Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Ментално здравје: контекст, релации и политики
Клучно за разбирање на проблемот со менталното здравје и неадекватната медицинска парадигма, произлегува од согледувањето на причините за постоење на нарушено ментално здравје.

Пандемијата на ковид 19 ги интензивираше сите претходни слоеви на криза на општествените текови – сите тензии, анксиозности и неуспеси се згуснаа во континуирано и уште покомплексно страдање што го носи секој за себе – во својата осаменост и немоќ, дури и кога се споделени. Проблемот со менталното здравје исплива на површина како никогаш до сега. Самата ургентност исфрли и бројни наталожени прашања во врска со менталното здравје, поврзани со нужноста, достапноста и ефикасноста. Ќе се обидам да опфатам многу кусо само мал дел од овие прашања, со кои и самата се соочувам.

Првиот проблем е поврзан со третирањето на менталното здравје. Проблемот е во самиот концетот на ментално здравје што произлегува од медицинската парадигма за здравјето, целосно фокусирана на индивидуалната состојба, болест или функционирање.  Менталното здравје се третира како дел од грижата за личното здравје, односно нарушувањето како нарушување на индивидуалните процеси, капацитети и организам во справување. Ваквата парадигма дополнително се одразува на тоа што го нарекуваме „ментално здравје“ преку повратната реакција – губење на (ментално) здравје.

Во нашите капиталистички, неолиберални општества, секоја болест па и проблем значи и се доживува како личен пораз. Тоа е резултат на фетишизирањето на успехот, младоста, здравјето и продуктивноста како достижни идеали, што постојано се сервираат како ултиматум. Поразително е да се чувствуваш немоќен во општество каде моќта и успехот се сѐ. Што си ти ако не можеш да работиш? Што си ти ако си болен и не можеш да работиш, некогаш и повеќе од една работа или да работиш постојано? Жална, лузерска, мрзлива, неважна, ситна форма на организам што е осудена на животарење и паразитирање.

Постои и друга страна – ако си болен/а, тогаш можеби ќе го добиеш вниманието што ти недостига или ќе има некој до тебе, па ќе можеш да здивнеш и одмориш. Многу заводлива неуротична придобивка, која не поминува без внатрешна растргнатост дека треба да ти се намали моќта за да можеш да добиеш грижа или дозвола да одмориш. На крајот повторно се активира вината дека воопшто помислуваш на помош или одмор. За некого, за кои вниманието може да се добие единствено на ваков начин, а тоа било единствен начин да преживее, овозможува вгнездување во непријатната позиција на жртва. Да примиш помош е исто како да примиш милостина – и тоа е за презир. Можеш да примиш помош само ако тоа е дел од динамичната игра на посилните, на пример, „да фатиш врски кај најдобриот доктор“.

Во капиталистичките општества да се грижиш за себе е ултиматум, така што ќе се исцрпуваш во бескрајни дисциплинирани, фактоизирани (по мерка и во бројка) спортови, програми, режими, шеми и езотерии. И во тоа само најсилните успеваат, па автоматски остатокот се лузери.

Проблемите со менталното здравје се доживуваат како срамен личен пораз, затоа што сè уште владее уверување дека менталното здравје е одраз на „силен карактер“. Можеби поминува да си анксиозен и да имаш панични напади. Тоа се поврзува со тоа што многу си се трудел, и на крајот на денот тоа е сега одлика на најуспешните кои успеале и се справиле со анксиозност и со панични напади. Има еден тон примери и јутјуб прирачници за мотивација и помош. Ок, да се биде анксиозен е дел од тоа да се живее во 21век. Само додека можеш да продолжиш да работиш.

Од друга страна, клучно за разбирање на проблемот со менталното здравје, и неадекватната медицинска парадигма, произлегува од согледувањето на причините за постоење на нарушено ментално здравје.  Причините за нарушување на менталното здравје не се единствено во индивидуалните капацитети – или како што е популарното уверување „силата на карактерот“. Напротив, причините за нарушувањата во психичкото функцинирање се резултат на системски воспоставените односи на доминација и експлоатација, на нарушени односи, недоволно услови и поддршка за остварување на потреби и развој, на лишувања, на губитоци, на сиромаштија, несигурност, неприфаќање, осаменост, отуѓеност, трауматски искуства…

Баш затоа, невозможно е да се зборува за ментално здравје без контекст, без релации и без политики. Иако привидно секој сам се носи со предизвиците на менталното здравје, страдањето се прелева на сите наоколу и придонесува за колективна дисфункција, лоши односи, токсична атмосфера, деструктивни процеси, итн. Погрешното лоцирање на проблемите со менталното здравје во индивидуата само ја овозможува спирала на страдање во која сме сите колективно вклучени.

Често, критиката за проблемите за менталното здравје е насочена кон оние што професионално треба да се грижат за менталното здравје (психолози, психијатри, психотерапевти). Првиот проблем е тоа што токму овие профили се кои се недоволни, скоро невидливи и изоставени од сите „политики“ и „институции“.

Психотерапијата ја сметам за најсоодветна за грижа за себе и помагање за проблемите со ментално здравје – но таа е скапа и недостапна. Проблемот е што самата област е во некоја „сива“ зона помеѓу наука и практика. Ретко во која држава постои системска регулација на оваа професија. Ретко каде постои формална едукација за психотерапија(во смисла на официјално образование на факултети и универзитети, па да биде достапна). Психотерапијата се учи во неформални системи на образование, што е фантастична средина на искуствено и теориско учење, размена и експеримент (многу инспирација во ова може да се најде и за формалното образование и предизвиците со кои се соочува и во методологија и во епистемологија), а се регулирани од професионалните здруженија. Моето искуство е дека овие здруженија направиле одлична работа во поставувањето на стандардите и организирањето на едукацијата. Но, недостатокот на ресурси да се развива и разменува знаењето со други дисциплини, воопшто слабата врска со научните институции ја остава на маргините и често е поблиску до опскурните и проблематични фолклорни варијанти на лекување – популарните коучови и мотиватори и сите форми на алтернативни и духовни знаења што циркулираат.  Да додадам дека едукацијата за психотерапија е скапа, како приватно образование – а заради независноста на професионалните здруженија, целиот континуиран професионален развој што е неопходен и учеството во професионални здруженија се исто така скапи и секогаш на товар на поединецот.

Потоа, тука е и проблемот на психотераписката пракса како индивидуален процес. Психотераписките модалитети што се развивале во 70те и биле рефлексија на хуманистичкиот бран често се развивале преку работа во група. И до денес цели модалитети се потпираат на групната работа, но заради условите во кои живееме, претходно споменати и другите стравови (на пр. луѓето се плашат да се отвораат пред други) психотерапијата во моментов најчесто е индивидуален процес и најчесто се спроведува во приватна пракса.

Уште еден од системските проблеми поврзани со менталното здравје е ограничувањето на капацитетите на институциите, но и на професионалците. Во институциите нема услови за да се овозможи овој процес да одговори на потребите. Психотерапискиот процес е долг и тежок. Бара време и посветеност. Во институциите нема доволно време за ваков пристап и за личните потреби на пациентите/клиентите, а нема ниту ресурси, како доволен број на психолози и психотерапевти. Психолози што работат психотерапија во институции често прегоруваат и си заминуваат. Психијатрите ретко кога работат психотерапија и фармакотерапијата е единствениот третман што го нудат. Потоа, постојат ограничувања кои произлегуваат од природата на психотерапискиот процес – еден психотерапевт не може да работи со повеќе од 5 луѓе во денот, а и ова може да биде на граница на издржливо. Често терапевтите се приморани да работат и друга работа. Да се работи во приватна пракса е прекарна работа, ако не си самовработен/а немаш никакво осигурување, немаш платен одмор и целосно зависиш од „продуктивноста“. Прегорувањето на терапевтите, како и сите останати што се вклучени во грижа за другите, исто така станува горечка тема во услови на пандемија. Покрај големите можности и придобивки од психотерапијата, ниту капацитетите се соодветни на потребите, ниту условите можат да поддржат подобра грижа за ментално здравје во моментов.

На крајот дали може да помогнеме во решавање на комплексен проблем преку индивидуален пристап и процес? Најкраткиот одговор е не. Но, во моменталните услови, мојот одговор е поинаков: иако нема да го решиме проблемот, можеме да придонесеме кон процесите на промена. Терапискиот процес ретко кога има можност да влијае на корените на проблемот. На пример, проблемите со раното врзување не се третираат преку промена на раните искуства, туку преку свесност за искуството, обработка на преживеаното, давање на поинакво значење од перспектива на актуелната позиција, развивање на капацитети што стојат на располагање, развивање на релациите и подршките што се актуелни. Така во терапискиот процес се поттикнуваат нови можности, релации и се јакне поинаков одговор кон минатите искуства, но најважно во поинакво позиционирање во актуелните односи и ситуации. Трансформацијата на личната позиција и личното јакнење, користење на моќта, не се директен одговор на општествените проблеми, но придонесуваат кон развивање на капацитети за создавање на поинакви односи што не ја продолжуваат спиралата на страдање, туку ги јакнат здравите потенцијали и отвораат нови можности. Во таа смисла, за мене не постои можност за креирање на нови системи без интегрирање на знаењата што се искусуваат во терапискиот процес. Не постои заедница која може да биде еманципаторска и демократска без развивање на свесноста и грижата за себе и за другите, без јакнење и развивање на врските. Дополнително, за мене тераписките искуства се неразделни од еманципаторските и феминистичките политички идеи и заложби. Искуствата во терапискиот процес ги гледам како дел од политиките на грижа со кои заедницата се јакне, заздравува и се развива.

Додека не се менуваат општествените услови нема да може да се менува ниту пристапот до услуги за менталносто здравје, ниту третирањето на здравјето, ниту пак ќе имаме поздрави односи и околина. Од друга страна пак, ако не ги користиме сите знаења и ресурси што ги имаме на располагање да развиваме и креираме подобри односи и грижа и постојано да наоѓаме сила за нови експерименти, нема да се менуваат општествените услови.

НАПИШАНО ОД:
  • Ана Блажева
  • November 5, 2021
  • ДИЈАЛОЗИ, КВИР, ФЕМ 101
И транс жените се жени: Интервју со Лила Милиќ
За чекорите кои допрва треба да се преземат за достоинствен живот на трансродовите личности, за Законот за правно признавање на родот, за личните успеси како транс жена и земањето дел во бројни културни настани во изминатиот период, разговараме со Лила Милиќ. 
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, ФЕМ 101
За „природата“ на еден политички спор: хетеронормативност, трансродовост и загрозување на правата на жените (Втор дел)
Постојат цел океан на прашања поврзани со родовата трансформација и огромните глобални социјални промени во кои учествуваме и сме сведоци. Каде води сето ова?
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Пoстпородилна депресија
Додека ја доев ќерка ми замислував како ја фрлам од прозорец
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Стварно ли ни требаат машки херои во женска верзија?
Зошто да не правиме нови наративи со сосема нова динамика и заплет, какви до сега не сме виделе? Зошто да не почнеме да си ги градиме визиите за нов подобар свет без атачмент кон стариот?
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Skopje Pride Weekend 10 | Ecstatic Bodies
Јубилејното издание на Skopje Pride Weekend 2022, фестивал на квир уметност, култура и теорија, оваа година ќе се случува од 2 - 11 јуни и 15 - 17 септермври.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Повик за програма за истражувачки есеи
Доколку се залагаш за родова еднаквост, имаш пасија и искуство со пишување и ти треба простор за раст и пласирање на своите идеи, ова е повикот за тебе.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Дискреција и затајување: За митот на менструацијата
Кога нормална телесна функција спречува една индивидуа да оди на училиште или на работа или кога менструацијата претставува сериозни здравствени ризици поради недостапноста на производите, огласувачите треба да дојдат до следново „откритие“: дека тие жени не треба да гледаат среќни фигури во тесна бела облека и скокање покрај плажа.
  • Од Пелин Балабан
  • ФЕМ 101
8 март – Леб и мир
На Меѓународната социјалистичка женска конференција во 1910 година во Копенхаген, бројни активистки за женски права, помеѓу кои и Клара Цеткин, предложиле да се одбележува меѓународен ден на жената за да се охрабри движењето за женски права и да се изгради поддршка за борбата за универзално право на глас за жените.
  • Од Вилдан Дрпљанин
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Тајната женска историја во македонската литература во 19 век
Од големо значење за развојот на македонската книжевност, особено на расказот како форма е ликот на Марија Х. Зрнева.
  • Од Дијана Петрова
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Опкружeте се со заедница што ќе ве мотивира: Интервју со Katerinha
Бидувањето независен уметник е стресно и кога нема пандемија, така да им препорачувам на сите кои имаат пријатели во уметноста да проверат дали им треба помош.
  • Од Вања Кирова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Шира и моќта на различноста
Серијата може да ја гледате сами или со деца, погодна е и за големи и за мали, а особено за сите девојчиња кои растат и имаат потреба да се најдат себеси во активна улога која значи нешто за подобрувањето на светот или општеството во кое живеат.
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • ДИЈАЛОЗИ, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како јас да ѝ верувам на правната држава?
Интервју со Џејлан Велиу.
  • Од Елена Гаговска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Пенси во Неапол или за: ведрата трагичност на расличностувањето
Излезот од мапата на повредите, неочекувано може да биде светкав, и пред сѐ игрив. Тоа го покажа и Пенси.
  • Од Вики Младенова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Подгответе се за суров оптимизам
На 2 септември, со групната изложба Скршено, отвора овогодинешниот Skopje Pride Weekend.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Џудит Батлер – Критички квир
Смеeњето во лице на сериозните категории е неопходно за феминизмот.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто толку малку мажи читаат книги напишани од жени?
Без разлика дали се работи за Остин или Атвуд, за сестрите Бронте или добитничките на Букер, статистиките откриваат дека мажите немаат желба да читаат жени, а тоа си носи свои последици.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Модернизирана винтиџ хомофобија
Денес, на многу мејнстрим медиуми веќе не е прифатливно отворено да се користат расистички, сексистички, хомофобични и други видови на погрдни зборови во дебатните емисии. Затоа модерните хомофоби како Сашо Тасевски мораат нивните предрасуди да ги скријат преку различни реторички стратегии.
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Тие се бомби“: Машкиот поглед и борбата против родово базираното насилство
Хероините во центарот на приказната како да се таму само за да им се случуваат непријатни нешта, по што се турнати на маргините на филмското дејство, без многу анализа на нивните страдања.
  • Од Јована Ѓорѓиовска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Примените на еротското: еротското како моќ, Одри Лорд
За да се одржи себеси, секоја опресија мора да ги корумпира или изобличи оние различни извори на моќ во културата на угнетуваните кои можат да создадат енергија за некаква промена. За жените, тоа значело да се потисне еротското како можен извор на моќ и знаење од нашите животи.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борба со видливата женска невидливост    
 За македонските авторки од 19 век.
  • Од Дијана Петрова
  • ФЕМ 101
Збор на годината: Согласност
Се надеваме дека во 2019 ќе почнеме да ги гледаме плодовите од дискусијата за сексуалната согласност!
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Капитализмот има свои ограничувања
Џудит Батлер за пандемијата COVID-19 и нејзиниот растечки политички и социолошки ефект во Америка.
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Митот за (не)дисциплираните девојки
„Таа беше најдисциплинираната, најпочитуваната, најсредената - совршена девојка, толку совршена што може да те извади од кожа. Накаде се стремеше таа? Ја следев. Таа можеше да ги среди дури и полиците на празнината“.
  • Од Кристина Атанасова
  • ФЕМ 101
Пријави се на ФЕМ 101.02
Збогати ги своите знаења и вештини во областа на феминизмот.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Што направивме: Краток осврт на една година Медуза
Пред точно една година во јавниот простор се појави Медуза со првиот текст „Феминизам, јас и ти“, но всушност Медуза во мојот живот се појави пред точно две години.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како да се борам за подобро утре, кога веќе не ни верувам во утре?
Ода за откажувањето, автодеструкцијата и потрагата по надеж.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Како (не) се известува за сексуално насилство
Интервјуто на Информер треба да се разбере како симптом на насилна патријархална култура која глорифицира сексуално насилство.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Во што веруваме?
Прашањето на спиритуалноста низ генерациите на едно женско стебло.
  • Од Калина Качоровска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Неуспешната родова транзиција во Кожата во која живеам на Педро Алмодовар (La piel que habito, Pedro Almodóvar)
Ако ја боли, ќе си трпи.
  • Од Анастасија Марковска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
На сите ни е потребна „Секс едукација“
„Сексуална едукација“ би им ја препорачала на сите, а пред сè на младите кои преку забава ќе научат повеќе за сексот, а ќе откријат и нешто за сопствената сексуалност.
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Искра во борбата против домашното насилство: Интервју со Анастасија Младеновска
Автобиографска приказна за борбата на едно девојче.
  • Од Ива Станојковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Суптилни приказни за болката и неприспособеноста
Кон Антарктик од Клер Киган.
  • Од Калина Малевска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
(Не)Преводливоста на дрег уметноста во „RuPaul’s Drag Race“
Дали преводот на шоуто на македонски би ја доближил и нормализирал дрег уметноста во нашето општество и дали истиот е возможен?
  • Од Ана Илиева
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Екстремно либерална во ставовите за абортус
Не постои такво нешто како екстремна либерализација на абортусот, постои само отелотворување на репродуктивната слобода на жената за која јас останувам да се борам сè додека овој закон не се усвои!
  • Од Јована Јовановска
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Викторија
Изложба на фотографии по повод 16 дена активизам против родово базирано насилство
  • Од Тимот на Медуза

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram