Примените на еротското: еротското како моќ, Одри Лорд

Постојат различни видови на моќ, искористена и неискористена, признаена или непризнаена. Еротското е ресурс во секој од нас кој лежи на едно длабоко женско и духовно ниво, цврсто вкоренет во моќта на нашето неизречено или непрепознаено чувство. За да се одржи себеси, секоја опресија мора да ги корумпира или изобличи оние различни извори на моќ во културата на угнетуваните кои можат да создадат енергија за некаква промена. За жените, тоа значело да се потисне еротското како можен извор на моќ и знаење од нашите животи.

Нè учеле да се сомневаме во овој ресурс, оцрнуван, злоупотребуван и девалвиран во западното општество. Од една страна, површната еротика се охрабрува како знак за женската инфериорност; од друга страна, жените мора да страдаат, презрени и осомничени поради нејзиното постоење.

Малку фалело за оттаму да дојдеме до погрешното верување дека жените можат да бидат силни само ако го потиснат еротското од нивниот живот и свест. Но, таа сила е илузорна, затоа што е скроена во контекст на машките модели на моќ.

Како жени, почнавме да се сомневаме во моќта која извира од нашето најдлабоко и нерационално знаење. Целиот наш живот бевме предупредувани против неа од машкиот свет, кој доволно ја вреднува длабочината на ова чувство за да ги држи жените на дофат и да го испроба во служба на мажите, но кој толку се плаши од истата оваа длабочина за да ја истражи можноста за неговото постоење кај нив. Па така, жените се чуваат на дистанца/во инфериорна позиција за да бидат физички измолзени, на истиот начин на кој мравките чуваат колонии лисни вошки за да обезбедат меден сок за кралицата.

Но еротското ѝ нуди бунар полн снабдувачка и провокативна сила на онаа жена која не се плаши од ваквото откритие и не потклекнува на верувањето дека сензацијата е доволна.

Еротското честопати било погрешно именувано од страна на мажите и користено против жените. Било претворено во конфузна, тривијална, психотична, извештачена сензација. Од оваа причина, многу често сме одбивале да го истражиме и да гледаме на еротското како извор на моќ и знаење, па дури и сме го сметале за неговата спротивност, порнографското. Но порнографијата е директно порекнување на моќта на еротското, затоа што претставува потиснување на вистинските чувства. Порнографијата ја нагласува сензацијата без никаква емоција.

Еротското е опсегот помеѓу почетоците на нашиот осет за себе и хаосот на нашите наjсилни чувства. Тоа е внатрешно чувство на задоволство кон кое, штом еднаш го искусиме, знаеме дека можеме да целиме. Зашто штом ја искусиме длабочината на ова чувство во целост и ја препознаеме неговата моќ, од гордост и самопочит не смееме да очекуваме ништо помалку од себе.

Никогаш не е лесно да го бараме максимумот од себе, од нашите животи, од нашата работа. Да се поттикнува извонредноста значи да се оди отаде медиокритетот на нашето општество. Но, да се предадеш на стравот од чувствување и да работиш онолку колку што си способен е луксуз кој можат да си го дозволат само ненамерниците (the unintentional), а ненамерници се оние кои не сакаат да ја одредат својата судбина.

Овој внатрешен стремеж кон извонредност на кој нè учи еротското не смее да се сфати како изискување на невозможното од себеси и од останатите. Таквото барање ги онеспособува сите во процесот. Затоа што еротското не прашува што правиме; туку прашува колку акутно и докрај можеме да чувствуваме во правењето. Штом дознаеме до кој степен сме способни да го осетиме тоа чувство на задоволство и комплетност, можеме да набљудуваме кој од нашите животни подвизи нè носи најблиску до таквата целосност.

Со сè што правиме се трудиме нашите животи и животите на нашите деца да бидат побогати и повозможни. Со славење на еротското во сите наши подвизи, мојата работа преминува во свесна одлука — долгоочекуван кревет во кој легнувам благодарно и од кој станувам оснажено.

Секако, оснажените жени се опасни. Па така, нè учат да го одвоиме еротското од скоро сите витални сфери во нашите животи, освен од сексот. А недостатокот на грижа за еротскиот корен и задоволствата во нашата работа се чувствува во нашето незадоволство со голем дел од она што го правиме. На пример, колку често вистински ја сакаме нашата работа дури и кога ни е најтешко?

Главниот хорор на секој систем кој дефинира што е добро врз база на профит, а не на човековите потреби, или кој при дефинирањето на човековите потреби ги исклучува психичките и емоционалните компоненти на таа потреба — главниот хорор на таквиот систем е тоа што ја лишува нашата работа од нејзината еротска вредност, еротска моќ и животен шарм и исполнетост. Ваквиот систем ја сведува работата на една травестија на потреби, должност која ни дава леб и заборав за себе и за оние кои ги сакаме. Но ова е исто како да ослепиме некоја уметница и потоа да ѝ кажеме да ги усоврши нејзините дела и да ужива во сликањето. Не само што е речиси невозможно, туку е и неверојатно сурово.

Како жени, треба да ги проучиме начините на кои нашиот свет може да биде вистински поинаков. Зборувам за потребата да се превреднува квалитетот на сите аспекти од нашите животи и нашата работа, на тоа како се движиме кон и низ нив.

Самиот збор еротско доаѓа од грчкиот збор ерос, персонификацијата на љубовта во секој нејзин облик — родум од Хаосот, олицетворение на креативната моќ и хармонија. Па така, кога зборувам за еротското, зборувам за афирмацијата на животната сила на жените; за оснажувањето на таа креативна енергија, чиешто знаење и примена сега повторно ги воспоставуваме во нашиот јазик, нашата историја, нашиот танц, нашето љубење, нашата работа, нашите животи.

Има чести обиди да се изедначат порнографијата и еротизмот, два дијаметрично спротивни примени на сексуалното. Поради овие обиди, стана модерно да се одвојува духовното (психичкото и емоционалното) од политичкото, да ги гледаме како противречни или спротивни. „Што сакаш да кажеш, поетичен револуционер, криумчар со оружје кој медитира?“ На ист начин, се обидовме да ги одвоиме духовното од еротското, при што го сведовме духовното на свет на срушен афект, свет на аскетот кој се стреми да не чувствува ништо. Не постои нешто што е подалеку од вистината. Зашто аскетската позиција подразбира најголем страв, најсериозна неподвижност. Строгата апстиненција на аскетот се претвора во водечка опсесија. Не од самодисциплина, туку од себеодрекување.

Дихотомијата помеѓу духовното и политичкото е исто толку лажна и е резултат на нецелосното внимание кон нашето еротско знаење. Зашто мостот кој ги поврзува се гради со споделување на еротското — сензуалното — тие физички, емоционални и психички експресии на она што е најдлабоко и најсилно и најбогато во секоја од нас: љубовните страсти, во најдлабока смисла на зборот.

Зад иницијалната површност, фразата „Мене ми годи“ ја препознава силата на еротското како вистинска мудрост, а тоа е првата и најмоќна водилка кон некакво разбирање. Разбирањето е помошник во служба на разјаснувањето на вроденото знаење. Еротското е негувател на сето наше најдлабоко знаење.

Еротското за мене функционира на неколку начини. Најпрво, нè снабдува со моќта која доаѓа од длабинското споделување на било која потрага со друга личност. Споделувањето на радост, дали физичка, емоционална, психичка или интелектуална, гради мост помеѓу споделувачите кој може да биде основа за да се разбере голем дел од она што не е разменето меѓу нив и ја намалува заканата која произлегува од нивната различност.

Уште еден важен начин на кој функционира еротската конекција е отвореното и бестрашно потенцирање на мојот капацитет за радост. Во начинот на кој моето тело се издолжува во музика и се шири во одговор, слушајќи ги своите најдлабоки ритмови, така што секое ниво на кое чувствувам исто така се отвара кон едно еротски задоволувачко искуство, без разлика дали танцувам, местам полици за книги, пишувам песна, проучувам идеја.

Оваа споделена конекција со себеси е мерка за радоста за која знам дека сум способна да ја почувствувам, потсетник за мојот капацитет за чувствување. А тоа длабоко и незаменливо сознание за мојот капацитет за радост изискува целиот мој живот да се проживее низ сознанието дека таквото задоволство е возможно, и дека не мора да се нарече брак, ниту бог, ниту пак задгробен живот.

Ова е една причина зошто еротското влева страв и зошто е протерано во спалната соба, тогаш кога е уважено. Зашто штом еднаш почнеме да ги чувствуваме подлабоко сите аспекти од нашите животи, ќе почнеме да бараме од самите себе и од нашите животни подвизи да бидат во согласност со таа радост за која знаеме дека сме способни. Нашето еротско знаење нè оснажува, се претвора во стакла низ кои ги набљудуваме сите аспекти од нашето постоење и нè принудува искрено да ги оцениме тие аспекти во поглед на нивното релативно значење за нашите животи. Ова претставува сериозна одговорност, која секоја од нас ја проектира врз себе, да не се задоволува со она што е прикладно, евтино, она што вообичаено се очекува или она што е делумно сигурно.

За време на Втората светска војна, купувавме запечатени пластични коцки бел, необоен маргарин, со мал, јак пелет со жолта боја, положен како топаз во хартиената ќесичка. Ќе го оставевме маргаринот малку да омекне, а потоа ќе го стисневме малиот пелет за да го скршиме внатре во ќесата и ќе ја испуштевме јарката жолта боја во меката бледа маса маргарин. Потоа, внимателно земајќи го помеѓу нашите прсти, нежно ќе го замесевме напред-назад, одново и одново, сè додека бојата не се разнесеше преку целата ќеса маргарин и не го обоеше целосно.

Еротското го сметам за едно такво јадро внатре во мене. Кога ќе се ослободи од својот јак и ограничен пелет, почнува да лебди и да го бои мојот живот со една таква енергија која го интензивира и изострува и зајакнува целото мое постоење.

Растени сме да се плашиме од она да внатре во нас, од нашите најдлабоки чезнења. Но, штом ги реорганизираме, оние кои не се од корист за нашата иднина ја губат својата моќ и можат да бидат изменети. Стравот од нашите желби ги прави да изгледаат сомничаво и моќно без некаква поента, бидејќи кога потиснуваш некоја вистина, ѝ даваш моќ отаде издржливоста. Стравот дека не можеме да пораснеме повеќе од какви и да се оние изобличувања кои можеме да ги најдеме кај себе нè држи покорни и верни и послушни, надворешно дефинирани, и води кон тоа да прифатиме голем број аспекти од нашата опресија како жени.

Кога живееме надвор од себе, а под тоа подразбирам водени од надворешни инструкции наместо од нашето внатрешно знаење и потреби, кога живееме надвор од оние внатрешни еротски водичи, тогаш нашите животи се ограничени од надворешни и туѓи форми и се прилагодуваме на потребите на структура која не се базира дури ни на човекови, а не па на поединечни потреби. Но, кога ќе почнеме да живееме одвнатре-нанадвор, во допир со моќта на еротското во самите нас, и кога ќе ѝ дозволиме на таа моќ да ги информира и просветли нашите дејствувања врз светот околу нас, тогаш ќе почнеме да бидеме одговорни кон себеси во најдлабока смисла на зборот. Затоа што како што почнуваме да ги препознаваме нашите најдлабоки чувства, престануваме, од потреба, да се задоволуваме со страдање и себе-негација, или со отрпнатоста како нивна единствена алтернатива во нашето општество. Нашите дејствувања против опресијата стануваат неразделив дел од себството, мотивирани и оснажени одвнатре.

Во допир со еротското, станувам помалку волна да ја прифатам беспомошноста, или оние наложени состојби на бидување кои не се својствени за мене како што е помирувањето, очајот, себе-заглушувањето, депресијата, одрекувањето од себе.

И да, точно дека постои хиерархија. Има разлика помеѓу бојосувањето црна ограда и пишувањето песна, но само во поглед на квантитет. А јас не гледам разлика помеѓу тоа да пишувам песна и да се поместам на сонце наспроти телото на жената која ја љубам.

Ова ме носи кон последната примена на еротското. Да се сподели моќта на нашите поединечни чувства е различно од тоа да се искористат туѓите чувства онака како што би искористиле марамици. Кога ќе погледнеме од другата страна на нашето искуство, еротско или инакво, ние ги користиме наместо да ги споделиме чувствата на оние кои учествуваат во тоа искуство со нас. А користењето без согласност од искористениот/-ата е еднакво на злоупотреба.

За да можат да се употребат, нашите еротски чувства мора да се препознаат. Потребата да се сподели некое длабинско чувство е човекова потреба. Но, во склоп на евро-американската традиција, оваа потреба е задоволена преку извесни препишани еротски средби. Овие поводи речиси секогаш се одликуваат со наизменично гледање на страна, со изговор да се наречат поинаку, дали религија, изблик, масовно насилство, па дури и играње доктор. Ваквото погрешно именување на потребата и делото доведуваат до она изобличување кое резултира со порнорафија и разврат — злоупотребата на чувствувањето.

Кога ја занемаруваме важноста на еротското во развојот и одржувањето на нашата моќ, или кога се занемаруваме себеси кога ги задоволуваме нашите еротски потреби заедно со другите, се искористуваме едни со други како објекти на задоволство, наместо да ја споделиме нашата радост при задоволувањето, наместо да се поврземе преку нашите сличности и разлики. Да одбиеме да бидеме свесни за она што го чувствуваме во даден момент, без разлика колку и да ни се чини лесно, значи да се одречеме од голем дел од искуството и да дозволиме да бидеме редуцирани на порнографското, злоупотребеното и апсурдното.

Еротското не може да се почувствува од втора рака. Како црна лезбејка и феминистка, делам посебно чувство, знаење и разбирање со сестрите со кои лудо сум танцувала, играла, или дури сум се борела. Ова длабоко соучество често било предвесник за заедничките дејствувања кои порано не биле возможни.

Но, овој еротски полнеж не го делат толку лесно жените кои продолжуваат да дејствуваат под крилото на ексклузивно европско-американската машка традиција. Знам дека мене не ми беше достапно кога се обидував да ја адаптирам мојата свест на овој начин на живеење и чувствување.

Само што овојпат, среќавам сè повеќе самоидентификувани жени кои се доволно храбри да ризикуваат да го споделат еротскиот електричен полнеж без да го свртат погледот и без да ја изобличат неверојатно моќната и креативна природа на таа размена. Препознавањето на моќта на еротското во нашите животи може да ни даде енергија да целиме кон вистинска промена во нашиот свет, наместо да се задоволиме само со промена на ликовите во истата истрошена драма.

Зашто не само што стапуваме во допир со нашиот најдлабоко креативен извор, туку го правиме она што е женско и самоафирмативно пред лицето на едно расистичко, патријархално и анти-еротско општество.

 

 

 

 

Одри Лорд (1934-1992), американска писателка, феминистка и активистка. Авторка на десетици збирки поезија и проза, добитничка на национални и интернационални награди и една од основачките на Kitchen Table: Women of Color Press. Антиаскетска во нејзиното барање желбата да биде осознаена и сензуалноста признаена, Лорд го пишува овој есеј во 1978 год. како одговор на дебатите на вториот феминистички бран за тоа дали порнографијата ја создава и одржува во живот сексуалната опресија. Преку разврзувањето на женскиот еротизам од неговата злоупотреба од страна на културата и повикувајќи на остварување на еротското како најсамоодговорниот извор на женската моќ, Лорд, лоцирајќи ја таа моќ во женското препознавање на желбата, ги заматува границите помеѓу еротските, од една страна, и политичките, креативните и секојдневните активности од друга. Пуштајќи апел до сите жени, без разлика на нивниот сексуален идентитет, Лорд ги брише еротските разлики помеѓу стрејт, бисексуалната и лезбејската желба со цел да ја промовира истата како креативна сила која води до револуционерна промена.