Кога го дизајниравме Комитет, дизајниравме за себе и нашите пријатели: Интервју со Никола Николовски и Дамјан Кокалевски

Комитет е нов простор во Скопје за социјализација и интеракција меѓу различните заедници, со фокус на поддршка и промоција на нови иницијативи во КВИР уметноста и културата. Дизaјнот на овој простор беше донација од архитектите Никола Николовски и Дамјан Кокалевски. За целиот развој на Комитет и нивниот однос кон овој нов простор прочитајте во интервјуто.

Работата на просторот Комитет беше практично “from scratch”. Од каде црпевте инспирација за овој проект?

И двајцата се образувавме во Токио. Таму всушност се запознавме и ја имавме нашата прва соработка во ателјето на Итсуко Хасегава. Современата јапонска архитектура е константна наша инспирација кога станува збор за естетиката во проектите на кои работиме. Чист, минимлистички пристап, бели простори оплеменети со дрво е нешто во што ние лично уживаме и се чуствуваме пријатно.
Но, овој проектот за нас има подлабока димензија која го надминува површното прашање за изглед и естетика. Предизвик беше да се најде одговор како да се креира ентериер кој ќе понуди простор каде квир заедницата може да најде дом и да го чуствува тој простор како свој. Како да се изгради место кое ќе биде заедница за луѓе кои сеуште се маргинализирани во ова општество. На ова прашање ние црпевме инспирација од нашите лични искуства и простори кои сме ги чувствувале како дом на нашето културно и забавно битисување. Конкретно би ги споменале Spectrum и Secret Project Robot во Бруклин, два многу значајни центри за њујоршката ЛГБТ супкултура. Како и Комитет, и овие места се изградени со минимални средства, подложни се на постојана трансформација, седиште се за различни тековни настани и просторот лесно се адаптира за дневни и ноќни содржини. Типично за овие, и други на нив слични места, е дека ентериерниот дизајн не доминира. Содржината е таа што го оплеменува просторот, а ентериерот е во постојана изградба и промена. Минатите настани се видливи во просторот долго откако ќе завршат, а новите го трансформираат и носат свежина. Токму така е замислен и Комитет, како место кое е подложно на трансформации, а својата смисла ја добива само преку постојани промени.

Комитет е наменет како место за млади, со фокус на промоција и поддршка на КВИР уметност и култура. Како просторот одговара на овие потреби?

Просторот го дизајниравме како база која ќе задоволува потреби за неколку типа на различни програми: кафуле и место за социјализација, место за состаноци, работилница, трибина, дрег перформанс, кино проекции, изложби… Идејата е нашиот дизајн да биде костурот на Комитет, кој нуди можност понатаму самите корисници на просторот да го додефинираат и му дадат суштински насоки. Затоа избегнавме да креираме место со јасно дефинирани програмски целини и простор доминиран од ентериерни елементи. Сем барот и платформата која тентативно е сцена, се останато е подложно на промена и трансформација. Корисниците на Комитет се тие кои ќе можат да го адаптираат и одлучат како просторот треба и ќе се користи. За пример „сцената“ е сцена само доколку на нејзе има перформанс, остатокот од времето таа може да се користи за седење, работа ако на нејзе се постават маси, кино ако се постави платно или галерија ако на се постави инсталација. Квир уметноста и културата, како и просторот на Комитет, немат јасно дефинирани граници помеѓу различните форми на изразување. Флуидност во секој аспект беше тоа што сакавме да го понудиме, и се надеваме дека успеавме во тоа.

Дизајнот на просторот беше ваша донација за заедницата. Со оглед на тоа што и двајцата не живеете во Скопје, што значи Комитет за вас, професионално и приватно?

И професионално и приватно за нас оваа “донација” има големо емотивно значење. Иако веќе подолго време живеаме надвор од Скопје, нашите идентитети и формативни живони искуства се нераскинливо поврзани со Скопје. Дел од нашите најдраги пријатели се витален дел од скопската квир сцена, и секогаш кога сме во Скопје времето го минувам со нив. Кога го дизајниравме Комитет, дизајниравме за себе и нашите пријатели. Дизајниравме место во кое ние би сакале да битисуваме.

Идеја за проектот настана по првичното барање од Кочо Андоновски за совет во врска со овој простор. Кога отидовме во просторот сфативме дека е потребно многу повеќе од совет, но ни беше јасно дека Комитет не е во можност да одвои дополниелни средства за проектирање на веќе минимален буџет за изведба. Така и се случи нашиот ангажман во овој проект, без многу размислување за тоа каква форма и бенифит овој проект ќе има за нас двајца, ние се понудивме да го дизајнираме просторот про-боно.

Ден-два пред да се сретнеме со Кочо присуствувавме на затварањето на Скопскиот Прајд Викенд. Дрег кралиците имаа неверојатен перформанс, организаторите и учесниците на Викендот донесоа во Скопје неверојатна енергија која го направи Скопје да биде поубаво од било кога. Токму таа енергија на несебично давање на овие луѓе е она што не натера нас да се вклучиме во овој проект. ЛГБТИ заедницата во Скопје нас лично ни има дадено многу. И како дел од таа зедница која со години постојано е исфрлана и терана да мигрира од еден во друг простор, нема поголемо задоволство да се дизајнира простор кој ќе биде дом за сите нас.

Професионално за еден архитект има две идеални сценарија – да дизајнира за себе или да има клиент кој ќе остави да биде комплетно воден низ проектниот процес. Овојпат ние ја имавме таа среќа, да дизајнираме за себе и да имаме идеални клиенти. Целиот тим, а особено Кочо Андонов и Регина Сајков, ни дадоа потполна дизајнерска слобода и направија проектот да се изведе во потполност како што беше замислен. Првата фаза од неговото реализирање изгледа одлично, а веруваме така ќе бидат и следните чекори. Реткост е во Македонија да се најдат клиенти со кои ќе имаш mind-melt и го разбираат универзалниот јазик на добар дизајн. Тимот на Комитет беше токму тоа, идеален клиент.

Простори од типот на Комитет, кои служат како места за социјализација, културна размена и интеракција меѓу различните заедници се повеќе од потребни во градови како Скопје, каде недостасува поддршка за развој на независната култура сцена. Што би ни порачале пред отворањето на овој простор?

Окупирајте го и направете го свој. Овој простор ќе има смисла само кога во него секој ќе се чувствува добредојден, кога секој ќе има можост да допринесе и направи нешто. Комитет треба да биде простор за социјализација и заедништво, и токму преку делење на тоа заедништво, споделување на нашето квир искуство ќе создадеме нешто уникатно и инспиративно за сите нас.