Најголемата желба ми е да се оформи силно студентско феминистичко движење: Интервју со Катерина Иванова

Комисијата за заштита и унапредување на правата на маргинализирани групи при Универзитетското студентско собрание (УСС) на УКИМ е прво тело што се занимава со овие прашања во редовите на студентското организирање – впрочем и УСС е прво легитимно студентско претставничко тело. Затоа, честитки за формирањето на ваков орган во рамките на Универзитетското собрание. Поддршка од овој тип им е повеќе од потребна на многу студентки и студенти. Во тој контекст, мислам дека и на самата Комисија подеднакво многу ѝ е потребна поддршка, односно промовирање и застапеност во онлајн просторот, бидејќи е исклучително важно студент(к)ите да се информираат за нивното постоење и работа, за да знаат дека има каде да се обратат, па оттука и ова интервју. Катерина Иванова е претседателка на Комисијата за заштита и унапредување на правата на маргинализирани групи при УСС на УКИМ и студентка на Правен факултет. Разговорот го водеше Благица Димитрова.

Нѐ радува кога гледаме девојки на вакви позиции, бидејќи е реткост. Мислиш ли дека работите се подобри за девојките во студентските кругови, или барем во УСС? Дали во однос на ова прашање, но и на личен план, имаш некои посебни амбиции, желби или стравови?

Во УСС со сигурност можам да кажам дека студентките се на секое ниво и начин еднакво вклучени. Ова ми дава надеж дека и на целиот Универзитет работите ќе тргнат на подобро. Има уште еден многу долг пат кој мора да се изоди во однос на родовата сензибилизација, особено на факултетите каде се изучуваат “типично машки” струки. Најголемата желба ми е да се оформи едно силно студентско феминистичко движење, а уште поважно и потешко, да биде сериозно сфатено во академските кругови. Еден од најголемите стравови ми е трендот на исмевање на борбата за женските права и генерално човековите права, а го гледам неретко меѓу студентите. Се надевам само дека е можеби еден “природен” одговор на активирањето на сè повеќе студенти.

Како прва претседателка, сигурно е голем притисокот да се постави некој стандард и за функционирањето во иднина. Кој беше твојот мотив да ја предводиш токму оваа Комисија и со кои предизвици очекуваш да се соочиш во текот на работата?

Искрено, во првиот момент не размислував премногу околу притисокот, тоа дојде по иницијалниот шок. Во прв момент ме движеше амбицијата за учество во едно тело кое вистински може да направи разлика во борбата против дискриминацијата и системското насилство. Секојдневните примери на овие случувања го будат гневот по кој доаѓа солидарноста и несопирливата желба да се дејствува. Како прва претседателка, само се надевам дека нема да ги изневерам студентите и членовите на комисијата, а и таа титула сметам дека е безвредна без целиот тим на студенти кои се ангажирана во работата на комисијата и ја имаат целосно заслугата за сите проекти кои ќе се реализираат периодов.

Бидејќи е прво тело од овој тип, може ли накратко да ни го преставиш општиот план на Комисијата? Кои се целите е јасно од самото име, меѓутоа кој е начинот на кој функционирате и, во принцип, кои маргинализирани заедници ги имате предвид?

Како групи кои се маргинализирани имаме издвоено поголем број, а најголем фокус ставаме на Ромите/Ромките, лицата со попречености, жените, ЛГБТИ+ заедницата, студентите од семејства со ниски примања. Комисијата преку низа активности ќе работи на кршење на стереотипите кои владеат околу овие групи и воедно подобрување на нивната положба на самиот Универзитет преку механизми за пријавување, советување и сл. Во огромна мера ќе се работи на подигање на свеста околу положбата на маргинализираните групи, препознавање на дискриминација (што во суштина е еден од најгорливите проблеми).

Пред скоро време спроведовте анкета со цел да ја испитате ситуацијата со дискриминација во високото образование и да креирате мерки според резултатите. До какви сознанија дојдовте преку анкетата? Врз основа на што се најчесто дискриминирани студентите? Колкав дел од дискриминацијата е, всушност, родова дискриминација и/или дискриминација врз основа на сексуална ориентација? Според тоа, што би презеле?

Анкетата штотуку беше затворена и истата даде искрено очекувани резултати. Огромен дел од дискриминацијата е токму родово-базирана. Покрај родово-базираната, имаше многу случаи на дискриминација по основ на етничка припадност, сексуална ориентација, социо-економска состојба. Еден интересен податок е тоа што околу 25% сметаат дека биле дискриминирани, околу 30% не се сигурни дали искусиле дискриминација, а околу 60% посведочиле дискриминација. Тука дополнително се докажува нашата констатација дека неретко студентите не знаат да препознаат дискриминација. Во оваа насока комисијата работи на кампања која има за цел да едуцира околу препознавањето на дискриминацијата. Системското насилство не е проблем на индивидуите кои го искусуваат, тоа е проблем на целата заедница. Никој не е слободен, додека сите не сме слободни.

Бевме и, за жал, сѐ уште сме сведоци на сексуално вознемирување на студентки во високообразовните институции. Ова особено беше обелоденето со кампањата #СегаКажувам. Неодамна и еден професор беше осуден за примање мито, додека барањето на сексуални услуги од студентки беше само попатно спомнато и помина без пресуда од страна на институциите. Напротив, многумина дури ги обвинуваа студентките – она што го нарекуваме двојна виктимизација. Ваквото однесување несомнено ја загрозува позицијата на студентките. Дали студентките – жртви на сексуално вознемирување и насилство ќе можат да се потпрат на вас во ваков случај? На кој начин би можеле да пријават кај вас и каква поддршка би им пружиле?

Комисијата за заштита и унапредување на правата на маргинализирани групи моментално работи на сервис кој ќе биде наменет конкретно за жртвите на сексуално вознемирување и насилство на универзитетот. Истиот ќе нуди психолошка и правна помош за жртвите. Воедно ќе се постави и телефонска линија за пријавување. Овој проект беше испланирано веќе да е отпочнат но поради актуелната ситуација со COVID-19, истиот е одложен на одреден период. По нормализација на ситуацијата, ќе биде еден од главните приритети на Комисијата.

Твој коментар за фактот што годинава студентките и студентите под водство на оваа Комисија за првпат се вклучија во Маршот за женски права на 8 Март – посветен токму на жртвите на родово базирано насилство, и со тоа поставивте еден важен преседан за феминизмот кај нас. Како се прифатени феминистичките идеи во Универзитетското собрание на УКИМ и колку се инкорпорираат во неговите политики?

Во политиките на УСС, феминизмот е навистина една од централните вредности. Политиките кои ги спроведува УСС на мое големо задоволство, се вистински родово сензибилизирани и се става голем акцент на оваа проблематика. Маршот беше еден иницијален пример за учеството на УСС во борбата за еднаквите права во високото образование, но не и единствен, УСС е дел од борбата и ќе биде.

Искрено се надевам дека Комисијата ќе стане сериозен и важен орган за справување со дискриминација и унапредување на маргинализирани заедници, како и дека ќе придонесе за охрабрување на студентките. Кои се твоите лични очекувања од работата на ова студентско тело?

Очекувам ова тело првично да прерасне во еден safe space за сите студенти/ки, понатаму очекувам еден бран на будење меѓу студентите, предизвикан токму од активноста на оваа комисија. Се надевам дека што повеќе студенти и активно ќе се вклучат во работата на комисијата, а доколку има заинтересирани во секој момент можат да се приклучат со контактирање на било кој од каналите на УСС (Facebook, Instagram, e-mail).

Некој интересен проект во најава?

Во претсоечкиот период, Комисијата ќе организира неколку онлајн активности на навистина интересни теми. Следете нè.