуализација како обид за средба со светот. Секој поглед кон надвор и сликите на разиграни полиња се обид за поглед навнатре, природен, суптилен, нежен. Секој одминат километар кој се бори со мракот што треба да се спушти во секој момент е некоја нова химна за заборавот и простувањето, кои ја носат болката далеку. Да се симне нејзиниот товар станува носечки предизвик на ова тргнување.

И додека на почетокот, пристапувањето на нов пат е сè уште свежо, терапевтската улога на патот длабоко понира до она што би сакала да го заборавам, да го оставам дома. Добро знам дека секое одење напред е всушност исчекор и вдишување длабоко – со желба за простување. На себе, на очекувањата, од животот, од добронамерниците кои не се задржале во него. Заминувам, и некаде близу Прешево издишувам леснотија. Си давам себеси дозвола за слободно одење напред. Се лизгам низ седиштето лесна како пердув и зад себе ја оставам темнината на домот.

Патувањата се радикална борба против рутината на капитализмот, онаа непрепознатлива болка од која сиромашно се храниме, помислувам пред повторно да заспијам.

ЧАСОВИ ПОДОЦНА, БЛИЗУ БЕЛГРАД

Зелените полиња измешани со други живи бои се топат во бетонски блокови кои обележано го двојат мазниот автопат. Она што окото може да го види, а срцето да го почувствува добива студени сиви нијанси, но дури и таму има нешто интересно, што може да се премислува. Остануваат 5 до 6 часа пат кои ни за телото ни за срцето не се малку. Во празниот простор меѓу неизвесноста на новото и потребата за промена, јас сум уште еден мигрант на своите желби со срце оставено на милион места. Слоевите на мојата припадност стануваат пофлуидни од било кога – станувам уморна од ограничувањата и започнувам да се отворам кон светот. И посакувам да можам лесно и безболно да го менувам тлото по земјава без престан, за да не заборавам што значи да се диши со полни гради.

ЗАГРЕБ – КОН КАРЛОВАЦ

Тивок и примерен е Загреб во раните утрински часови, поспан и помалку мрачен, но пријатен. Го оставам за неколку дена подоцна и брзам кон внатрешноста на меѓународната автобуска станица во потрага по билет кон Карловац – мал и мирен град близу Загреб, но исклучително непознат за мене. Го пијам првото сомнително кафе по 12 часа пат и се будам со гласовите на динамичните патувачи кои купуваат карти, менуваат пари, влечат куфери.

Пред мене се судираат и разминуваат луѓе од цел свет. Некои емотивно се прегрнуваат и допираат, некои пробуваат да ја разберат вредноста на куните, трети спијат врз нивниот багаж. Секој си го следи патот во определен ред а мене, мојата хаотичност ме издвојува во несмасноста кога патувам.

Еден час до пристигнувањето во Карловац, малиот град за кој не знам многу, јас сум зрно кое е дел од градбата на овој свет и нема ништо поубаво во тоа – наоѓањето на својата (не)важност во големата слика која дава чувство на мир. Добро е да се чувствуваш безначајно на толку важен начин, си велам на себеси. Така се расте.

Белешка бр.3

♫ Wild – Here we go ♫

…Diving in
While the currents fast
Gotta leave the past, it’s in the past
Yeah, I won’t look back

Strike a match
Watch the flames go higher
We can burn much brighter
If we don’t look back…..

КАРЛОВАЦ

Секое пристигнување е спој на многу различности. Живот што зазема облици и динамики што потсетуваат на активности, присутност, младост, смеа и новости. Карловац ме обзема со еден чуден спокој што не го искусувам често. Наспроти впечатливиот Загреб кој е гласен, елитен, своевремено и авангарден, овој град е тивок и ненаметлив. Ненатрупан со продавници, споменици и објекти, во него рутината како најдобро да го пронашла својот дом, па се вгнездила во животите на локалците, во малите југоносталгични ресторани, едноставните булевари, големите зелени површини и хрватските навики на живот. Кога чекориш по неговите скромни улици не си обременет од животот кој ги гризе големите градови, иако реалноста е иста. Можеби затоа малите градови отсекогаш го носеле шармот на спокојот, особено ако се блиску до вода.

Парковите му се неговото насмеано лице, особено во стариот град каде формираат прекрасни мали плажи на реката Корана. Стариот дел на Карловац е празен и нималку динамичен, но тоа не ми пречи. Во него остатоците од минатото сè уште гласно шепотат и покрај малите локали и ресторани, продавници и игралишта – фокусот најмногу е на зеленилото. Сè друго ја турка динамиката на градското кон новиот дел на градот, скромен и рамнодушен, но и срамежливо про-европски. Малите градови како Карловац се судир меѓу брзото и динамичното, наспроти обидот за бавен и тивок живот од кој помалите места не се предаваат, на моја голема радост.

Размислувам каде во процесот на патувањата најмногу се задржувам ментално, и сфаќам дека не станува збор за дестинацијата колку за самото пристигнување до неа. Во одлуката да се оди, да се движи и да се биде немирен во духот ја пронаоѓам својата храброст и си дозволувам да се менувам, да се запознавам и да си поставувам многу прашања на кои не можам да го понудам одговорот веднаш. Едно од тие прашања е, зошто токму овие десет дена во Карловац целосно ме деконструираа и ме предизвикаа да почнам одново да се градам?

Она што можам да го направам засега е да ги ставам слушалките на себе и одново да се препуштам на патот. Закажувам нови средби со себе далеку од дома, дишам и затворам очи додека пред мене се вртат сликите на безброј прекрасни лица и траги кои сега стануваат дел од мене. Станувам збир од искуства, личности и места за кои не сум сигурна дека ќе ги видам пак и учам како да ја прифатам ранливоста на заминувањето, кога на некое туѓо место сум пронашла привремен дом.

Белешка бр.4

♫ Vance Joy – We are going home ♫

We’re going home
If we make it or we don’t, we won’t be alone
When I see your light shine, I know I’m home
If you’re waiting all your life, you will never go
When I see your light shine, I know I’m home

(продолжува)