Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Последната фотографија
Преку својата поезија, Плат ги проширува родовите перспективи во патријахалното општество.
пишува Љупчо Петрески

Иднината? Боже – дали ќе биде полошо и полошо? Дали никогаш нема да патувам, никогаш нема да го почувствувам животот, никогаш нема да имам цел, значење? Никогаш се нема време – долги размислувања, истражувања, идеи, филозофија – да го артикулирам нејасното навирање на желби во мене? Дали ќе бидам секретарка – самооправдана, неинспирирана домаќинка, потајно љубоморна на способноста на мојот сопруг да се развивам интелектуално и професионално додека сум спречена – дали ќе ги потиснувам моите засрамувачки желби и аспирации, одбивајќи да се соочам со себеси или да полудам и да станам невротична?

– од „Целосниот дневник на Силвија Плат“

 

            На една од последните фотографии кон крајот на 1962 година, направена од Сузан О’Нил Рои, Силвија Плат целосно го менува својот изглед заменувајќи ги познатата руса коса и црвен кармин со куса кафеава коса и широка насмевка. Тој период е познат и како нејзиниот најплоден период како поетеса – скоро сите песни во постхумно издадената „Ариел“ (1965) се напишани во последните неколку месеци од нејзиниот живот, кој згасна пред точно 60 години на 11 февруари 1963 година. Таа зад себе остави комплицирано наследство, а нејзината последна биографка Хедер Кларк ја опишува како „можеби најпознатата американска поетеса на дваесетиот век“. Нејзиниот краток живот, но богат поетски опус остава трага во поезијата и феминизмот – ослободувајќи го стихот од метриката, послушноста и женственоста – на ист начин како што се ослободува од својот ултра женствен изглед создавајќи поинаква, последна слика по која сака да ја паметиме.

Вистинската грижа, целиот свој живот, Силвија Плат ја посветува во балансирањето меѓу семејството и кариерата како писателка. Она што Шварц го забележува е дека Плат успева да го преиспита женскиот идентитет обременет со ограничувања, табуа и бес и да го ослободи од лошо поставените  општествени улоги на жената. Дури и нејзиното самоубиство се смета за чин преку кој се преработува женското тело (текст) со цел да се создаде отпор и гнев кон психо-социјалното патријахално маргинализирање на жената. Но, пред да се убие себеси, мора да раскрсти со опресорите.

Во едно патријахално општество, хетеронормативниот брак е родово структуиран и вообичаено е „судбина која општеството традиционално им ја нуди на жените“ (Бовуар, 608). Сѐ што една жена стекнува е тоа што го добива од татковиот дом, а магичниот круг продолжува со сопругот кој одлучува колкава ќе биде нееднаквоста и измачувањата во бракот на една жена. Опресијата на таквото општество во песната „Тато“ ја илустрира со стихот „секоја жена обожава фашист, чизмата в лице, на ѕверот“. Секој обид на жената да излезе од веќе поставената улога од страна на мажот ќе резултира со казна, каде нееднаквоста ја претставува метафорично споредувајќи ги мажите со вампири што се хранат од жените, алудирајќи дека мажите ги жртвуваат жените за да го зацврстат својот општествен статус, воопшто не водејќи грижа за желбите и потребите на жената.

„Тато“ е личен манифест на Плат преку кој успева да го преболи отсуството на татковата фигура во нејзиниот живот и да ја отрфли машката фигура како општествено доминантен лик во животот на една жена. Ото Плат е закопан, сите врски со Тед Хјуз се завршени како прекината жица од телефонот. Со убивањето на татка си го убива и сопругот за конечно да ја почувствува слободата и да стави крај на деструктивната моќ на мажите.

Но, животот во брак за Плат е психолошко страдање, а опресивноста на сопругот е ускратување на слободната волја и свесноста за сопството. Во песната „Сопругата на чуварот во зоолошка“ сопругата страда од бесоница поради психосоматските нарушувања предизвикани од неговата индиферентност и отуѓеност од сопругата споредена со „мртво езеро“. И покрај обидот на сопругата да изгради здрава врска со него таа сфаќа дека сѐ е залудно и го именува сопството како „бездробно“ и „грдо“ зад чија симболика се крие неволјата која ја снашла – животот и сексот се еднострани и насилни – поткопувајќи го концептот за еднаквост во бракот.

Плат често пее во своите песни и за неверствата на сопругот, кои го поткопале пак, взаемното разбирање во врската.  Тед Хјуз, познат по своите неверства со повеќе жени додека е во брак со Силвија Плат, никогаш не почувствувал потреба да се повлече или ослободи од обвинувањата. Силвија станува свесна за неверствата кога не ја пречекува на паркингот после предавање кога требало да го прослават нејзиното „ослободување“ од работата на колеџ. „Плашливата“ е автобиографска песна која зборува за една караница преку телефон поврзана со неговата тогашна љубовница Азија Вивил: „Овој маж создава псевдоним/ и се крие зад него како црвец/ оваа жена на телефон/ вели дека е маж, а не жена.“ Телефонот, измамата, неверството го има во повеќе нејзини песни, алудирајќи токму на случката со Вивил. Во „Тато“ ги пресекува жиците од телефонот да не стигнат гласовите што неверниот сопруг ги упатува кон љубовницата, но нема да биде неразумно ако речеме дека песната не е само за татковата фигура, туку  и за сурогат таткото – сопруг каде не постои никаква разлика во авторитарното однесување на таткото и сопругот.

Она што Плат го прави преку својата поезија е создавање на пошироки концепти за родовите перспективи во патријахалното општество. Песните се каналот преку кој сакаше да допре до пошироката јавност за обединетоста на жените и кревањето на гласот против фалоцентризмот. Нејзината поезија го претставува хетеронормативниот брак во патријахалното општество како пазар каде сопругата воглавно е стоката. Многу феминисти тврдат дека мажот не го бара интелектуалното друштво на сопругата туку целосното предавање на нејзиното тело за соблазнување. На пазарот за брак, вели Мери Волстонкрафт, жените кои бараат комодитет од мажите со кои стапуваат во брак, отворено ја прифаќаат „легалната проституција“.

Во песната „Пурда“ лирското јас е во харем, со свој сопственик, обезчовечена под плаштот на потчинетоста: „блескам како огледало,/ на површината се појавува младоженецот,/ господарот на огледалата!/ Самиот се протнува низ овие свилени/ набори тие шушкави додатоци./ Дишам и покриената уста/ го занишува превезот, превезот/ на окото е / спој од виножита.“ Токму тоа лирско јас станува свесно за сопството во вакви услови. Во патријахалните услови тоа не е нејзино ами сопственост на друг – дури и неговата отсутност го диктира начинот на кој жената живее во неговата сенка. Токму тогаш се издигнува лирското јас и се спротиставува на патријахалниот господар. Тука се покажува нејзината желба да се издигне над патријархалната поставеност на жената и канибалистички низ лутина да оди против предрасудите на сопругот: „од пепелта/ се издигам со црвена коса/ и јадам мажи како воздух.“ (Лазарка, 82-84)

Умира, за да воскресне, но за да воскресне користи две слики Лазар и Феникс. Лазар зависи од милоста на Исус, машкиот столб, а Фениксот е комбинација од двата пола и надвор од доменот на машкиот опресивен фактор. Токму песните на Плат ја симболизираат нејзината желба за преземање на сопството и отфрлање на ограничувањата на патријархалното општество – од нејзиното самозапалување до издигнувањето од сопствената пепел, исто како и нејзината последна фотографија.

НАПИШАНО ОД:
  • Љупчо Петрески
  • February 23, 2023
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Јас и моето драго чудовиште
Како можеш да прифатиш дека секојдневно ќе се соочуваш со нови проблеми, твоето тело постојано ќе се менува и ќе прогресира кон полошо, а да не се разочараш самата себе?
  • Од Викторија Пенова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Нов недискриминирачки закон за потпомогнато оплодување во Малта – Каде сме ние по ова прашање?
Во едно демократско општество кое се стреми кон целосна еднаквост и недискриминација, постоењето на вакви закони кои поставуваат дискриминирачки услови и кои некого исклучуваат од остварување на право е поразително и ја отсликува итната потреба од измени кон подобри законски решенија.
  • Од Јована Јовановска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Подгответе се за суров оптимизам
На 2 септември, со групната изложба Скршено, отвора овогодинешниот Skopje Pride Weekend.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Трчаш како девојче: (Не) ми е страв
Стравот го ограничува движењето на телото во просторот. Стравот може да ве натера да ја промените насоката на движење, да не направите некое движење или воопшто да не излезете од дома.
  • Од Бојана Јовановска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
За земјоделките во земјата нема одмор, само работа
„Поради земјоделски активности кои ни се единствен приход во семејството, преживеав два спонтани абортуса.“
  • Од Јована Јовановска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Совршена жртва“
И јас бев тинејџерка која одеше на забави, но за среќа јас немав свој Брет Каванау
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
ЗБОРУВАМЕ НА ТЕМА: БОРБА
Калина Малеска, Александра Спасеска, Билјана Кочоска, Калиа Димитрова и Марта Стевковска ги споделуваат своите идеи на темата.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Држава што не постапува е држава што силува
Тука сме, ве следиме, и нема да ве оставиме на раат!
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
5 серии за гледање за време на изолација
Серии чии дејствија ги осветлуваат присутните општествени проблеми кои предолго беа игнорирани од страна на телевизиската продукција
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Што научив од читање книги од писателки од секоја земја во светот
Во овие три години бев маѓепсана, изненадена и шокирана од приказните раскажани од жени од сите земји - и инспирирана од солидарноста што ја прикажуваат
  • Од Лени Фрчкоска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Феминизам, религија и нијанси
Што велат некои од најпознатите феминистки за религијата?
  • Од Бисера Ѓуровска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Дома“ не е безбедно за сите
Она што е заедничко за жртвите на семејно и родово базирано насилство, е дека излезот од насилните средини најчесто го наоѓаат во своите групи за поддршка кои се надвор од домот.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Кога го дизајниравме Комитет, дизајниравме за себе и нашите пријатели: Интервју со Никола Николовски и Дамјан Кокалевски
ЛГБТИ заедницата во Скопје нас лично ни има дадено многу. И како дел од таа зедница која со години е исфрлана и терана да мигрира од еден во друг простор, нема поголемо задоволство да се дизајнира простор кој ќе биде дом за сите нас.
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, ФЕМ 101
Магијата на Скопје Прајд 2021 низ фотографии
Галерија од Соња Ставрова и Наташа Величковска
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Женска самоодбрана: историја, теорија и пракса
Доживувајќи ги позитивните промени од моето искуство со часови по самоодбрана, решив да го истражам влијанието и историјатот на концептот на женска самоодбрана.
  • Од Сара Миленковска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Жртвите се множат, додека институциите тивко потфрлаат
ЗАЕДНИЧКА ИЗЈАВА НА ЖЕНИ-АКТИВИСТКИ ЗА ЧОВЕКОВИ ПРАВА ОД БАЛКАНСКИОТ РЕГИОН ЗА РОДОВО-ЗАСНОВАНОТО НАСИЛСТВО НА ИНТЕРНЕТ
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Правда за градите
Не можам да тврдам, но верувам дека речиси секоја жена почувствувала некој вид непријатност поврзана со своите гради. Непосакувани погледи и коментари од средината, изнудени допири уште од основно школо што никогаш не биле санкционирани или ред несигурности поврзани со нивната големина, форма и облик, приказни постојат колку и гради на светот.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Тајната женска историја во македонската литература во 19 век
Од големо значење за развојот на македонската книжевност, особено на расказот како форма е ликот на Марија Х. Зрнева.
  • Од Дијана Петрова
  • ФЕМ 101
Камала Харис не е феминистичка хероина
Потенцијалната победа на Харис можеби би било кршење на стаклениот плафон, но за жал, не би била вистинска феминистичка победа.
  • Од Елена Гаговска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Машините можат да ги нагласат проблемите, но не се тие кои го создаваат хаосот: Интервју со Албена Баева
Мојата интерпретација за јавното наспроти приватното e како интимно наспроти споделено. Во моите интерактивни инсталации си играм со преклопните точки меѓу тие два концепта.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Кој навистина се бори за слобода на говор во нашето општество?
Спојлер алерт: не, тоа не се конзервативците
  • Од Нина Раповска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Противотровот на нашата егзистенцијална беспомошност
Ник Кејв за тоа како да ги исполниме нашите животи со величествена смисла.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Димензии на бајките – мрак и светлина” од Лени Фрчкоска
Книгата „Димензии на бајките – мрак и светлина” од Лени Фрчкоска деновиве излезе од печат во издание на издавачката куќа Авант прес од Скопје.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Трчаш како девојче: Заговорот на тишината
Дисциплината е потребна во спортот, меѓутоа прашањето е која е границата помеѓу одржувањето на дисциплина и психолошко насилство и колку истото е навистина неопходно за формирање на подобри и поуспешни спортисти. 
  • Од Бојана Јовановска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Случај на силувано девојче во Задар: Борба против системот кој понижува, уценува и лаже
Во овој момент најважно е да се прати порака за поддршка на девојчето, дека не е сама и да се прати предупредување за односот на системот кон сексуалното насилство и лицата кои го преживеале.
  • Од Сибел Амет
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Останаја работи за зборање – немаше на кој, освен на чупињата: Интервју со Prince$$ Donatsu
За приказната зад Битола, нејзините чупиња, трапот и феминзимот, Prince$$ Donatsu за Медуза. 
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Чувајќи ја Франка: Работа околу нега и грижа за време на Корона
Добивањето нега не би требало да биде само луксуз за богатите и повремен комфорт за средната класа, туку пристапна до сите деца и родители. Истовремено, работниците на грижа и нега би требало да се ценети и, се разбира, добро платени.
  • Од Елена Гаговска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
(Не)Преводливоста на дрег уметноста во „RuPaul’s Drag Race“
Дали преводот на шоуто на македонски би ја доближил и нормализирал дрег уметноста во нашето општество и дали истиот е возможен?
  • Од Ана Илиева
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
По масовните протести, дополнителните забрани за абортус во Полска се одложени
Пресудата на Уставниот суд требаше да стапи на сила на 2 ноември, но сè уште не е објавена во службен весник.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Безбедниот абортус е основна здравствена заштита – и точка!
28 септември – Меѓународен ден на безбедниот абортус
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Чашка слобода: или сé што треба да знаете за менструалната чашка, но никој не ви го кажал
Важно е да бидеме информирани и на тој начин да ги правиме изборите кои се најдобри за нас затоа што нашите тела го заслужуваат тоа.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
„Видете нѐ колку нѐ има. Сите за МКЦ“
Неформалното движење „Сите за МКЦ“ на музичкиот фестивал „Земјотрес“ повторно го изрази својот револт.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Бараме од работодавачите да ги ослободат работничките за да присуствуваат на Маршот за Осми март
Маршот ќе се одржи на 8ми Март со почеток во 15.00 часот пред МВР (ул. Димче Мирчев бр.9, главен влез), а ќе заврши во Парк Жена Борец.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО
Цели генерации девојки пораснаа заедно со ППЖ: Интервју со Тиииит!Инк
Бидејќи ниеден феминистички настан не може да помине без да биде прославен на Медуза, со четирите Тиииитовки разменивме впечатоци од овогодинешната програма, се потсетивме на другите фестивалски изданија и воздивнавме пред убавината на женското другарство.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Безбојниот јазик во Бојата на пурпурот
„На читателот не му должиме ништо, односно ништо повеќе од она што стои во текстот.“
  • Од Благица Димитрова

Момент...

No more pages to load

1 2 … 16 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram