Нивната борба е сечија борба – 50те жени на Сент Луис

Почнувајќи од 1ви август, 2020 година, па се до 5ти јуни 2022 година, Историскиот музеј на Мизури во Сент Луис за посетителите, меѓу другите, ја нуди и поставката “Beyond the Ballot: St. Louis and Suffrage”. Поставката преку збир на артефакти, фотографии, медиумски известувања и интерактивни делови ја опишува долгата историја на борбата на жените за промени и правото на глас во Сент Луис и тоа сè до донесувањето на 19тиот Амандман на Уставот на САД во 1920 година. Но, таа борба продолжува и понатаму, а трае и денес.

На влезот на поставката поставени се 250 фотографии на неидентификувани жени. Се работи за црно-бели портрети кои временски датираат од четириесеттите години на XIX век, потоа фотографии изработени за време на Светскиот саем во Сент Луис во 1904 година, како и други фотографии од дваесеттите години на XX век. Имињата на овие жени не се познати и многу од нивните приказни се заборавени, но тоа не значи дека нивното присуство е помалку важно. Нивните фотографии се метафора и потсетник за многуте заборавени жени кои со години и години работеле за да обезбедат подобра иднина за генерациите жени кои доаѓале и доаѓаат по нив.

Чекорејќи низ фотографиите и цртежите на педесетте исклучителни жени чиј живот и дела се посебно опишани, добиваме впечаток за тежината на животот како жена кон крајот на XIX и почетокот на XX век во САД. Нивните индивидуални приказни не зборуваат само за едно време кога да се биде жена било дополнително тешко, затоа што тоа со себе носело низа ограничувања и рестрикции, и тоа и во јавниот и во приватниот живот, туку и укажуваат дека за жал, и покрај промените денес, жените сè уште се наоѓаат во слични животни борби, спротивставувајќи се на дискриминацијата и родовата нееднаквост.

Приказните на жените на Сент Луис не се само приказни од локалната историја или приказни кои се поврзани со националната историја на САД. Тоа се лични приказни кои во одреден сегмент, форма и време ги среќаваме кај многу други жени во минатото, но и денес.

Нарекувајќи ја силна жена со силно мислење, Мадам Шото (Marie Therese Bourgeois Choteau) го носи епитетот „Мајка на Сент Луис“, но и жена која користејќи ја својата моќ и влијание помогнала СТЛ да израсне од мало место каде се одвивала трговијата со крзно, во град кој брзо се развивал. По покана на Пјер Лаклед, мадам Шото напуштајќи го својот насилен сопруг, се доселила во СТЛ, што ја направило првата Европејка која живеела таму. Родена во Њу Орлеанс, била омажена на 15 годишна возраст и набрзо го родила своето прво дете, по што била напуштена од сопругот Шото. Иако во текот на целиот свој живот била во законски брак со Шото, била и во интимна врска со Лаклед со кого имала уште четири деца. Но, ниту едно од нив не го носело неговото презиме, ниту го признало како биолошки татко, туку го носеле презимето на законскиот сопруг на мадам Шото. Се претпоставува дека на ваков начин, таа сакала да се заштити од долговите на Лаклед, што и овозможило да изгради империја од нивниот семеен бизнис, давајќи и го правото да носи важни финансиски и политички одлуки за градот.

Во 1868 година, само една црна жена во САД можела да напише книга за нејзините триесет години од животот како робинка, но и за нејзините четири години како лична шивачка на фустаните на првата дама Мери Линколн (Mary Todd Lincoln). Елизабет Кикли (Elizabeth Keckly (Lizzy)) била родена во ропство, во 1818 година, а во текот на животот како робинка била продадена на семејство кое живеело во Сент Луис. Имајќи потреба од повеќе пари, семејството кое ја поседувало, ја вработило како шивачка за елитните семејства во градот. По скоро две години работа, Лизи успеала да ја откупи својата слобода за околу 35 000 (денешни) американски долари, кои ги позајмила од своите богати клиенти. Како слободна жена, работела уште дополнителни пет години за ги отплати долговите, за во 1860 година да се пресели во Вашингтон каде нејзината репутација стигнала до Белата куќа.

Големите промени секогаш доаѓаат преку мали, клучни чекори. Вирџинија Мајнор (Virginia Minor) ги презела тие мали чекори борејќи се за своите права како граѓанин на САД, обраќајќи се до Врховниот суд на САД. Во 1876 година ја формирала првата организација која се борела за правото на глас на жените, а со помош на нејзиниот сопруг, кој бил адвокат, Вирџинија, револуционерно го толкувала 14тиот Амандман на Уставот на САД, укажувајќи дека државата не смее да им ги скрати привилегиите на своите државјани, па и правото на глас на жените. Нејзиниот сопруг во нејзино име (бидејќи жените немале право да започнуваат процеси пред суд) започнал процес пред Окружниот суд во Сент Луис, кој по неколку жалби завршил пред Врховниот суд на САД. Случајот Minor v. Happersett завршил без успех, силно наштетувајќи му на движењето за правото на глас за жените, но бил еден од многуте мали чекори кои довеле до големи промени.

Сент Луис, честопати бил станица на патувањето кон истокот на САД, но за Ана Бракет (Anna Bracket) која минувала низ него на пат кон Масачусетс, станал и место на живеење во кое таа била првата жена – директорка на училиште за учители, кое денес е Harris-Stowe State University. Во деветте години како директорка, Ана била и во интимна врска со внуката на претседателот на Вашингтон Универзитетот во СТЛ. По оставката од директорската позиција во 1872 година, двете се преселиле во Њујорк каде отвориле приватно училиште за девојки, а во својата граѓанска заедница посвоиле и одгледале две ќерки. Ана во националната историја е позната и по својата работа надвор од училницата, посебно во областа на филозофијата и образованието.

Родена во ропство, на плантажа во Алабама, Присила Хенри (Priscilla Henry) била една од најуспешните жени во Сент Луис. По Граѓанската војна во САД, Присила се преселила во СТЛ, каде прво работела како собарка во хотел, а потоа во пералната на бордел. Кога во 1870 година, сексуалната работа била легализирана во СТЛ, Присила отворила сопствен бордел. Нејзините два бордели (поради сегрегацијата морале да бидат одделни борделите за бели и црни сексуални работници/чки) продолжиле да функционираат и по 1874 година, кога сексуалната работа повторно била забранета. Борделите на Присила функционирале дури две децении, иако сексуалната работа не била легална. Присила не знаела ниту да чита ниту да пишува, но тоа не ја спречило да заработи скоро 2 милиони (денешни) американски долари, давајќи и го епитетот на една од најуспешните и почитувани жени во СТЛ во последните триесет години на XIX век.

Активизмот понекогаш се јавува и во форма на пишани зборови, кои раскажуваат приказна за промените многу години претходно. Таков е случајот со “The Awakening” на Кејт Шопен (Kate Chopin), која била родена во Сент Луис, во семејство кое поседувало робови и ја поддржувало Конфедерацијата. Со издавањето на „Будење“ во 1904 година, првично го „уништила“ сопствениот авторитет како авторка, затоа што романот општествено бил осуден поради интеррасниот брак, неверството и отвореното портретирање на женската сексуалност. Денес, делото е пример за раниот феминизам во XIX век, кој зборува за борбата за сексуална и лична еманципација на жените во време на опресивни општествени услови.

Поставката вклучува и приказни за многу други жени кои преку својата работа или активизмот се спротивставувале на општествениот систем и норми, барајќи подобри услови за жените, но и мажите, во американското општество. Преку медицината, науката, спортот, литературата, храбро ги искажувале своите ставови за насоката кон која треба да се развива општеството кое би требало да им даде место на сите луѓе, без разлика на нивниот родов идентитет, расна припадност, политичко мислење, религија, сексуална ориентација, етничко потекло, итн. Само преку отворено прифаќање на различноста би можеле успешно да изградиме здрави почетоци или како што порачува Маја Ангелоу (Maya Angelou) (една од педесетте жени на СТЛ) во „Пулсот на утрото“, тоа можеме да го направиме само преку заедништво, надеж, храброст и промени.