Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Постбалкански барок и евровизиска ренесанса
Констракта ги мапира невралгичните точки на современото пост-југословенско општество и ги поврзува во една конечна слика – портрет на пост-Балканот во неолибералната магла.

Кога другарка ми од Белград ми испрати линк од YouTube на WhatsApp со порака „СЛУШАЈ!“, фрлив поглед, видов дека видеото трае 12 минути, си помислив „па дали си ти нормална“ и ментално го архивирав за тогаш-кога-ќе-имам-време. За среќа, пандемијата ги благослови прекарните независни уметници како авторкава на овој текст со вишок слобода, па веќе попладнето кликнав на линкот, некаде помеѓу опсесивното читање вести од Украина, напади на ПТСН и клипчињата со слатки мачки на Инстаграм.

И откако му фрлив поглед, не престанав да го гледам. Триптихот на Констракта (Nobl, In corpore sano, Mekano) моментално има над половина милион прегледи на YouTube.

Од каде толкава глобална фасцинација и ентузијазам? Покрај одличната заразна музичка основа, Триптихот е текстуално урнебес, а хуморот е – како што знаеме – последната линија на одбрана против апсолутниот ужас на човековото постоење, никогаш порано толку интензивен. Сè додека можеме да се смееме, нема да се убиеме.

Од воведниот кадар и првата реченица од првата песна – „Пијаното го прави мојот мал стан да изгледа благородно“, Констракта започнува со своето генијално и комично мапирање на невралгичните точки на современото пост-југословенско општество и остатоците од буржоаската средна класа, трансформирани во идеолошкиот пресврт од последниот четвртина век. Преку трите песни кои се како три фази на постсоцијалистички груминг, авторката ги поврзува овие точки во една конечна слика – портрет на пост-Балканот во неолибералната магла.

Во првиот сегмент, Nobl, протагонистката е опседната со својот статус, материјалните работи и телото. Исто како и Шерон Стоун, во која се претопува, таа се гледа во огледало и плаче, ѝ се спротивставува на идејата за стареењето и смртноста и ја негира („Зар јас да умрам? Е можеби баш јас нема)“. Во следниот сегмент, In corporе sano, измачувана од несигурноста и сопствената невидливост, уметницата неволно ја прифаќа моменталната ситуација („И не мора да биде подобро, моето срце само чука/ Верувам, само нека чука), за во последниот сегмент, Mekano, да признае целосен пораз и конформизам („Не остана никаква трага / Мекоста нека е проклета“).

И покрај тоа што дејството е во Србија, на Балканот, и таа пее на српски јазик, ритамот и имагинарното во делото на Констракта се западно-цивилизациски. Нејзините референтни системи се Италија, Франција/Париз, Америка (Шерон Стоун, Меган Маркл), Античка Грција – тие се предметот на нејзината желба, но и простори за идентификација. Ако ги сведеме брилијантните слики на авторката на заеднички именител, би можеле да кажеме дека Триптихот се занимава со (типично западната) животна криза во неолибералниот капитализам и неможноста да се преговара со него, со посебен акцент на специфичното цис-женско искуство.

Единствената асоцијативна врска со балканското (СФРЈ) минато во Триптихот е зградата Генекс и можеби бабата Десанка (р. 1912 г.) која во Глибовац ги чита судбините во џигер. Сите други мотиви ефективно ги бришат границите меѓу „Балканот“ и Западот. Ова е важно за толкувањето што следи.

***

Кога Констракта победи на српскиот Евросонг со средниот сегмент, In corpore sano, целата пост-југословенска територија се вжешти. Но ниту меѓународните медиуми, публика и обложувалници не останаа рамнодушни. Композицијата на Констракта доаѓа на евровизиската сцена во Торино како де-етнизиран вонземјанин и комплетна инверзија на класичните авто-егзотизирачки стихови, нешто што често може да се види на овој настан. Навистина, In corpore sano со своите музика и текст е „позападна“ од најзападното, поекспериментална, попрогресивна – невозможна за класифицирање, бидејќи кога зборува за кревкоста на телото, здравјето и невидливоста на уметниците, таа зборува за секоја западна, поцивилизирана земја.

Површниот поглед на странските медиуми – и нивната лишеност да го разберат текстот надвор од референцата на Меган Маркл – сугерира конфузија, но и несомнена фасцинација. Песната толку го заинтригира американскиот Newsweek што ѝ посвети напис, сепак, нарекувајќи ја „бизарна“ и имплицирајќи дека косата на Маркл е главна тема на песната. Други, пак, во миењето раце на сцената прочитаа коментар за пандемијата и инстирање да се зачува менталното здравје.

На нашите простори, пак, како важна референца и водич за толкување на делото на Констракта беше препознаено делото на Марина Абрамовиќ. Опсесивното миење на рацете на Констракта и повторувањето на „Уметницата мора да биде здрава“ многумина ги потсети на перформансот на Абрамовиќ во Копенхаген, Art must be beautiful, artist must be beautiful („Уметноста мора да биде убава, уметникот мора да биде убав“, 1975) во кој авторката опсесивно се чешла, повторувајќи ја споменатата реченица.

Ако се земе предвид културно-образовната позадина на Ана Ѓуриќ Констракта (дипломирана архитектка, р. 1978), голема е веројатноста дека таа намерно и свесно ја цитира Абрамовиќ. Сепак, би било многу поинтересно и интерпретативно посилно ако In corpore sano се спореди со Балкански барок, перформанс со кој Абрамовиќ го освои Златниот лав на Венециското биенале во 1997 година. Во перформансот, Абрамовиќ пее народни песни, и со часови и денови седи среде брдо крвави животински коски кои неуспешно се обидува да ги истрие и измие – како алегорија на, меѓу другото, страшните војни во Југославија.

Тогашниот триумф на Балкански барок на еден од најважните уметнички настани не само што беше голем успех за авторката, туку и за перформативната уметност воопшто, во тоа време крајно маргинализирана гранка на семејното стебло на визуелните уметности. Само неколку години подоцна, Марина Абрамовиќ добива потврда за својата глобална уметничка видливост кога нејзиниот перформанс The House with the Ocean View станува клучен дел од дванаесеттата епизода од шестата сезона на Сексот и градот – катализатор за повторното обединување на Кери и Александар Петровски (Кој ужас!). Во интервјуто од 2002 година, во очи емитувањето на Сексот и градот, Абрамовиќ изјави дека се гледа себеси како Балканот, а своето тело како мост меѓу Западот и Истокот.¹

Останатото е, што би рекле, историја. Во 2010 година, Абрамовиќ доби тримесечна ретроспектива во МоМа, каде што паралелно изведе 726-и-пол часа од перформансот The Artist Is Present („Уметникот е присутен“), што конечно ја втурна во кругот на славните светски уметници, сугерирајќи дека Балканот е најпосле припоен кон Западот.

Како Балкански барок на Абрамовиќ, делото на Констракта почнува и завршува над гротескен рид од животински коски. Но кај Констракта нема обиди за искупување или прочистување; гробиштата со пилешки коски се ручекот на двајцата протагонисти (брачен/вљубен пар). Наздравувајќи со звукот на отчукувањата на часовникот, несвесни за масакрот под нивните прсти, Констракта и Коста ги крцкаат крилцата како сцена од семејниот живот, врамена во собата, како масло на платно, закачена на ѕидот од дневната соба на секој од нас.

Колективниот ужас и трагедијата од Балкански барок на Абрамовиќ кај Констракта се невидливи, иако ѝ се случиле во текот на животот, и неповторливи, бидејќи колективот веќе не постои. Балканот е мртов, се самоуништи и беше проголтан од Западот. Четврт век по нашите војни и перформансот на Абрамовиќ, Констракта се занимава со хоророт што дојде отпосле, ужасот на пост-балканскиот индивидуализам: средбите со бесмисленоста на секојдневната работа, медиумското ѓубре, стареењето и умирањето на телото, заменливоста на идеологиите… Сето тоа пропратено со капиталистичка индивидуалистичка мантра и опсесивно миење раце, наместо коски, од каква било (колективна) одговорност. На крајот, во уште една духовита инверзија на Абрамовиќ, чиешто свето присуство во МоМа го посведочија илјадници луѓе, кај Констракта постбалканската „уметница е невидлива“ и незаштитена.

Иако многу се пишуваше за односот на Констракта кон косата на Меган Маркл², Триптихот е поинтересно да се гледа како пост скриптум или епитаф кон делото на Абрамовиќ, и како еден духовит³ и циничен коментар на нејзиното барање од уметноста да „ вознемири, да ја предвиди иднината и да поставува прашања“.

Зашто, откако сите прашања беа одамна залудно поставени, откако иднината беше детално прочитана од црниот дроб на невините, откако уметноста и сите перформанси и сите уметнички дела под небесниот свод не успеаја да ги спречат војните и ужасите, би дала сто Марини Абрамовиќ за една Констракта, на repeat, со која ќе се смееме, и ќе плачеме, до последниот такт.

Пишува: Мима Симиќ

Извор: Kulturpunkt

 

 

¹ “I see myself as a bridge, like the Balkans, between the West and the East. I use my body as the way to get across.”

² Овој стих со М. Маркл треба да се посочи како слепа точка на раскинувањето на Констракта со Балканот. Ниту еден бел човек во западниот свет не би посегнал лесно по мотивот на косата на личност со афро-американско потекло, дури и делумно, бидејќи со него е поврзан специфичен вид на опресија. Ова faux pas, за жал, најлесно би било да се одбрани со „балканското“ незнаење – и со тоа да се исече гранката со најубав поглед. Среќно, Констракта!

³ Кога сме веќе тука, најблиската референца за Констракта во светот на музичките изведби секако би била Лори Андерсон. Најдобрата раскажувачка меѓу музичарите и најдобрата музичарка меѓу раскажувачите, Андерсон исто така го користи хуморот како мачета, особено во ремек-делото The Ugly One With the Jewels and Other Stories (1995), во кое, повторно, се реферира на Марина Абрамовиќ во една од песните.

НАПИШАНО ОД:
  • Душица Лазова
  • May 11, 2022
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Држете ги вашите бројаници подалеку од нашите јајници
Секуларноста е клучен (и моментално ранлив) дел од сложувалката на женското ослободување.
  • Од Нина Раповска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Агресивно феминистичко читање на старите грци
За да ја разберете историјата на аверзија кон моќните жени, читајте ги старите грци, тврди славната класичарка од Велика Британија, Мери Бард
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Викторија #1
Изложба на фотографии по повод 16 дена активизам против родово базирано насилство
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
ЗБОРУВАМЕ НА ТЕМА: ПРОМЕНА
Нашите авторки Анастасија Марковска, Елена Петрова и Благица Димитрова ги споделуваат своите идеи на темата.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
ПРВО ПА ЖЕНСКО #8 : Жените се малцинство
Фестивал за феминистичка култура и акција број 8
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
BLM лектири
Не е доволно да не сме расисти. Мора да бидеме антирасисти.
  • Од Сара Миленковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
The M word: или зошто цензурирањето на менструацијата претставува микро сексизам?
Ако воопшто не сакаме да зборуваме за менструацијата од медицински аспект, тогаш како би очекувале овој проблем да се сфати сериозно и како би формирале политики и протоколи за земање боледување за менструални болки ако нашите шефови сметаат дека медицинските факти за нашата болка се премногу „приватни“ за споделување?
  • Од Елена Гаговска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Преку танцот сакам да ги разбудам сите сетила на моите ученици: Интервју со Ивана Балабанова
Работата на Ивана Балабанова ја следам со години. Инспирирана од нејзината работа како танчерка, основачка на Битрикс и креативна девојка која постојано поместува граници во секоја смисла на зборот, сакав да поразговараме за нејзината лична мотивација, работата како педагог, современиот танц како простор на слобода и истражување и грижата за себе и другите. 
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Наследството на отпорот на Југословенката: ископување на политичкото тело на феминистичкото и квир омоќување
Повик за учесници на еднодневен семинар со проф. Јасмина Тумбас на 08 јуни, Скопје
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Џудит Батлер: Отпорот против “родовата идеологија” мора да престане
Родовата теорија не е ниту деструктивна ниту индоктринизирана: таа едноставно бара форма на политичка слобода.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Револтирани сме од начинот на кој се перцепира нашата работа
ЈАДРО бара од Министерството за култура подобар третман на независната сцена
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Настраното заедничко: Политики на пријателство, љубов и афекти
Деветтиот по ред Викенд на гордоста Скопје ќе се одржи во периодот од 2-9 јуни, во Музејот на современа уметност, КСП ЈАДРО и кафе барот Шортбас.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Проблемот кој нема име
Извадоци од поглавјето од книгата Женската Мистика (The Feminine Mystique, 1963), Бети Фридан
  • Од Гала Насева
  • ФЕМ 101
ЗБОРУВАМЕ НА ТЕМА: РАЗГОВОР
Ана Блажева, Наталија Теодосиева и Славчо Димитров ги споделуваат своите идеи на темата.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Пријави се на ФЕМ 101.02
Збогати ги своите знаења и вештини во областа на феминизмот.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Викторија
Изложба на фотографии по повод 16 дена активизам против родово базирано насилство
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
“Бенд со женски вокал” не е факинг музички жанр!
Навистина сакам да ги имам одговорите или брзо решение за тоа како да создадеме еднаква репрезентативност помеѓу мажите и жените во музичката индустрија, но тоа е нешто што ќе треба време да се промени.
  • Од Игор Јадровски
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Дискреција и затајување: За митот на менструацијата
Кога нормална телесна функција спречува една индивидуа да оди на училиште или на работа или кога менструацијата претставува сериозни здравствени ризици поради недостапноста на производите, огласувачите треба да дојдат до следново „откритие“: дека тие жени не треба да гледаат среќни фигури во тесна бела облека и скокање покрај плажа.
  • Од Пелин Балабан
  • ФЕМ 101
Лажните вести и квазиинтелектуалниот хетеросексизам на Венко Андоновски
Во општеството каде авторитетот на машкиот интелектуалец се смета за извор на апсолутна вистина, навистина не е мала работа еден професор кој има илјадници читања на своите колумни, да пишува написи базирани на лажни вести и застрашувачки репрезентации на ЛГБТИ заедницата.
  • Од Елена Гаговска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Најдобрите изложби во САД кои ја прославуваат 50-годишнината од Стоунвол
Од Њујорк до Бостон и Хјустон, подолу се дел од ликовните изложби низ САД кои го слават Stonewall 50.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Отуѓивите права на жените
На многу начини бременоста е најнеприватното искуство во животот на една жена.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Предавање на Лоренцо Бернини „Merde alors! Неофашистичкото татенце маршира кон Брисел“ во МСУ
Предавањето ќе се одржи во во Музејот на современа уметност во Скопје на 11 февруари, со почеток од 19.00 часот.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Доаѓаме со поклон“ – самостојна изложба на Шејла Камериќ
На 27 септември во „Чифте Амам“, во 19 часот се отвара изложбата „Доаѓаме со поклон“ на познатата босанска уметница Шејла Камериќ.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
ВО ФОКУС: АФЖ
Антифашистичкиот фронт на жените на Југославија е основан на Првата меѓународна конференција на жените на која што учествуваа 166 делегатки од цела Југославија.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Целосната еманципација на жената било неотстварено ветување во социјалистичкиот контекст
Интервју на Славенка Дракулиќ со унгарската научничка која напиша книга за феминизмот во Југославија
  • Од Коалиција Маргини
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Зошто жените „не се смешни“
Знаевте ли дека жените не се смешни? Јас дознав пред некое време. Штета, а баш мислев дека јас сум смешна, барем според реакциите на луѓето околу мене. Изгледа се преправале.
  • Од Благица Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Последната жена од Медената земја
Пола за мене, пола за нив, повторува традиционалната пчеларка, додека медитативно им пее на пчелите.
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Родово базирано насилство: Кривично дело кое останува толерирано
Некои медиуми го нарекоа „хорор“, некои „грозоморно“, некои „трагедија“. Но, ретки беа јавните гласила кои лани на 10 септември го именуваа убиството во Гостивар со точното име – „фемицид“.
  • Од Гала Насева
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Жени жртви или жени злосторници­?
Случајот на Пале Илкоска.
  • Од Тамара Славеска Апостоловски
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Интуицијата како отелотворено знаење
Имам некое чувство што не можам да си го објаснам, но тука е.
  • Од Ана Блажева
  • ФЕМ 101
Фемицид – од спалувањето на клада до женските инфантициди
Потребно е одвојување и разликување на фемицидот од останатите видови насилство
  • Од Ангелина Станојоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Сестри“: Филм кој треба да е лектира на сите средношколци
Фантастичен филм кој прикажува како мизогинијата се манифестира во животите на средношколците денес, кои повеќе од било која генерација активно користат социјални медиуми.
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Партнерското насилство во квир врските  
Кон Куќата од соништата на Кармен Марија Мачадо.
  • Од Грација Атанасовска
  • ФЕМ 101
Приказни од изолацијата
Без конкретна форма, цел и насока, овој колажен текст служи да ни помогне да си ги структурираме мислите и да креираме една скромна меморија на ова време.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Принтот не е мртов
Потрага по еден професионален идентитет.
  • Од Принтот не е мртов

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram