Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
НЕ треба да значи НЕ! – „Нетипичните“ жртви на силување во Македонија не можат да го пријават и да го докажат делото
Кривично дело силување според Кривичниот законик во Македонија е само доколку е употребена физичка сила и закана врз жртвата од страна на сторителот и даден видлив отпор од страна на жртвата. Случаите во кои отсуствуваат овие два елемента, а сепак се работи за силување, се невидливи и непризнаени од нашите институции.

Новиот Закон за спречување и заштита од насилство врз жените и семејно насилство донесен на 27 јануари годинава, што почна да се применува од шести мај, е во согласност со Истанбулската конвенција (Конвенција на Советот на Европа за спречување и борба против насилството врз жените и семејното насилство). Во него опфатени се поимите за насилство врз жени, родово базирано насилство врз жени, семејно насилство, род, трансродово лице, како и видовите на насилство. Ново во овој закон е дефинирањето на сексуалното насилство и силување како „Секое дејствие од сексуална природа, со кој било телесен дел или предмет, на телото на друго лице без негова/нејзина согласност. Сексуално насилство постои и кога се наведува или присилува друго лице да се вклучи во дејствија од сексуална природа со трето лице без негова согласност. Согласноста мора да е изразена доброволно како резултат на слободната волја на лицето, проценета во контекст на околностите“.

Законски, сето ова звучи добро, согласноста е таа што е најважна за сексуалниот чин, а сè спротивно на тоа е сексуално насилство и силување. Но, во практиката, работите се поинакви. Затоа што во Кривичниот законик на РСМ силувањето сè уште е само доколку е употребена физичка сила или закана од страна на сторителот и даден отпор од страна на жртвата, постои „невидлива“ бројка во Македонија на случаи на силување за кои малку се зборува и всушност не постојат пред институциите. А, во реалноста постојат, без разлика дали се работи за сексуално насилство во интимна врска или брак, во рамките на семејно насилство, силување со злоупотреба на супстанции, силување каде што жртвата се замрзнува од страв… Според Наташа Бошкова, адвокатка која е дел од тимот на „Маргини“, вели дека ако некоја појава не е видлива во законот исто како да не постои и да не се случува.

„Силувањето без употреба на физичка сила и закана од страна на сторителот и отпор од страна на жртвата не е препознаено во Кривичниот законик и оттука нема официјална бројка на вакви случаи. Сметам дека случаите на силување без согласност на страна на жртвата се многу поголеми од она што институциите, па и организациите го евидентираат. Со колегите од ХОПС само што завршивме истражување за родово-базираното насилство врз жените кои употребуваат дроги, чиишто наоди потврдуваат дека состојбата на дејство на одредена супстанција се злоупотребува од извршителите на силување. Имено, дел од жените кои употребуваат клупски дроги споделија специфични искуства на силување во отсуство на нивна согласност, односно отсуство на можност да ја изразат својата согласност како резултат на дејството на психоактивните супстанци. Ова силување не го препознаваат институциите, особено полициските служебници, па жртвите најчесто се разубедуваат да не пријават и да не поведат постапка со образложение дека нема присила и закана и нема отпор на страна на жртвата“, вели Бошкова.

 

Согласноста е клучна

 

 

Според Ина Џугуманова, правна советничка во Хелсиншкиот комитет за човекови права, повеќето жени и девојки кај нас не се запознаени дека во нашата држава за едно лице да одговара за силување треба да применило физичка сила или закана дека ќе ја нападне жртвата, а жртвата да давала активен отпор.
„Сметам дека едни од најобесхрабрените да пријават се жртвите на силување од страна на интимен партнер. Овие жени и девојки ретко даваат активен отпор на сексуалниот однос, но тоа не значи дека тие на тој начин ја дале согласноста. Секој полов однос без согласност претставува силување. Секако, особено кога станува збор за жртви од страна на интимен партнер кои не дале согласност на сексуалниот акт, но и кон други жртви кои не дале активен отпор, кои честопати се двојно виктимизирани од страна на институциите, најчесто од полициските службеници. Сме биле сведоци на случај кога полициски службеници ѝ имаат кажано на жртва дека ако физички не се противела, сакала да има однос, но и на случаи кога полициски службеници сметаат дека жената секогаш треба да има сексуален однос со својот партнер, без разлика дали таа сака или не. Ваквиот однос, но и моменталната регулација во Кривичниот законик, на крајот резултира со непроцесирање на пријавата доколку жртвата не приложи докази за повреди со кои би докажала дека врз неа е применета физичка сила, односно дека таа давала активен отпор“, вели Џугуманова.
Според официјални податоци од МВР, во текот на 2018 година имало регистрирано 31 случај на кривично дело силување, во 2019 година 35 кривични дела, а во 2020-та 38 кривични дела силување. Во 2021 година, во периодот од јануари до април, според податоците од МВР се регистрирани десет кривични дела силување за кои се пријавени девет сторители.

 

 

Од Јавното обвинителство велат дека не водат статистика за случаите во кои отсуствуваат параметрите физичка сила или закана.
„Имајќи предвид дека кривичното дело се врши кога друго лице се присилува на обљуба со употреба на сила или закана дека непосредно ќе нападне врз неговиот живот или тело или врз животот или телото на нему блиско лице. Оттука, во Јавното обвинителство не се води статистика според параметрите на прашањето што го поставивте, па од тие причини не сме во можност да ви ги дадеме бараните податоци. Јавните обвинители, по завршување на истражната постапка, во која ги имаат прибрано материјалните и вербалните докази со кои несомнено го докажуваат стореното кривично дело, ги поднесуваат обвиненијата до надлежните судови. Оттука, сите поднесени обвиненија по кои е водена судска постапка се поткрепени со релевантни докази во однос на кривичната одговорност на обвинетите лица“, изјавија од Јавното обвинителство.

Бошкова вели дека срамот и стравот да се зборува за ова искуство и да се пријави пред надлежните институции ги одвраќа жртвите да ги пријават случаите на силување.

„Малиот број жртви, пак, кои одлучиле да го пријават силувањето се соочуваат со повеќекратна виктимизација преку повторување на исказот во сите фази на постапката, докажување на веродостојноста на својот исказ, одбрана на својот интегритет како жртва и слично. Ова ги пролонгира последиците од насилството врз физичкото и менталното здравје, а неретко кај жртвите се создава чувство на вина дека и тие придонеле или можеле да го спречат насилството“, вели Бошкова.

Околу тоа зошто жртвата не би давала отпор доколку некој се обиде да ја силува, Џугуманова објаснува дека многубројни истражувања од страна на психолози упатуваат на тоа дека жртвите многу често се „смрзнуваат“ од страв дека ќе бидат тешко повредени или убиени и поради тоа никако не реагираат на сексуалниот акт, односно не даваат отпор.

„Има и такви што од голем шок не даваат отпор, плачат, го молат сторителот да престане и слично. Секоја жртва различно реагира и не смее однапред да се претпоставува како една личност треба да се однесува во таква ситуација. Согласноста треба да биде јасно дадена, а недостигот од активен отпор не смее да биде претпоставка дека жртвата ја дала согласноста“, вели таа.

 

Непријавување и недоверба во институциите

 

 

Со ваков однос на институциите жртвите се обесхрабруваат, што дејствува на нивното ментално здравје, ја губат довербата, се разочаруваат и избегнуваат да пријават во полиција. Стравот и срамот во случаи на силување е голем, а во овие „нетипичните случаи“ постои и нишката на недоверба и неможноста на докажување на делото според нашиот Кривичен законик.

Многу честа појава е жртвите на силување да не го пријават силувањето веднаш, па дури да поминат и години за да се охрабрат да им пристапат на институциите, што значи дека медицински е потешко или невозможно да се докаже дека делото се случило без согласност.
„Докажувањето силување е оставено на здравствената професија преку потврда на повредите настанати како резултат на присилата и отпорот, без да се цени контекстот на извршување на кривичното дело, исказот на жртвата и другите околности на случајот. Па, така, во отсуство на медицинска документација, жртвата не може да докаже дека навистина била жртва на силување без нејзина согласност. Во насока на ова, сакам да споделам еден случај на силување што беше пријавен во 2008 година, а жртвата по првпат беше повикана да даде исказ во обвинителството во 2021 година. Обвинителството го врши испрашувањето на жртвата во насока на докажување дали во конкретниот случај има присила и закана од сторителот и отпор и одбивање од страна на жртвата“, вели Бошкова.

Ана Аврамовска Нушкова, правна советничка од Националната мрежа против насилство врз жените и семејно насилство, во однос на пријавувањето вели дека има голем број жртви кои воопшто не го пријавуваат силувањето, а исто и такви што ненавремено ќе побараат медицинска помош и институционална заштита.

„Со тоа се отежнува или воопшто не се случува прибирањето на потребните докази од страна на форензичарите. Дополнително, отежнувачка околност е доколку во градот каде што живее нема упатувачки центри за жртви на сексуално насилство (моментално кај нас Скопје, Тетово и Куманово) во рамките на болниците раководени од Министерството за здравство и жртвата може да биде и жртва на осуда и ревиктимизација првично од најблиската околина, а потоа и пошироко со што се зајакнува јазот на недоверба во работата на институциите“, вели Аврамовска Нушкова.

 

 

Потребно е криминализирање и на силувањето во брак

 

 

Според Џугуманова, официјалните податоци на институциите дефинитивно не ја отсликуваат вистинската слика за сексуалното насилство кај нас.

„Под сексуално насилство не се подразбира само силувањето туку и сексуалното вознемирување преку интернет, сексуалното вознемирување на јавен простор, сексуалното вознемирување на работно место, кое може да биде вербално и невербално, демнењето, половиот напад врз дете кое не наполнило 14 години итн. Дел од овие кривични дела сè уште не се инкриминирани во нашиот Кривичен законик. Поради тоа, моментално се работи на измени на Кривичниот законик во овој дел, а со цел усогласување на нашето законодавство со Истанбулската конвенција, која нашата земја ја има ратификувано. Оттука, во ситуација кога ги немаме ниту инкриминирано сите форми на сексуално насилство, нашите институции не можат да водат целосна статистика за сексуалното насилство“, вели Џугуманова.

Аврамовска Нушкова вели дека во оперативниот план на Министерството за правда се измени и дополнување на КЗ, меѓу кои една од предвидените промени е и дефиницијата за кривичното дело силување.

„До денес, Министерството ја нема спроведено таа активност. Измената треба да биде во насока на воведување согласност како еден од основните елементи на кривичното дело силување, а додека употребата на сила и/или закана да се стави како потежок облик на делото. Дополнително, иако во ниту еден контекст не е исклучено силувањето во бракот (како полово малтретирање е предвидено во семејното насилство), сепак сметаме дека треба во делото да се воведе дополнителен став каде што ќе се прецизира дека ова казнено дело може да се изврши и врз сегашен или поранешен брачен другар или интимен партнер и во согласност со член 36 став 3 од Истанбулската конвенција, а е во насока на препознавање и преземање на правни дејства за делото силување во брак“, објаснува Аврамовска Нушкова.
Владата на Република Северна Македонија на деведесет и третата седница, одржана на 9.10.2018 година, го усвои Националниот акциски план за имплементација на Истанбулската конвенција (2018-2023) и ги задолжи сите надлежни министерства и релевантни институции да подготват годишни оперативни планови за спроведување на активностите од НАП-от и да ги објават на своите интернет-страници.

„Потребно е итно усогласување на КЗ со Истанбулската конвенција. Всушност, Европскиот суд за човекови права многу порано го постави стандардот што државите мораат да го воспостават на национално ниво со цел ефикасна заштита на жртвите на силување. Според судот, клучно обележје на силувањето е недостаток на согласност од страна на жртвата. Законот за спречување и заштита од насилство врз жените и семејното насилство го дефинира семејното насилство, кое вклучува и сексуално насилство. Но, ова не е доволно да се даде ефикасна заштита на жртвите на силување во брак сè додека тоа не се криминализира со КЗ. Недостаток на постојната одредба за силување, покрај дефинирањето на обележјата на кривичното дело, е и непрепознавањето на силувањето извршено во контекст на семејно насилство. Ова е дополнителна причина да се забрза измената на КЗ и конечно да се даде заштита и на жртвите на силување извршено во контекст на семејно насилство“, вели Бошкова.

Во повеќето европски држави силувањето е кривично дело што подразбира присила, употреба на сила, закана со сили или, пак, неможност да се одбрани. Според анализа на „Амнести интернешнел“, само 12 од 31 земја во Европа имаат закони што го дефинираат силувањето како секс без согласност. Според анализата, земјите што го дефинираат силувањето како секс без согласност се: Белгија, Хрватска, Кипар, Данска, Германија, Грција, Исланд, Ирска, Луксембург, Малта, Шведска и Велика Британија. Секој сексуален однос без согласност е силување и нема „ништо помеѓу“, се наведува во извештајот на „Амнести интернешнел“ од 17 декември 2020 година. Во него се вели дека силување е исто така ако жртвата е пијана или под дејство на дрога; или ако таа решила да оди дома со некого; или доколку е провокативно облечена. Силување е и ако жртвата не кажала јасно „не“ или физички не се спротивставила на насилникот. Меѓу земјите-членки на ЕУ, Данска е последната што го заостри законот за силување веднаш по Хрватска во декември минатата година.

 

 

 

Извор: Portret.digital

 

„Оваа сторија е објавена во рамките на регионалната програма “Имплементирање на норми, менување на ставови,” финансирана од Европската Унија и имплементирана од UN Women“.

НАПИШАНО ОД:
  • Марта Стевковска
  • July 14, 2021
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Митовите за убавина и женската сексуалност
Жената учи како да изгледа сексуално привлечна, а речиси никогаш не учи како да ја осознае сопствената сексуалност.
  • Од Доротеа Огненовска
  • ФЕМ 101
Феминизам, Јас и Ти
или што мислам кога велам дека сум феминист/ка?
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Нешто е гнило во УКИМ – забележани сигнали на сексуално насилство, но владее правило на молк
„Приказните се тие. И тешки и сурови и дел од нив (пре)чести.“
  • Од Ивана Смилевска
  • ФЕМ 101
На 8 Март марширам!
Нека ни е честит денот на женската борба
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Најголемата желба ми е да се оформи силно студентско феминистичко движење: Интервју со Катерина Иванова
Системското насилство не е проблем на индивидуите кои го искусуваат, тоа е проблем на целата заедница.
  • Од Благица Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Феминизам (именка): множина
(вовед кон збирката Лоша феминистка)
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Вирусите не дискриминираат – луѓето да!
Ако COVID-19 нè научи нешто, тоа е дека ниту еден вирус, ниту една болест не дискриминира. Тоа е карактеристика исклучиво на нас, луѓето.
  • Од Заедно посилни
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Моника Стојановска: Пишувам отворено, сонливо и искрено
Може да кажам дека моите песни се една (за мене) потребна, но за жал погрешна психоанализа на другиот.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Од мое гледиште – обука за критичко феминистичко пишување на Прво па женско#9
Ги очекуваме вашите апликации до 28 мај
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Инкриминација на демнење е само еден чекор во борбата со системскиот сексизам во македонските институции
Важно е да се напомене дека оваа промена на законикот сѐ уште не е официјално изгласана од страна на пратениците во Сообранието и затоа нејзината имплементација не е започната. 
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Безбедниот абортус е основна здравствена заштита – и точка!
28 септември – Меѓународен ден на безбедниот абортус
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Жените во Собрание: Претставување, дејствување и политичка моќ
За подобрување на застапеноста и учеството на жените во Собранието потребни се уште многу напори, и законски, но и суштински.
  • Од Сара Миленковска
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Солидарноста е клучна за професионалниот развој: Интервју со тимот на Стела – првата женска менторска мрежа во Македонија
Женската менторска мрежа на Стела не е само група жени кои се таму за да обезбедат професионална поддршка за образование и кариера, туку и мрежа за поддршка за надминување на секојдневните општествени и приватни пречки и притисоци со кои се соочуваат жените во Македонија.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
ИЗГЛЕДОТ КАКО ПРЕПОРАКА
И покрај тоа што жените долго време ја водат битката за докажување на својата компетентност и квалификуваност на пазарот на трудот, на моменти и самите тие се обесхрабрени од праксата на вработување врз основа на привлечен надворешен изглед и убава насмевска.
  • Од Бојана Јовановска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Работилница за полиаморијата (политика и задоволства)
Среда (11.05) во Комитет со почеток во 18 часот ќе имаме можност да се дружиме со Марта Шушак и Мима Симиќ
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Пoстпородилна депресија
Додека ја доев ќерка ми замислував како ја фрлам од прозорец
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Протести против сексуалното насилство во Албанија
„Не си сама“, „Државата е силувачот“, „Твојата ќерка не е виновна“, се некои од слоганите околку кои беше организиран протестот.
  • Од Сара Миленковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Трчаш како девојче: Заговорот на тишината
Дисциплината е потребна во спортот, меѓутоа прашањето е која е границата помеѓу одржувањето на дисциплина и психолошко насилство и колку истото е навистина неопходно за формирање на подобри и поуспешни спортисти. 
  • Од Бојана Јовановска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО
Мајчинството (не) е за секого
Филмот ја прикажува голата вистина за општество кое не покажува разбирање кога жените ќе направат нешто што не е во склад со наметнатите очекувања и норми.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Пратеничка – да се биде или не?
Од досегашните избори видливо е дека речиси ниедна политичка партија не се залага, континуирано и посветено, за родовата еднаквост.
  • Од Ангелина Цветковска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Друг поредок е можен: кон интеркултурно право (втор дел)
Вториот дел од текстот на Боавентура де Соуза Сантош во кој продлабочува некои од неговите клучни коцепти.
  • Од Вики Младенова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зрачни и во полн цут: монструозното-женско во филмот „Мидсомар“
Родова перспектива на ликот на Дени во филмот „Мидсомар“.
  • Од Елена Петрова
  • КВИР, ФЕМ 101
@Skopje Queer Youth
Ново онлајн едукативно место за квир теми <3
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да се подготвиме за апокалипсата?
Кон романот ,,Време”од Џени Офил
  • Од Душица Лазова
  • ФЕМ 101
BLM лектири
Не е доволно да не сме расисти. Мора да бидеме антирасисти.
  • Од Сара Миленковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Лектирите се важни. Ние нашата работа треба да си ја завршиме
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Они би ги „контролирале младите“, ние би ги воспитале девојчињата да знаат дека можат да блујат оган
Кај нас редовно се појавувават луѓе кои не покажуваат храбост отворено да застанат зад жртвите на криминал, па својата недоволна информираност и конзервативност ја камуфлираат зад жалопојките поради губењето на семејните вредности.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Сè уште верувам во моќта на сексуалната слобода
Што би значело да се оди чекор подалеку од согласноста и она што не ни се допаѓа за да откриеме што навистина ни се допаѓа?
  • Од Тимот на Медуза
  • Uncategorized, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Демнење: Кога контролата и непосакуваната близина стануваат демнење?
Клучно во спречувањето на демнењето е препознавањето на моментот кога истото започнува
  • Од Ангелина Станојоска
May Sarton
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да се живее нежно во свет кој е суров
Меј Сартон за тоа како да се победи смртоносната рамнодушност на денешното време.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Системот (не) функционира: Зошто Македонките повеќе се охрабруваат да пријават семејно насилство откако ќе се преселат во странство?
Родово базираното насилство го поткопува здравјето, достоинството, безбедноста и автономијата на своите жртви, но сепак останува обвиткано во култура на тишина.
  • Од Александра Спасеска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Sex Education – серијата што ми требаше кога бев тинејџерка
Клинката на Отис и Мејв покажува дека има потреба од таков тип на советување – како од искусни терапевти, така и од врсници. Затоа што не е сеедно дали доволно се познаваме себеси – емоционално и сексуално.
  • Од Мартина Јаневска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Во фокус: Вера Ацева – Доста
Една од политички најистакнатите личности во периодот од Втората светска војна, сѐ до нејзината активна вклученост во политичкиот живот на земјата по ослободувањето.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Чувајќи ја Франка: Работа околу нега и грижа за време на Корона
Добивањето нега не би требало да биде само луксуз за богатите и повремен комфорт за средната класа, туку пристапна до сите деца и родители. Истовремено, работниците на грижа и нега би требало да се ценети и, се разбира, добро платени.
  • Од Елена Гаговска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како (не) се известува за сексуално насилство
Интервјуто на Информер треба да се разбере како симптом на насилна патријархална култура која глорифицира сексуално насилство.
  • Од Елена Гаговска

Момент...

No more pages to load

1 2 … 16 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram