Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КВИР, ФЕМ 101
Радикална пријателска љубов
Зошто да не ја славиме пријателската љубов на начинот на којшто ја славиме романтичната љубов?

Многу феминистки често употребуваат методи на општествена критика за да укажат на постоечки нееднаквости и неправди, особено оние кои се поврзани со категоријата род. Бидејќи патријархалните структури се присутни во различни сфери на општеството – домот, работните места, јавните простори, државните институции – логично е што критиката е, и историски била, почетна точка на многу феминистички мислител(к)и и активист(к)и. Но, критиката сама по себе не е секогаш доволна за да поттикне општествени промени. Понекогаш треба да презентираме и позитивни феминистички визии за каква придобивка би имале повеќето луѓе од родовата и сексуалната еднаквост: како феминизмот ќе придонесе до поголемо ослободување, поквалитетни животи и повеќе среќа во животите на мнозинството?

Додека се бориме против опресивните структури, треба да подзастанеме и да се запрашаме за каков свет се залагаме. Јас, лично, се залагам за свет каде што можеме да искусиме и да дадеме што е можно повеќе љубов и мислам дека таков свет е невозможен без феминизам. Но, за да стане јасно како љубовта би можела да изгледа во свет во кој доминираат феминистичките вредности, би требало критички да анализираме како љубовта е регулирана во нашите општества.

Патријархатот, како доминантна општествена култура, го обликува колективниот љубовен јазик кој е користен од мнозинството луѓе. На пример, еден од најхетеронормативните, а и доста популарен литературен жанр, е љубовното писмо. Секако дека квир луѓе и жени може да пишуваат, и пишувале, љубовни писма, но доминантните и најпрославените писатели во овој жанр се хетеросексуални мажи како Данте Алигиери во глобален контекст или Кочо Рацин во локален контекст. Во традиционалниот формат на љубовните писма, најчесто писател ѝ пишува љубовно писмо на жена кон која тој има романтични и/или сексуални чувства. Во оваа динамика, тој е љубовниот субјект, а таа љубовниот објект; тој ја дава љубовта, а таа ја прима.

Во традиционалното љубовно писмо може да се воочи дека се очекува од секој учесник во таа динамика да искуси љубов во согласност со својот род и во рамките на соодветните (хетеронормативни) улоги. Кога го зумираме и го анализираме општествениот љубовен јазик на вакво литературно микро ниво, може да забележиме дека љубовниот јазик на кој сме научени и го користиме има многу лимитиран речник, кој не е ограничен само во овој литературен жанр, туку и во другите општествени сфери.

Односно, поради општествените норми, романтичната љубов во голема мера не ја искусуваме органски, туку во рамките на општествените очекувања. Љубовта во нашите општества генерално постои во хиерархиски структури. Најчесто „најдобрата“ и „најпожелната“ љубов е брачната, хетеросексуална и моногамна љубов. Но, дури и во случаи на љубов што е брачно регулирана, хетеросексуална и моногамна, постојат дополнителни специфики за нејзиното уредување; како на пример, очекувањето од мажот да го направи првиот потег или тој да треба да ја запроси жената. Патријархалните вредности ги регулираат ситните детали на меѓучовечките врски и дури наведуваат како е всушност најправилно да се искуси романтичната љубов.

Традиционалните вредности не ги одобруваат, или во најмала рака, ги сметаат за помалку вредни различните сексуални ориентации, родови идентитети и видови на романтични врски. Хомосексуалноста и бисексуалноста, отворените врски и имањето повеќе партнери не се одобрени видови на романтична љубов. Во одредени кругови, можеби овие норми се сметаат за застарени, но истите се длабоко интернализирани од страна на најголем број луѓе, до степен каде многумина сметаат дека тие вистински посакуваат романтична љубов по патријархалната формула: хетеросексуалност, моногамност, брак, деца, внуци.

Оваа формула не е проблематична сама по себе, туку претставува проблем кога на повеќето луѓе овој редослед им е презентиран како единствениот начин на кој тие би можеле да бидат среќни. Многу луѓе во брачните врски се всушност несреќни од различни причини: можеби не ги посакувале овие работи и биле суптилно притиснати да влезат во вакви релации, немале можност да истражат надвор од брачната матрица и немаат концепт за друга форма на среќа. Можноста за достигнување на очекуваната среќа исто така им е одземена на тие кои се категорично исклучени од брачната матрица: промискуитетните жени, квир луѓето, оние кои не ги исполнуваат општествените стандарди за убавина, лицата со одредени видови попреченост итн.

Австралиската феминистка и реномиран академик Сара Ахмед пишува за како концептот на среќа е, всушност, перцепиран во нашите општества и колку е тесно поврзан со „среќниот објект“ на бракот и семејството во нејзината книга The Promise of Happiness (Ветувањето на среќа). Таа објаснува како во општествените матрици среќата е перцепирана како практично невозможна без стапување во брак и формирање семејство:

 

Да се наследи семејството значи да се наследи барањето за репродукција на неговата форма. Семејството, исто така, станува точка на притисок бидејќи е неопходен чекор до достигнување добар или среќен живот, а со тоа е постигната одредена ориентација кон одредена цел, а не различна цел, како нешто добро. […] Поентата на семејството е да го одржува семејството како поента [сама за себе]. Семејството станува среќен објект преку работата што мора да се врши за да се одржи [семејството].[1]

 

 

Читајќи ја Ахмед, може се стигне до заклучокот дека бидејќи бракот и семејството се сметаат како предуслови за среќа, самата поента на повторното репродуцирање на истите е, на некој начин, поврзано со желбата да се одржи оваа среќа (дури и кога оваа формула не функционира за голем број луѓе). Односно, овие норми и нивната очекувана репродукција се толку длабоко вкоренети што одржувањето на семејната структура го гледаме како природен феномен. Патријархатот не ги регулира родовите улоги само во романтичните хетеросексуални врски, туку и другите љубовни релации во нашите животи. На пример, голема важност ѝ се дава на мајчинската љубов, но ако една мајка не ја искусува на очекуваниот општествен начин – на пример, ако има постнатална депресија – тогаш многумина може да сметаат дека таа е лоша мајка. Истите очекувања за љубовта кон новороденчињата не постојат за татковците кои наводно немаат „мајчински инстинкт“. Секако, традиционалното семејство исто така ја регулира љубовта што децата треба да ја чувствуваат кон родителите, како и кон други роднини, без разлика дали имаат нешто заедничко со нив или не. Очекувано е од децата дури и кога ќе станат возрасни и подготвени за формирање свои семејства, тие, сепак, низ целиот живот да имаат одредени семејни релации со овие роднини. Оваа семејна љубов е регулирана преку наводна „биолошка“ логика – крвната поврзаност ги става роднините во посебна категорија на релации – но, секако, не се работи за биолошки ралации, туку за општествени норми.

Не е проблематично да имаме добри односи со семејството или, пак, да си ги сакаме родителите. Но треба подлабоко да размислиме за начините на кои е регулирана љубовта што ја искусуваме и на кои начини тоа ни ја ограничува личната среќа. Во патријархалната хиерархија на љубов, најважнатите форми на љубов се брачната хетеросексуална моногамна љубов и мајчинската љубов кон децата, занемарувајќи ги другите форми на љубов кои ги искусуваме.

Како, тогаш, би требало да ги интерпретираме сите други љубовни релации? Што е со пријателската љубов? Зошто да не ја славиме пријателската љубов на начинот на којшто ја славиме романтичната љубов? Зар пријателствата не се уште еден вид на романтични релации? Особено во формативните години на тинејџерството, најблиските релации што повеќето луѓе ги имаат се со пријателите. Пред повеќето луѓе да стапат во сериозни романтични врски – нешто што може да се случи во кој било период од животот, но поради општествените очекувања, често се случува во дваесеттите и триесеттите години – тинејџерите, па и помладите возрасни луѓе, најмногу се социјализираат со своите пријатели, кои исто така се чест извор на емоционална поддршка, но не се интерпретирани како романтични. На еден од моите најблиски пријатели со кој се познавам уште од средно, со години му се јавувам во тажни, тешки, но и  многу среќни моменти. Пријатели сме речиси една деценија, сме се познавале во различни стадиуми од своите животи и имаме длабока емоционална интимност – дали недостатокот на сексуалната компонента во нашето пријателство ја прави нашата релација неромантична, иако е една од најдолгите врски во мојот живот?

Многу од моите пријателства имаат или имале романтична компонента бидејќи романтика не подразбира само клишеа од романтични комедии, како бакнеж под Ајфеловата кула. Романтичната љубов ја разбирам како еден вид на емоционална интимност што можеме да ја искусиме со луѓе од кој било род. Кога пријател(к)ите си дозволуваат да се ранливи едни пред други додека дискутираат интимни теми, како нивното менталното здравје, дали таа релација не е романтична само поради отсуството на сексуална интеракција? Патријархалната логика би рекла дека тие се „само пријател(к)и“, имплицирајќи дека нивната релација се наоѓа пониско на патријархалната љубовна хиерархија. Оваа матрица понекогаш и ги ограничува нашите пријателства и/или ги поткопува нашите партнерски релации бидејќи очекуваме сите нашите потреби за интимност и љубов да ги задоволат нашите „љубовните партнери“.

Пријателствата имаат и уште еден интересен аспект што често се заборава: пријателствата се единствените општествени релации што имаат потенцијал да бидат (до некаде) одделни од капитализмот. Би рекла дека немам директна економска релација со речиси ни еден близок пријател и отсуството на овој аспект ја прави пријателската релација фундаментално различна од сите други релации поврзани со семејството или романтичните врски. Особено кога брачни или вонбрачни партнери почнуваат да живеат заедно, нивната релација автоматски станува и економска бидејќи тие треба да ги менаџираат домашните финансии. Слична економска динамика постои и во нуклеарните и пошироките семејства каде што во 21 век најчесто децата не придонесуваат кон домашните финансии и со тоа се финансиски зависни од своите родители или старатели. Секако, можно е пријателите да имаат меѓусебна економска релација – ако се цимери, ако работат заедно, ако си позајмуваат пари еден на друг – но кај пријателствата има простор да не постои ваква економска релација. Дури и да постои економската релација, сепак, потешко е истата да влијае на врската на ист начин како кај семејните и романтичните врски. Директната економска зависност во романтичните и семејните врски ги прави овие релации комплетно различни од пријателските.

Следејќи ја оваа логика, патријархалните релации не се базираат само на родови улоги и очекувања, туку и на материјални и економски реалности. Потенцијалното отсуство на економска релација во пријателствата постои паралелно со отсуството на патријархални конотации. Пријателите не ни се ни девојки ни дечковци, ниту пак роднини кон кои чувствуваме некоја фамилијарна обврска. Ако пријателската релација веќе не функционира, ретко следи драматично раскинување или вид на фамилијарна тензија. Повеќето пријателства згаснуваат полека со тоа што станува јасно дека можеби пријателите веќе немаат заеднички интереси или теми на муабет, па затоа дружбите стануваат поретки и по некое време непостоечки.

Едноставно, не постои очекување дека пријателите ќе останат покрај нас цел живот. Дали некој/а пријател/ка ќе биде или нема да биде дел од нашиот живот е активна одлука и взаемна желба и влог. Сепак, овој вид на љубов се наоѓа многу ниско на „љубовната хиерархија“. Негувањето на пријателствата не се наоѓа на истата листа на приоритети како што се бракот и децата. Патријархатот не ја гледа пријателската љубов како важна и токму поради тоа може да биде една од најрадикалните форми на љубов, како форма на љубов што има најголем потенцијал да е одделна од патријархалните и капиталистичките релации. За да се вреднува оваа љубов повеќе, потребно е повеќе критичко гледање на економските и фамилијарните структури преку феминистичка перспектива. Само така ќе изградиме свет каде ќе се искусува повеќе слободна љубов, ќе имаме повеќе органски и искрени релации, како и чувства на заедништво – нешто што е во интерес на сите луѓе, без разлика на нивниот род.

 

 

 

* Текстот е базиран на говорот на авторката која беше раскажувачка на ПичПрич гала вечер на раскажување женски приказни „Љубовни писма„

[1] Слободен превод на цитат од книгата: Ahmet, Sara. The Promise of Happiness. Durham and London: Duke University Press, 2010.

НАПИШАНО ОД:
  • Елена Гаговска
  • October 27, 2021
  • ФЕМ 101
Во фокус: Сачин Литлфедер
„Треба да ја задржиме нашата смисла за хумор во секое време. Тоа е нашиот метод за преживување.“
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Република на пријателството – Блискоста на маргините
Опишувајќи го пријателството на неприфатените, но и тоа како на маргините на социјалните норми се појавуваат мали, приватни републики на неприлагодените, писателката ја исполнува мисијата својот глас да им го позајми на луѓето во тишината.
  • Од Лени Фрчкоска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Родови перцепции – Нови методи на размислување и визуелизации за родовата репрезентација: Интервју со Кумјана Новакова
На наше огромно задоволство вечерва во Музејот на современата уметност - Скопје во 20:00 часот се отвора изложбата Родови Перцепции | Perceptions Engendered, фокусирана на женската уметност.
  • Од Калиа Димитрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Кога врбата ќе роди грозје
Колку и да слушате наоколу дека ова е женски филм, многу повеќе би можело да се каже дека е филм за мајчинството гледано од одреден тесен аспект.
  • Од Билјана Кочоска Танеска
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Гордост
Пишува Ирена Цветковиќ
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да се подготвиме за апокалипсата?
Кон романот ,,Време”од Џени Офил
  • Од Душица Лазова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Жени жртви или жени злосторници­?
Случајот на Пале Илкоска.
  • Од Тамара Славеска Апостоловски
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Квир угледот наспроти родовата слобода: Историски преглед на трансмизогинијата
Дури во раните години на 20-тиот век „полот станал цис“, односно почнал да се дефинира и назначува единствено врз основа на гениталиите.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Писма од Украина (втор дел)
Ги споделуваме написите од дневниците на тројца млади луѓе од Украина, од првите денови на руската инвазија.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Митовите за убавина и женската сексуалност
Жената учи како да изгледа сексуално привлечна, а речиси никогаш не учи како да ја осознае сопствената сексуалност.
  • Од Доротеа Огненовска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Имав абортус“
Црната дупка во женскиот и јавниот дискурс
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Ми треба ново тело“ – приказ на градењето родов и перформативен идентитет
Кон танцовиот перформанс „Ми треба ново тело“ на Викторија Илиоска.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Со свој камен поглава
Кратка приказна за потрагата по здравствен систем во време на пандемија.
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Женска самоодбрана: историја, теорија и пракса
Доживувајќи ги позитивните промени од моето искуство со часови по самоодбрана, решив да го истражам влијанието и историјатот на концептот на женска самоодбрана.
  • Од Сара Миленковска
  • ФЕМ 101
Ментален товар
Менталниот товар е продукт на вообичаеното организирање на едно просечно домаќинство во кое еден од партнерите, обично жената, има улога на „микро-менаџер“.
  • Од Мартина Стојковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како е да старееш како геј во Србија
Додека сте помлади и здрави, некако се борите со стигмата и ограничувањата што ги чувствувате како геј личност. Во староста сè опаѓа, сè е потешко, кругот на пријатели се стеснува и мрежата за поддршка опаѓа
  • Од Лени Фрчкоска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Завршни зборови
Верувам дека светот е создаден за нежност, надеж, љубов, солидарност, страст, радост. Но, во светот има ужасна, неподнослива количина насилство.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Викторија #3
Изложба на фотографии по повод 16 дена активизам против родово базирано насилство
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Феминизмот во Југославија: Интервју со Софија Лоранд
Разговара Славенка Дракулиќ
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
ПичПрич: Влакна
Во 20.00 часот во Кино Милениум ќе се одржи четвртото осмомартовско издание на ПичПрич – вечер на раскажување женски приказни, на тема „Влакна“.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Проблемот кој нема име
Извадоци од поглавјето од книгата Женската Мистика (The Feminine Mystique, 1963), Бети Фридан
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Бел хукс: „Нашата прва љубов е љубовта кон себе“
Плодната писателкa, мислителка и теоретичарка дискутира за љубовта кон себе и за тоа како искрено да ја процениме сопствената вредност.
  • Од Душица Лазова
  • КВИР, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Важноста на родителската поддршка за квир лицата
За важноста, контроверзноста и субверзивноста на родителската поддршка за квир лицата.
  • Од Душица Лазова
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Опкружeте се со заедница што ќе ве мотивира: Интервју со Katerinha
Бидувањето независен уметник е стресно и кога нема пандемија, така да им препорачувам на сите кои имаат пријатели во уметноста да проверат дали им треба помош.
  • Од Вања Кирова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Собир за одбележување 80 години од создавањето на АФЖ
Регионален настан за одбележување на 80 години од основањето на АФЖ инициран од феминистичките колективи од просторот на поранешна Југославија.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Ненси Фрејзер: Како феминизмот стана слугинката на капитализмот – и како да се врати назад
Движењето кое започна како критика на капиталистичката експлоатација сега придонесува клучни идеи во својата најнова неолиберална фаза.
  • Од Гала Насева
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Анусот како критички пункт за ново читање на стварноста одзади
Кон танцовиот перформанс „Силата на С“ од Алексадар Георгиев – Аце.
  • Од Мања Величковска
  • КВИР, ФЕМ 101
Скопје Прајд: Ослободувањето на квир заедницата значи ослободување на целото општество
Неколку дена во годината многу од нас можат да бидат најавтентичните верзии од себе си, но наскоро треба да се вратат кај нивните семејства и заедници каде што никој не знае за клучен дел од нивните животи. Е затоа ни треба Скопје Прајд.
  • Од Елена Гаговска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Протестен собир: Не сме безбедни!
Бараме одговорност од надлежните институции, бидејќи не се чувствуваме безбедно во своите градови:
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Медуза препорачува: Што да си купите на Саемот на книгата?
Листа на наслови од неколку македонски издавачки куќи кои можете да ги најдете на Саемот по намалена цена.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Интерсекционалноста и улогата на родот во книгата „Седумте мажи на Евелин Уго”
Евелин е жртва на сексизмот - од страна на големиот Холивуд. Евелин е жртва на патријархатот, за кој жената е секогаш виновна, дури и кога молчи.
  • Од Ивана Цилевска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Mислев дека имам внатрешно крварење и умирам: Приказни за прва менструација
Менструацијата е телесен, приватен и интимен процес, но стигмата, срамот и сиромаштијата се прашања кои мора да се адресираат јавно.
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, ПЕСНА
Квир песни на неделата
Четири квир песни во превод по повод Парадата на гордоста.
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Маркс за родот и семејството: резиме (прв дел)
Човечките суштества би морале да станат способни да се видат едни со други како вредни за себе, наместо да гледаат како нешто што вреди само на она кое една индивидуа може да го обезбеди за друга.
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Феминизам и климатска правда: Женскиот одговор на колективната неодговорност
Климатските промени се и криза на човековите права. Криза која бара феминистички одговори.
  • Од Александра Спасеска

Момент...

No more pages to load

1 2 … 16 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram