Неуспехот во уметностите треба да се охрабрува како интегрален дел од праксата: Интервју со Дарко Алексовски

Дарко Алексовски (1989, Македонија) e визуелен и изведувачки уметник. Магистрирал и дипломирал на Факултетот за ликовни уметности во Скопје, а како уметник гостувал на повеќе уметничките резиденции. Неговата практика се формира на пресекот помеѓу текстуални, сликарски и архитектонски референции. Меѓу другото, неговите уметнички интереси ги вклучуваат и институционалната критика и долгорочните соработки со други уметници. Заедно со Зорица Зафировска, Дарко ќе изложува како дел од тековниот Skopje Pride Weekend, односно на затварањето на фестивалот, на 9 јуни, во 20:00ч. во КСП Јадро, па ја користиме оваа шанса подетално да се запознаеме со неговата пракса.

 

 

Здраво Дарко! Се радувам што ми се укажа можноста да ти поставам неколку прашања за твојата уметничка пракса, бидејќи како што веќе веројатно знаеш, сум огромна обожавателка:) Неодамна се врати од твојата уметничка резиденција во Австрија. Како помина таму?

 

 

Здраво Калиа! Да, неодамна бев на уметничка резиденција во Atelierhaus Salzamt во Линц, организирана во контекст на CreArt мрежата – искуството беше уникатно и чудно истовремено, претпоставувам како и било кое патување во сè уште пандемиските услови. Од аспект на тоа што работев за време на резиденцијата, одлучив да ја продолжам серијата дела насловена „Места за мечтаење“, која иронично ја почнав во време кога патувањето беше навистина невозможно. Овојпат самото патување и престој ми беа и извесна пречка во работата со сеќавања и замислени места, па за „мечтаењето“ избрав места што ги среќавав и доживував низ Линц.

 

 

Додека го конципирам разговорот ме ѕирка “Nothing gold can stay” од твојата серија дела „Music for heart brakes“, преку која всушност и се запознав со твојата работа. Дали сакаш да ни кажеш повеќе за таа серија која, ако не се лажам, излезе за време на пандемијата? Дали на некој начин специфичноста на оваа година имаше удел во серијата која визуелно ни пренесува песни кои во даден период ти биле важни?

 

“Music for heartbreaks” е една мини серија од осум слики, специјално изработена за digislavia. Сите осум дела се една романтизирана верзија на стихови кои се извадени од контекст и оставени на сите што се љубопитни да бараат и погодуваат од кои песни се стиховите. Иницијално сакав да направам плејлиста со песни што ги слушав во тој период, но сликите како медиум ми делуваа како попоетско филтрирање на менталната состојба низ која поминував. Ова несвесно ме доведе до репетитивно слушање на неколку исти песни што ме потсеќаа на една конкретна личност. Во принцип насловот е описен и укажува на самата намера на специфично селектираните стихови, но ми беше интересен и партиципативниот аспект со кој можам на публиката да ѝ оставам простор да погодува или истражува за кои точно песни се работи. Пандемиските услови и намалената фреквентност на физички релации секако имаа удел во конципирањето на овие дела. Главната идеја беше да ги споделам овие песни со луѓе кои можеби поминуваат низ слична ситуација како и јас.

 

 

Всушност и во други твои проекти ја покануваш публиката да влезе во интеракција со делата. Дали оваа стратегија отсекогаш беше природен дел од твојата пракса и дали имаш однапред утвредени очекувања од публиката?

 

Па, искрено, се обидувам колку што можам да ги намалам очекувањата, бидејќи динамиката и реакциите на публиката се секогаш изненадувачки. Непредвидливиот аспект на партиципативните методи, што често ги користам при изложување или презентација на моите дела, е тоа што публиката не е обврзана да следи никакви правила, па така и крајниот резултат од делото е нешто што не може да се испланира. Партиципативноста е нешто што не секогаш е инхерентен дел од темите и идеите со кои работам, но е креативен избор кој одлучувам дали и како ќе го користам.

 

 

Твоите дела визуелно ги доживувам како некоја мешавина од сонлива меланхолија, носталгија кон постоечки но и измислени места и луѓе, просторот меѓу кажаното и недокажаното…Како го изгради твојот јазик, кој низ сите различни серии и дела останува доста кохерентен?

 

Мислам дека порано секогаш гледав со секој нов проект на некој начин да го саботирам она што сум го сработил и изложил претходно. И долгорочната работа со исти идеи или во ист медиум многу брзо ми здосадуваше. Она што сега веројатно се препознава како мој визуелен јазик е нешто што произлезе во последните 2-3 години. За разлика од претходно кога се инспирирав исклучиво од визуелни референци, во последно време најголем дел од она што го работам е под силно влијание на музички и литературни дела, а особено од наративните методи кои се користат во музиката или литературата. Во читањето и слушањето има едно времетраење што ми недостасува кај визуелните уметности. На тој начин и почнав да работам дела во серии – структури кои се слични на албум со песни или роман во неколку делови. Ептен се согласувам и со тоа што спомнуваш „сонлива меланхолија“, бидејќи еден од главните квалитети кон кој се стремам во моите дела е таа сонлива (dreamy) атмосфера.

 

Можеби грешам, но ми се чини како розевата боја да е најважна во твојата палета? Дали нежноста со која твориш и елементите кои ги користиш претставуваат мал протест против ригидните рамки на маженственост и женственост со кои сме пораснати?

 

Да, розевата боја е доминанта во речиси сè што имам изложено во последниве неколку години. Точна е и забелешката за малиот протест на розевата боја против ригидните рамки на општественото поимање на родовите идентитети и улоги. Големо влијание на моите дела имаа неколку проекти на Велимир Жерновски, а и розевата што ја користи Трејси Емин бидејќи во нејзиното сликарство е антропоморфизирана и поврзана со телесноста – според ова почнав розевата да ја користам и како наративна алатка, а не исклучиво како боја. Во принцип секогаш избегнувам дефинитивен одговор на ова прашање☺

 

Зборовите, поетичноста и генерално раскажувањето (storytelling) се доста карактеристични за твојата работа. Приказните кои ги раскажуваш преку твојата ументост се истовремено интроспективни и интимни, но и лесно комуницираат со личноста од другата страна, а често (успешно) се испреплетуваат личното и политичкото, индивидуата и колективитетот, среќата и траумата… Дали темите го избираат методот или обратно?

 

Се согласувам со ова гледање на мојата пракса, дури би додал и дека најчеста креативна одлука е политичкото и колективното да ги прикажувам преку личното и индивидуалното. Делата и проектите секогаш се иницирани од лични приказни кои понатаму ги транскрибирам со помош на визуелни средства и медиуми. Ова е и честопати ранлива позиција бидејќи сам ги одредувам границите на она што го споделувам со публиката. Таков е на пример случајот со „Љубовните писма до осаменоста“ – дело составено од вистински неадресирани љубовни писма, во кои од една страна, на публиката и ги откривам моите интимни размислувања поврзани со невозвратена љубов, а од друга страна, наративноста е структурирана на начин што им дозволува на читателите да се пронајдат во некој дел од она што е напишано.

За мене методите сами по себе не значат ништо без контекст, така што темите секогаш ги избираат методите – некогаш повеќе, некогаш помалку успешно 🙂 Многу ми се допаѓа еден цитат на Френк О’Хара од неговиот манифест за персонизмот (кој го парафразирам) : сè што сакал да каже преку неговите стихови, всушност е нешто што можел и директно да го каже некому во телефонски разговор; поезијата не е помеѓу две страници, туку е секогаш помеѓу две личности. Во таа смисла, и јас се обидувам преку раскажување да комуницирам со публиката на индивидуално ниво, како тивок телефонски разговор пред спиење.

 

Во среда ќе го проследиме отворањето на заедничката изложба со Зорица Зафировска, како дел од Викендот на гордоста Скопје во КЦП Јадро. Темата на изложбата е „Настрано заедничко: траума и утопија“, како дел од пошироката фестивалска тема која се бави со политики на пријателство, љубов и афекти. Како ти го разбираш и доживуваш настраното заедничко?

 

По препорака на Славчо Димитров, вовед во темите на ова издание на Викендот на гордоста ми беа неколку текстови и теоретски концепти на Хозе Естебан Муњоз. Баш преку овие можам и да зборувам за тоа како го разбирам настраното заедништво: како заеднички копнеж по вистински и замислени места, естетизирање на сеќавањата и имагинацијата, како и вчудоневиденоста со секојдневното. Мислам дека утопијата како концепт е комплементарен на концептот за траума, а заедно чинат една целина во која целата заедница може да се препознае и да ја разбере. Со Зорица низ еден колаборативен процес направивме и едно заедничко дело кое ќе биде изложено покрај нашите индивидуални проекти. Настраното заедничко го гледам и во потенцијалот за развивање интердисциплинарни уметнички и културни соработки.

 

Љубовта е битна тема за фестивалот оваа година, а и битна тема во твојот израз, како што е и името на една од твоите серии дела „Never not in love“. Како се преведува оваа комплексна емоција во таа серија, но и општо во твоето целокупно творештво? Прашањето е тешко, но затоа е и последно 🙂

 

“Never Not in Love” е технички и содржински комплексна интервенција во простор, за првпат конципирана и реализирана во соработка со PrivatePrint. Инсталацијата вклучува две засебни серии дела: „Љубовни писма до осаменоста“ и „Бранови“. Оваа емоција на „постојана вљубеност“ одлучив да ја пренесам преку 7 писма кои зборуваат за невозвратена љубов, но и со самиот контекст во кои се читаат писмата, а го создава серијата од една мултиплицирана фотографија од морски бранови. За да преведам некоја комплексна емоција со која работам во едно дело, секогаш се обидувам да работам на пресекот помеѓу различни визуелни и текстуални референци и слоеви на исчитување и толкување на делото. Работата со креативни одлуки за изнаоѓање релации помеѓу емоциите и како тие се пренесуваат преку уметнички дела, за мене подразбира и моменти на неуспех – нешто на што искрено се радувам бидејќи неуспехот во уметностите треба да се охрабрува како интегрален дел од праксата.