Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Лектирите се важни. Ние нашата работа треба да си ја завршиме

Лектирите се важни.
Всушност, тие се исклучително важни.

Лектирите се инструмент за градење на индивидуалниот интегритет на учениците (осамостојување и однос кон себе), вредносна структура и однос кон околината (семејство, пријатели, потесна и поширока заедница) и социјален интегритет и повратно осознавање на самите себеси во рамки на заедницата.

Во таа смисла, лектирите се супстанцијален дел од образованието како процес и нивниот избор е суштествен инструмент во рацете на наставниците и културната заедница во целина, за постигнување на образовните цели кај децата, односно младите ученици.

Од тие причини, ставовите дека лектирите имаат цел да направат учениците да ја засакаат книжевноста, или „да им го направат читањето задоволство“ се во еден дел точни, но, за жал, само делумни.

Ова од три причини:

Прво, бидејќи не постои книжевно дело кое не пренесува идеологија. Едно дело никогаш не може биде само задоволство, туку е секогаш дел од покомплексна мрежа на идеологија која, најмалку, само тлее во позадината и вредностите за кои се застапува се подразбирааат и со тоа се репродуцираат. Прашањето на вредностите на едно дело се дотолку поважни кога станува збор за читатели чиј што вредносен систем сè уште е во оформување и кои се на возраст податна за влијанија. Од тие причини, вредностите кои едно дело ги пренесува се подеднакво важни како и неговата интригантност и заводливост (без која прашањето на вредностите не би имало смисла бидејќи не би допреле до младиот читтел/ка).

Второ, и не помалку битно, паралелно со вредностите и допадливоста е прашањето каква книжевна и естетска вредност има конкретна книга.

И трето, доколку сакаме учениците да ја засакаат книжевноста (а секако сакаме) битно е да се соочиме со прашањето колку реално знаеме што тоа тие сакаат да читаат и за што размислуваат. Какво дело може да побуди интерес кај тој дел од читателите кои голем дел од своите лични споделувања и размени ги прават со своите врсници, во кругови прилично дистанцирани од далеку повозрасните писатели, критичари, уредници, издавачи.[1]

Со ваквиот став кој го имав за лектирите и заглавена во еден исцрпувачки оптимизам на кој сум склона, го прифатив повикот од Министерството за образование за бидување член на работната група за ревидирање и дополнување на списокот лектири за основното образование.

Со оглед на тоа што ревидирањето на лектирите се врзуваше со годината на образование за која се направени извесни реформи во друго домени, се почна со лектирите за четврто одделение.

 

 

Родова балансираност

 

Доволен беше само еден поглед врз обврзната листа за да се заклучи дека она што со години поминувало без реакција (веројатно и незабележано како проблем) е недозволива родова неизбалансираност. Имено во трите обврзни наслови за ученици кои следат настава на македонски јазик (оние кои Институцијата на системот ви вели дека МОРА да ги прочитате) немаше ниту една „женска“ приказна.

Женските ликови кои се појавуваат во Петар Пан се дефинирани во однос со него, и нивниот судир и недоразбирање се околу неговото внимание. Дополнително Венди се појавува како грижлива постара сестра и како замена за мајка.

Тоа е тој однос меѓу женските ликови во литературата за деца кој доминира до некаде 50-тите години на минатиот век. Женските ликови се само попатни настани низ авантурите на машкиот лик.

„Детето Вилен“ е приказна во која пак потполно недостасува женски лик. Само знаеме дека главниот лик има мајка и сестра. Кога после мноооогу години и авантури се браќа жив, променет, поминат низ различни инцијации се додава само дека „сестра му станала убава мома“…
Третата обврзна лектира е Итар Пејо, каде женските ликови се толку попатни и епизодни, што се потполно небитни.

Не е обрнато ни внимание да се избере литература во која и покрај главниот машки лик би се појавил женски кој не се дефинира само во однос на главниот машки но поседува силна индивидуалност, храброст, независност и иницијативност за понатамошен развој на настаните.

Женските ликови во лектирите за четврто одделени се невидливи. Како во одделенијата да не учат девојчиња чија приказна и перспектива, чие постоење некому воопшто е битно.

Па така, после неколку дискусии, донесовме одлука дека би требало како обврзна лектира да се воведе Матилда од Роалд Дал.

Приказната каде главен лик е исклучително талентирано девојче заглавено во семејство каде нејзиниот талент, храбост и автентичност остануваат непрепознаени, но надвор од домот стануваат ресурс кој и помага во соочување и надминување на проблеми кои се чинат ненадминливи.

Станува збор за класик во книжевноста за деца, кој веднаш по објавувањето во 1988 во Велика Британија ja добива наградата за најдобра книга за дена на годината, и останува континуирано популарна и, како што е случај со Петар Пан, станува културна референца без која квалитетното образование не смее да помине. Дополнително битно, различни анкети говорат во текот на децениите од нејзиното објавување останува наслов кој децата сакаат да го читаат.

Дополнителна реформа (за која Матилда како дела беше податна) е препораката за контекстуализирање на лектирите во нешто што би се нарекло „медиска култура“, како што е случај во Хрватска и Франција.[2]

Во тој контекст книгата Матилда би требало да анализира и дискутира во релација со истоимениот филм во режија на Дени Де Вито.

Освен што би бил исклучително забавен за децата на таа возраст (а уживањето во искуството на читање и гледање е докажано дека има големо значење во пренесувањето и прифаќањето на пораките и вредностите кои во овој случај се исклучително корисни и еманципаторски) отвора простор за еден потполно различен начин на доживување на книжевно дело, анализа на конкректни аспекти и нивната преработка, анализа на тоа како извесни делови се преработни и со каква цел, генерално, се отвора простор за учење дека читањето не смее да биде само голтање на содржината и нејзино прераскажување, туку за критичко анализирање на делото. И сето тоа адаптирано соодветно на возраста, интригантно и допадливо.

Дополнително, исклучителни наслови како  „Девојчето со кибритчиња“ и  „Оловното војниче“ од Ханс Kристијан Андерсен се препорачани за гледање во релација со анимираните Ѕвонарот на Нотр Дам на Дизни и Клаус на Нетфликс. Станува збор за отворање прстор за дискутирање за темата како физичкиот хендикеп (односот на средината кон Другиот, неговата релација со средната и самиот себеси), како и една поинаква перспектива на Божиќните и новогодишните празници и темата на социјалната разлика и Другоста, често незабележани во атмосферата на еуфорија и празнување. Образованието не смее да помине без Ханс Кристијан Андерсен, ниту без овие два филма кои го реактуелизираат на соодветен начин за учениците од четврто одделение.

И ова се само дел од промените, кои укажуваат на критериумите, методите и целите со кои се рабори.
Направени се и серија дополнителни промени, и секако, обрнато е внимание на балансот помеѓу домашни и меѓународни автори.

 

 

 

Различен начин на читање на фолклорот

 

 

 

Во лектирите за четврто одделение (но и во тие за второ), учениците во Македонија (тие кои наставата ја следат на македонски јазик, заедно со тие од другите етнички заедници кои следат настава на мајчин јазик) се “жртви” на конзервативниот избор, кога е фолклорот во прашање. Секој текст е идеологија.  Фолклорот, во доминантен дел е конзервативен и патријархален, и фокусиран на национално-колективистички вредности (директно, или суптилно преку приказот и односот кон Другоста презентирана низ различни симболи и ликови од маргината) и кога се прави избор таквите бајки (често едни те исти повторно и повторно) да се приредуваат, се сервира токму таа идеологија.

Во насока на оддалечување од тој избор, но и желба фолклорот да биде застапен се одлучивме во делот изборни лектири, да бидат внесени неколку наслови од македонскиот фолклор кои се оставени релативно занемарени, но во кои се појавуваат ликови кои се поставени субверзивно под однос на вредностите кои ги припагира фолклорот. Неколкуте женски ликови во бајките како „Принцезата војник“, „Царскиот син и ламјината ќерка Црнодреха“ „Ѓурѓа самовила“Змејот од Пелистер“, „Царската ќерка и момчето змеј“, „Момата што стана војник“…овие бајки се препорачува да се анализираат во релација со анимираните филмови како Мулан и Храбрата Мерида.[3]

Релацијата народни бајки и современи анимирани филмови направени на основа на слични мотив од фолклорот е сериозно идеолошко отклонување од сè што бил фолклорот до сега во основното образование. На овој начин, преку препознавање на клучни мотиви и ликови, нивнaтa слоевитост и потенцијал кој го носат за современа адаптација го вади фолклорот од зачмаените архиви и го претставува како податен за анализа и инспирација за многу современи дела. Наместо повторно да се запостави, се анализира субверзивниот потенцијал кој некои творби успеале да го носат и да не подлегнат пред притисокот на доминантните традиционалистички матрици.
Ваквите промени (или таму каде што не беше возможно, многу слични) се направени и во лектирните листи за учениците од етничките заедници кои наставата ја следат на мајчин јазик.

 

 

Лектирите за учениците кои следат настава на албански, турски, српски, босански јазик…

 

 

Во однос на литературата на албански јазик клучен проблем е во тоа што изборот (особено од аспект на современа литература) е стеснет бидејќи најголем дел од современи наслови (објавени по 2000 година) се тешко достапни во Македонија. Изборот е сведен од она што го има во училишните библиотеки и неколки книжарници (главно во Тетово и Гостивар).  Таквата ситуација е резултат на децениска неодговорност кон читањето како дел од квалитетното образованието (училишно и вонинституционално) и сведувањето на битни прашања како „настава на мајчин јазик“ на флоскула, а не на процес кој бара темелна и постојана посветеност.

Во Албанија објавени се исклучителни современи наслови, но помал дел од нив се достапни во неколку книжарници во Тетово и Гостивар (помалку во Скопје што е просто неверојатно).

Книжарниците кои дистрибуираат литература на албански јазик и турски јазик мора да се отворат кон серија одлични наслови кои понатаму преку некаков тип на соработка би биле достапни за училиштата и би можело да бидат дел од лектирните содржини. А дел би бил достапен и за избор во делот слободна лектира[4].

Слична е ситуацијата и со достапноста на наслови на турски јазик и босански јазик, додека во книжарниците во Турција изборот на современа меѓународна литература е далеку побогат и од тој во Скопје.

Во идеална ситуација, со оглед на тоа што се може да се дистрибуира од Турција и Србија, учениците кои следат настава на српски и турски јазик би можеле да имаат и поквалитетни листи од останатите, во доменот на меѓународни наслови.

Така што книги има, но треба да се дистрибуираат.
Во неколку разговори со наставници и директори на училишта јасно е дека купувањето книги не е приоритет (што е разбирливо имајќи ја предвид серијата други редовно поитни трошоци).

Меѓутоа сето тоа иако се чини комплицирано е исклучително лесно. Потребно е едно комбе кое ќе донесе добри книги. И „мецена“ кој/а тоа ќе го овозможи.

Некој од многуте бизнисмен(к)и или фондации кои често донираат (далеку поскапи) средства на училишта. Би било апсурдно издавачките куќи кои преведуваат литература на албански и турски јазик во Македонија допрва да бараат авторски права за дела кои се веќе преведени и лесно достапни. Потребна е само иницијатива, која потоа ќе се претвори во рутинска соработка.

Сепак, имајќи предвид дека ова сè е лесно изводливо (бизнисмен/фондација → комбе → царина  →училиште 🙂 направивме избор на квалитетни наслови.
Дополнително, тоа што исти меѓународни наслови и филмови би се гледале во паралелки кои следат настава на различен јазик можеби би отворило можност за различни форми на заеднички дискусии.[5]

Сепак, тоа е само почеток и неопходна е логистика која ќе ги направи добрите наслови достапни.

И конечно, зошто побогу овој текст?

Како што тоа знае да се случи во институциите, она што почна прилично ентузијастички, заглави во извесни бирократски лавиринти. Согласно планот, до сега требаше да завршиме повеќе работа, но целиот тој процес се успори. Доколку набрзо не се реактивира, би бил еден многуте добри идеи (и лесни за реализација) кои ги заглавила институционалната инертност, различните приоритети и вечните одлагања.

Досегашните промени во листите за лектири се направени на линија на основните либерални вредности како еднаквоста, недискриминацијата, солидарноста, правдољубовoстa, толеранција (со фокус на родовата еднаквост како исклучително занемарена во претходните лектирни листи).

Во пошироки рамки изборот подразбира фокус на пораки како пријателство, солидарност, критичко размислување, почит и емпатија кон Другоста и Различноста, конституирање на себството преку релација со Другоста, размената и дијалог на културите.

Согласно хрватскиот и францускиот модел освен книжевност во рамки на лектирите внесени се и неколку играни и анимирани филмови чии пораки и вредности се на линија на основните вредности на кои е заснована лектирната листа. Истите, како што е случај и со книжевните дела, се адаптирани и соодветни на возраста на учениците, за комплексните, повеќеслојни теми филозофски прашања да ги направат едноставни за разбирање без нивна релативизација.

Изборните листи се проширени поради значењето на индивидуалниот избор на ученикот и процесот на истражување, а се дава можност и за групирање на учениците во избор на лектира од заеднички интерес.

Слично како и хрватскиот модел се воведува и можност за избор на слободна лектира (сопствен избор вон листите) што отвара прпстор за сампстојност во изборот и го поддржува градењето личeн однос кон конкретно книжевно дело. Слободна лектира е секое дело кое ученикот сам ќе го избере и ќе прифати потоа за него да дискутира и да го претстави пред соучениците.

Ние нашата работа која е исклучителна важна иако се чини на „спореден колосек“ бутната од политичките, владини промени и другите политички соображенија кои не потопуваат секојдневно – треба да си ја завршиме.

 

 

 

 

 

 

[1] А често поблиски до извесни јутубери и нивните вредносно празни и иритантно логореични појави.

[2] Според хрватскиот и францускиот модел, освен книжевност, во рамки на т.н. „медиска култура“ во текот на основното и средното образование секоја година се гледаат десетина филмови и театарски претстави, се читаат стрипови, графички романи…

[3] Овој избор е направен како контратежа на бајките од браќата Грим кои се читаат во трето одделение, но и како различна педагогија од онаа која ја шират вечно славните Снежана, Заспаната убавица, Пепелашка кои секако до четврто одделение на учениците ќе им бидат познати во различни варијанти (книги, цртани филмови…).

 

[4] Подразбира дела кое ученикот ќе го избере индивидуално, на сопствена иницијатива и по свои криериуми, и ќе го претстави пред класот. До сега во неколку училишта е спроведена и има дадено одлични резултати додека во некои воопшто не чуле за таква препорака што говори за некои дупки во комуникацијата.

[5] Што е секако неопходно имајќи предвид дека дури и германски „Тагесцајтунг“ објави статија за училиштата во тетово со заклучок дека силна етнички поделениост се забележува и во училниците.

 

 

извор: Либертас 

НАПИШАНО ОД:
  • Лени Фрчкоска
  • February 23, 2022
  • КВИР, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Семејството на прво место: Подемот на антиродовото движење во Северна Македонија
Говорот на омраза насочен кон ЛГБТ заедницата во Северна Македонија е во пораст, но жртвите ретко го пријавуваат. Во меѓувреме, „антиродовото“ движење, остварува придобивки.
  • Од Елена Гаговска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто сѐ уште ни треба Парадата на гордоста?
Парадата е симбол на политичката борбата за еднакви права и социјално прифаќање на ЛГБТ лицата и ослободување од стегите на патријархалните норми.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Бараме од работодавачите да ги ослободат работничките за да присуствуваат на Маршот за Осми март
Маршот ќе се одржи на 8ми Март со почеток во 15.00 часот пред МВР (ул. Димче Мирчев бр.9, главен влез), а ќе заврши во Парк Жена Борец.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Инкриминација на демнење е само еден чекор во борбата со системскиот сексизам во македонските институции
Важно е да се напомене дека оваа промена на законикот сѐ уште не е официјално изгласана од страна на пратениците во Сообранието и затоа нејзината имплементација не е започната. 
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Зошто жените „не се смешни“: хуморот и телото
За хумор потребна е слобода на телото којашто, нема да се изненадите, често не е присутна кај жените.
  • Од Благица Димитрова
  • ДИЈАЛОЗИ, КВИР, КУЛТУРА
Кога сакаме, не сме сами: интервју со Јелисавета Благојевиќ (прв дел)
Кога скршеното срце е изложено, кога конците се видливи, тоа е сила, тоа е доволно за живот во кој 'јас' може да се пресоздаде, неумитно во себе да ги опфати грижата, болката, срамот, стравот, љубовта, себе-дарувањето, пријателството, радоста и конечно – гордоста да се биде ваков или таков, или никаков, но возможно е – секаков!
  • Од Вики Младенова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Протести против сексуалното насилство во Албанија
„Не си сама“, „Државата е силувачот“, „Твојата ќерка не е виновна“, се некои од слоганите околку кои беше организиран протестот.
  • Од Сара Миленковска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Кондоми – инструменти за игри на моќ
Стелтинг и отпорноста кон користење кондоми кај хетеросексуалните мажи
  • Од Наталија Станојевиќ
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Писма од Украина (прв дел)
Ги споделуваме написите од дневниците на неколку девојки и жени од Украина, од првите денови на руската инвазија.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Во фокус: Жан-Лук Годар
„Претпочитам да работам кога има луѓе против кои треба да се борам.“
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Жива филологија
Дали и како може да се живее одовде или отаде животот?
  • Од Вики Младенова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Сè за љубовта: нови замисли – бел хукс
Да бидеме појасни: да најдеме зборови за љубовта
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Силувач на твојот пат – чилеанската феминистичка химна се шири низ светот
Милиони жени во регионот излегоа на улица да побараат нешто што е толку основно, но сепак е повредено: правото да се живее животот без насилство.
  • Од Гала Насева
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
ДВОЈНО НЕВИДЛИВИ
Попреченоста не е одлика на личноста, попреченоста е продукт на општеството во кое живееме.
  • Од Бојана Јовановска
  • КУЛТУРА
Неортодоксна (2020) или за ослободувањето од товарот на традициите
Приказната за хасидска Еврејка од Бруклин која успева да излезе од рамките на договорен брак и заминува во Берлин, звучи фасцинантно и само како концепт, а уште повеќе кога се заснова на вистински настани.
  • Од Радица Стојановска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Цената на менструалната сиромаштија
Даночењето на производите за менструална хигиена како неесенцијални производи има сериозни последици.
  • Од Ангелина Цветковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Правда за градите
Не можам да тврдам, но верувам дека речиси секоја жена почувствувала некој вид непријатност поврзана со своите гради. Непосакувани погледи и коментари од средината, изнудени допири уште од основно школо што никогаш не биле санкционирани или ред несигурности поврзани со нивната големина, форма и облик, приказни постојат колку и гради на светот.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Кејт Винслет во „Мер од Исттаун“: средовечноста е далеку од свиснат стомак
Кејт Винслет отсекогаш била смела. Но да има стомак, и тоа таков што се тресе и мрда на начин на кој прилично невпечатливо се мрдаат стомаците на повеќето 45-годишни жени е сè уште доста шокантно и тема на ударни вести.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Згодна маратонка го истрча полумаратонот по гаќички“. Tоа што освои прво место е второ.
Родовите норми и стереотипи се овековечуваат и зајакнуваат преку неурамнотеженото и патријархално медиумско претставување на жените и мажите во спортот.
  • Од Ангела Рајчевска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Стварно ли ни требаат машки херои во женска верзија?
Зошто да не правиме нови наративи со сосема нова динамика и заплет, какви до сега не сме виделе? Зошто да не почнеме да си ги градиме визиите за нов подобар свет без атачмент кон стариот?
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Еден „клик“ може да уништи цел живот: Интервју со Дина Дума
Имав ретка шанса да поразговарам со околу 100 девојки на кастингот кои беа отворени да ги споделат нивните приказни на оваа тема.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Лолита: модерното свето писмо на денешните тинејџерки
Девојките со сон да станат нимфетата Лолита претставена преку гледната точка на Кјубрик, стануваат жртвите за кои пишува Набоков.
  • Од Евгенија Несторовска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
“Бенд со женски вокал” не е факинг музички жанр!
Навистина сакам да ги имам одговорите или брзо решение за тоа како да создадеме еднаква репрезентативност помеѓу мажите и жените во музичката индустрија, но тоа е нешто што ќе треба време да се промени.
  • Од Игор Јадровски
  • ФЕМ 101
Жените во Собрание: Претставување, дејствување и политичка моќ
За подобрување на застапеноста и учеството на жените во Собранието потребни се уште многу напори, и законски, но и суштински.
  • Од Сара Миленковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Сестри“: Филм кој треба да е лектира на сите средношколци
Фантастичен филм кој прикажува како мизогинијата се манифестира во животите на средношколците денес, кои повеќе од било која генерација активно користат социјални медиуми.
  • Од Елена Гаговска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Феминизам, религија и нијанси
Што велат некои од најпознатите феминистки за религијата?
  • Од Бисера Ѓуровска
  • КВИР, ФЕМ 101
Радикална пријателска љубов
Зошто да не ја славиме пријателската љубов на начинот на којшто ја славиме романтичната љубов?
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Невидливиот хорор на семејното насилство во филмот Невидливиот човек
Додека хоророт како жанр доживува обнова, ова е солиден обид да се постави нова динамика помеѓу овој жанр и женскиот лик, после долга историја исполнета со еднодимензионални ликови и експлоатација на женските искуства.
  • Од Елена Петрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Моето тело – мојот храм: Приказната на една нео – вагина
Решив за мојата борба да зборувам отворено и експлицитно затоа што сметам дека поинаку не може. Решив да зборувам зашто знам дека некаде има некоја жена што поминала или поминува или ќе поминува низ истиот пат но нема на кого да се обрати, нема со кого да сподели.
  • Од Гасеница
  • ФЕМ 101
Во фокус: Сачин Литлфедер
„Треба да ја задржиме нашата смисла за хумор во секое време. Тоа е нашиот метод за преживување.“
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Митовите за убавина и женската сексуалност
Жената учи како да изгледа сексуално привлечна, а речиси никогаш не учи како да ја осознае сопствената сексуалност.
  • Од Доротеа Огненовска
  • ДИЈАЛОЗИ, МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Пејзаж на неименливото: Разговор помеѓу Калиа Димитрова и Билјана Радиноска
Би сакала да ти кажам: „Ја носам својата траума како цвет на реверот или како орден од војната или како свежо налакирани црвени нокти“. Тоа би била добра реплика, но сè уште не е така.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Друг поредок е можен: кон интеркултурно право (втор дел)
Вториот дел од текстот на Боавентура де Соуза Сантош во кој продлабочува некои од неговите клучни коцепти.
  • Од Вики Младенова
  • ФЕМ 101
Во фокус: Илинка Митрева
Едно од најпроминентните лица на политичкиот дијалог и дипломатијата
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Што е нормално?
Најлошата услуга која си ја правиме себеси е да се ограничиме на она што било и она што досега сме можеле да го видиме и осознаеме.
  • Од Билјана Кочоска

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram