Mитот за убавите заспани девојки

Во „Мојата година за одмор и релаксација“ (My Year of Rest and Relaxation, Penguin Press, 2018), дело на американската писателка Отеса Мошфех (Ottessa Moshfegh), неименувата нараторка донесува одлука да преспие една година од својот живот со помош на седативи и антидепресиви. Таа го замислува овој проект како една хибернација, одмор од секојдневните анксиозности и случувања. Продолжениот сон е начин на отуѓување од сè што ја опкружува и вознемирува: мислите за своите починати родители, бесполезните пријателства и депресивниот социјален живот, работата во уметничката галерија и врската со Тревор. Oваа хибернација е нејзина реакција на едно општество кое никогаш не спие – Њујорк во почетокот на новиот милениум. Сакајќи да ја успие апатијата што ја чувствува за градот, град што таа го смета за површно место создадено по капиталистички убедувања, со медиокритетска културна сцена и егоцентрични граѓани – се затвора во својот стан на „Upper East Side“ и ја започнува својата година за спиење. Нејзината цел е да биде колку што е можно помалку будна во текот на денот и да го ограничи својот живот на јадење, спиење и гледање филмови.

Нараторката е привилигирана жена на дваесет и четири години, со диплома од „Колумбија“ и со богато наследство оставено од родителите. Себеси се опишува како висока, слаба, русокоса, убава и млада. Иако е свесна за своите привилегии, таа чувствува дека животот е тежок, а реалноста депресивна. Сонот и летаргијата, за неа, претставуваат разумно решение за бегство од своите мисли и чувства:

„Единствените вести што можев да ги читам се оние со сензационалистичките наслови на локалните дневни весници во трафиките. Само кратко ќе вперев поглед во нив додека плаќав за моето кафе. Буш против Гор за претседател. Некој битен умрел, киднапирано е дете, сенатор украл пари, познат атлетичар ја изневерувал неговата бремена жена. Се случуваа нешта во Њујорк – како и секогаш – но ништо не допираше до мене. Ова е убавината на спиењето – реалноста се оделуваше и се појавуваше во мојот ум како случајност, како филм или како сон.“

Рeва, нејзината најдобра другарка, е единствената што ја посетува помеѓу моментите на седатирање. Ликот на Рева е спротивен од „недопадливиот“ главен женски лик кој со својот циничен поглед кон светот шокира и провицира. За разлика од својата другарка која преку спиењето се обидува да се ослободи од сите дефинирања кое општеството ѝ ги наметнува, Рева живее според научени фрази и совети од книги за самопомош, за тоа како да се биде успешна и среќна жена. Таа е пример за продуктивна млада жена на новиот милениум – работничка во брокерска фирма, во врска со својот оженет шеф, во дизајнирана облека, со маникир и планови за викенд. Токсичниот позитивизам, како начин на справување, не ја прават Рева среќна, туку исцрпена, осамена и булимична.

Главниот лик бегајќи од конформизам и борба за статус, се откажува од рутините што модерното општество ѝ ги наметнува на жената: „Престанав да се чупам, престанав да се фарбам, престанав да се депилирам, престанав да си ја чешлам косата. Не правев хидратација и ексфолијација. Не се бричев.“ Но, под дејство на психоактивни супстанци, во сон, порачува долна облека од „Victoria’s Secret“ и резервира термини за депилација и спа третмани: „Изгледа, додека спиев, некој површен дел од мене почнал да цели кон живот на убавина и сексапил.“

Протагонистката овој проект го замислува како чин на трансформација, и чистење од претходните трауми и шанса за нов почеток. Нејзината крајна цел не е игноратност и одделување од реалноста, туку повторно раѓање и потреба за нова и чиста перцепција на стварноста.

На крај, спиењето ја поврзува со нејзината почината мајка, која во текот на нејзиниот живот ја доживува како ладна жена, мрзелива и бесполезна, препуштена на здодевниот живот во богатото предградие. Се сеќава дека љубовта и топлината на мајката ја чувствува единствено во моментите кога спијат заедно додека мајката е во алкохолизирана состојба или мамурна.

„Би можела да си измислам дека мајка ми одбиваше да работи по дома како своевидно феминистичко тврдење за нејзиното право на одмор, но всушност мислам дека таа одбиваше да готви и чисти, бидејќи сметаше дека со тоа може да се зацементира нејзиниот неуспех како кралица на убавината.“

Но, и начин за конечно да ја оплака својата мајка која последен пат ја гледа на болнички кревет во кома:
„Дури и со цевка низ грлото, машина залепена на лицето за да дише, таа сепак беше убава.“
Преку создавањето на лик на убава летаргична мајка и ќерка која сака да спие за да се разбуди, писателката креира опозиција: заспана мајка/разбудена ќерка. Со ова, писателката го свртува вниманието кон досегашното портретирање на „убавите заспани жени“ во литературата и кинематографијата, а чинот на успивање на жената го осмислува како креативен чин за преродба на жената.

Годината симболично завршува пред нападот на кулите-близначки во 2001 година. Преку ликот на разбудената жена, писателката портретира една нова генерација, која ако на почетокот на новиот милениум се исцрпуваше со нормите на капиталистичкото општество, сега се обидува да го ревизира и испита вредносниот систем на тоа општество.