Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КВИР, ФЕМ 101
Радикална пријателска љубов
Зошто да не ја славиме пријателската љубов на начинот на којшто ја славиме романтичната љубов?

Многу феминистки често употребуваат методи на општествена критика за да укажат на постоечки нееднаквости и неправди, особено оние кои се поврзани со категоријата род. Бидејќи патријархалните структури се присутни во различни сфери на општеството – домот, работните места, јавните простори, државните институции – логично е што критиката е, и историски била, почетна точка на многу феминистички мислител(к)и и активист(к)и. Но, критиката сама по себе не е секогаш доволна за да поттикне општествени промени. Понекогаш треба да презентираме и позитивни феминистички визии за каква придобивка би имале повеќето луѓе од родовата и сексуалната еднаквост: како феминизмот ќе придонесе до поголемо ослободување, поквалитетни животи и повеќе среќа во животите на мнозинството?

Додека се бориме против опресивните структури, треба да подзастанеме и да се запрашаме за каков свет се залагаме. Јас, лично, се залагам за свет каде што можеме да искусиме и да дадеме што е можно повеќе љубов и мислам дека таков свет е невозможен без феминизам. Но, за да стане јасно како љубовта би можела да изгледа во свет во кој доминираат феминистичките вредности, би требало критички да анализираме како љубовта е регулирана во нашите општества.

Патријархатот, како доминантна општествена култура, го обликува колективниот љубовен јазик кој е користен од мнозинството луѓе. На пример, еден од најхетеронормативните, а и доста популарен литературен жанр, е љубовното писмо. Секако дека квир луѓе и жени може да пишуваат, и пишувале, љубовни писма, но доминантните и најпрославените писатели во овој жанр се хетеросексуални мажи како Данте Алигиери во глобален контекст или Кочо Рацин во локален контекст. Во традиционалниот формат на љубовните писма, најчесто писател ѝ пишува љубовно писмо на жена кон која тој има романтични и/или сексуални чувства. Во оваа динамика, тој е љубовниот субјект, а таа љубовниот објект; тој ја дава љубовта, а таа ја прима.

Во традиционалното љубовно писмо може да се воочи дека се очекува од секој учесник во таа динамика да искуси љубов во согласност со својот род и во рамките на соодветните (хетеронормативни) улоги. Кога го зумираме и го анализираме општествениот љубовен јазик на вакво литературно микро ниво, може да забележиме дека љубовниот јазик на кој сме научени и го користиме има многу лимитиран речник, кој не е ограничен само во овој литературен жанр, туку и во другите општествени сфери.

Односно, поради општествените норми, романтичната љубов во голема мера не ја искусуваме органски, туку во рамките на општествените очекувања. Љубовта во нашите општества генерално постои во хиерархиски структури. Најчесто „најдобрата“ и „најпожелната“ љубов е брачната, хетеросексуална и моногамна љубов. Но, дури и во случаи на љубов што е брачно регулирана, хетеросексуална и моногамна, постојат дополнителни специфики за нејзиното уредување; како на пример, очекувањето од мажот да го направи првиот потег или тој да треба да ја запроси жената. Патријархалните вредности ги регулираат ситните детали на меѓучовечките врски и дури наведуваат како е всушност најправилно да се искуси романтичната љубов.

Традиционалните вредности не ги одобруваат, или во најмала рака, ги сметаат за помалку вредни различните сексуални ориентации, родови идентитети и видови на романтични врски. Хомосексуалноста и бисексуалноста, отворените врски и имањето повеќе партнери не се одобрени видови на романтична љубов. Во одредени кругови, можеби овие норми се сметаат за застарени, но истите се длабоко интернализирани од страна на најголем број луѓе, до степен каде многумина сметаат дека тие вистински посакуваат романтична љубов по патријархалната формула: хетеросексуалност, моногамност, брак, деца, внуци.

Оваа формула не е проблематична сама по себе, туку претставува проблем кога на повеќето луѓе овој редослед им е презентиран како единствениот начин на кој тие би можеле да бидат среќни. Многу луѓе во брачните врски се всушност несреќни од различни причини: можеби не ги посакувале овие работи и биле суптилно притиснати да влезат во вакви релации, немале можност да истражат надвор од брачната матрица и немаат концепт за друга форма на среќа. Можноста за достигнување на очекуваната среќа исто така им е одземена на тие кои се категорично исклучени од брачната матрица: промискуитетните жени, квир луѓето, оние кои не ги исполнуваат општествените стандарди за убавина, лицата со одредени видови попреченост итн.

Австралиската феминистка и реномиран академик Сара Ахмед пишува за како концептот на среќа е, всушност, перцепиран во нашите општества и колку е тесно поврзан со „среќниот објект“ на бракот и семејството во нејзината книга The Promise of Happiness (Ветувањето на среќа). Таа објаснува како во општествените матрици среќата е перцепирана како практично невозможна без стапување во брак и формирање семејство:

 

Да се наследи семејството значи да се наследи барањето за репродукција на неговата форма. Семејството, исто така, станува точка на притисок бидејќи е неопходен чекор до достигнување добар или среќен живот, а со тоа е постигната одредена ориентација кон одредена цел, а не различна цел, како нешто добро. […] Поентата на семејството е да го одржува семејството како поента [сама за себе]. Семејството станува среќен објект преку работата што мора да се врши за да се одржи [семејството].[1]

 

 

Читајќи ја Ахмед, може се стигне до заклучокот дека бидејќи бракот и семејството се сметаат како предуслови за среќа, самата поента на повторното репродуцирање на истите е, на некој начин, поврзано со желбата да се одржи оваа среќа (дури и кога оваа формула не функционира за голем број луѓе). Односно, овие норми и нивната очекувана репродукција се толку длабоко вкоренети што одржувањето на семејната структура го гледаме како природен феномен. Патријархатот не ги регулира родовите улоги само во романтичните хетеросексуални врски, туку и другите љубовни релации во нашите животи. На пример, голема важност ѝ се дава на мајчинската љубов, но ако една мајка не ја искусува на очекуваниот општествен начин – на пример, ако има постнатална депресија – тогаш многумина може да сметаат дека таа е лоша мајка. Истите очекувања за љубовта кон новороденчињата не постојат за татковците кои наводно немаат „мајчински инстинкт“. Секако, традиционалното семејство исто така ја регулира љубовта што децата треба да ја чувствуваат кон родителите, како и кон други роднини, без разлика дали имаат нешто заедничко со нив или не. Очекувано е од децата дури и кога ќе станат возрасни и подготвени за формирање свои семејства, тие, сепак, низ целиот живот да имаат одредени семејни релации со овие роднини. Оваа семејна љубов е регулирана преку наводна „биолошка“ логика – крвната поврзаност ги става роднините во посебна категорија на релации – но, секако, не се работи за биолошки ралации, туку за општествени норми.

Не е проблематично да имаме добри односи со семејството или, пак, да си ги сакаме родителите. Но треба подлабоко да размислиме за начините на кои е регулирана љубовта што ја искусуваме и на кои начини тоа ни ја ограничува личната среќа. Во патријархалната хиерархија на љубов, најважнатите форми на љубов се брачната хетеросексуална моногамна љубов и мајчинската љубов кон децата, занемарувајќи ги другите форми на љубов кои ги искусуваме.

Како, тогаш, би требало да ги интерпретираме сите други љубовни релации? Што е со пријателската љубов? Зошто да не ја славиме пријателската љубов на начинот на којшто ја славиме романтичната љубов? Зар пријателствата не се уште еден вид на романтични релации? Особено во формативните години на тинејџерството, најблиските релации што повеќето луѓе ги имаат се со пријателите. Пред повеќето луѓе да стапат во сериозни романтични врски – нешто што може да се случи во кој било период од животот, но поради општествените очекувања, често се случува во дваесеттите и триесеттите години – тинејџерите, па и помладите возрасни луѓе, најмногу се социјализираат со своите пријатели, кои исто така се чест извор на емоционална поддршка, но не се интерпретирани како романтични. На еден од моите најблиски пријатели со кој се познавам уште од средно, со години му се јавувам во тажни, тешки, но и  многу среќни моменти. Пријатели сме речиси една деценија, сме се познавале во различни стадиуми од своите животи и имаме длабока емоционална интимност – дали недостатокот на сексуалната компонента во нашето пријателство ја прави нашата релација неромантична, иако е една од најдолгите врски во мојот живот?

Многу од моите пријателства имаат или имале романтична компонента бидејќи романтика не подразбира само клишеа од романтични комедии, како бакнеж под Ајфеловата кула. Романтичната љубов ја разбирам како еден вид на емоционална интимност што можеме да ја искусиме со луѓе од кој било род. Кога пријател(к)ите си дозволуваат да се ранливи едни пред други додека дискутираат интимни теми, како нивното менталното здравје, дали таа релација не е романтична само поради отсуството на сексуална интеракција? Патријархалната логика би рекла дека тие се „само пријател(к)и“, имплицирајќи дека нивната релација се наоѓа пониско на патријархалната љубовна хиерархија. Оваа матрица понекогаш и ги ограничува нашите пријателства и/или ги поткопува нашите партнерски релации бидејќи очекуваме сите нашите потреби за интимност и љубов да ги задоволат нашите „љубовните партнери“.

Пријателствата имаат и уште еден интересен аспект што често се заборава: пријателствата се единствените општествени релации што имаат потенцијал да бидат (до некаде) одделни од капитализмот. Би рекла дека немам директна економска релација со речиси ни еден близок пријател и отсуството на овој аспект ја прави пријателската релација фундаментално различна од сите други релации поврзани со семејството или романтичните врски. Особено кога брачни или вонбрачни партнери почнуваат да живеат заедно, нивната релација автоматски станува и економска бидејќи тие треба да ги менаџираат домашните финансии. Слична економска динамика постои и во нуклеарните и пошироките семејства каде што во 21 век најчесто децата не придонесуваат кон домашните финансии и со тоа се финансиски зависни од своите родители или старатели. Секако, можно е пријателите да имаат меѓусебна економска релација – ако се цимери, ако работат заедно, ако си позајмуваат пари еден на друг – но кај пријателствата има простор да не постои ваква економска релација. Дури и да постои економската релација, сепак, потешко е истата да влијае на врската на ист начин како кај семејните и романтичните врски. Директната економска зависност во романтичните и семејните врски ги прави овие релации комплетно различни од пријателските.

Следејќи ја оваа логика, патријархалните релации не се базираат само на родови улоги и очекувања, туку и на материјални и економски реалности. Потенцијалното отсуство на економска релација во пријателствата постои паралелно со отсуството на патријархални конотации. Пријателите не ни се ни девојки ни дечковци, ниту пак роднини кон кои чувствуваме некоја фамилијарна обврска. Ако пријателската релација веќе не функционира, ретко следи драматично раскинување или вид на фамилијарна тензија. Повеќето пријателства згаснуваат полека со тоа што станува јасно дека можеби пријателите веќе немаат заеднички интереси или теми на муабет, па затоа дружбите стануваат поретки и по некое време непостоечки.

Едноставно, не постои очекување дека пријателите ќе останат покрај нас цел живот. Дали некој/а пријател/ка ќе биде или нема да биде дел од нашиот живот е активна одлука и взаемна желба и влог. Сепак, овој вид на љубов се наоѓа многу ниско на „љубовната хиерархија“. Негувањето на пријателствата не се наоѓа на истата листа на приоритети како што се бракот и децата. Патријархатот не ја гледа пријателската љубов како важна и токму поради тоа може да биде една од најрадикалните форми на љубов, како форма на љубов што има најголем потенцијал да е одделна од патријархалните и капиталистичките релации. За да се вреднува оваа љубов повеќе, потребно е повеќе критичко гледање на економските и фамилијарните структури преку феминистичка перспектива. Само така ќе изградиме свет каде ќе се искусува повеќе слободна љубов, ќе имаме повеќе органски и искрени релации, како и чувства на заедништво – нешто што е во интерес на сите луѓе, без разлика на нивниот род.

 

 

 

* Текстот е базиран на говорот на авторката која беше раскажувачка на ПичПрич гала вечер на раскажување женски приказни „Љубовни писма„

[1] Слободен превод на цитат од книгата: Ahmet, Sara. The Promise of Happiness. Durham and London: Duke University Press, 2010.

НАПИШАНО ОД:
  • Елена Гаговска
  • October 27, 2021
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Забраните за абортус ги одземаат човековите права. Еве зошто мораме солидардно да застанеме против нив
Владите мора да го прошират пристапот до безбеден, легален и достапен абортус и контрацепција за сите луѓе. Не само што тоа е хуманиот начин, туку е и државна обврска според меѓународното право.
  • Од Гала Насева
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Системот (не) функционира: Зошто Македонките повеќе се охрабруваат да пријават семејно насилство откако ќе се преселат во странство?
Родово базираното насилство го поткопува здравјето, достоинството, безбедноста и автономијата на своите жртви, но сепак останува обвиткано во култура на тишина.
  • Од Александра Спасеска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Родово и телесно пречитување на практиките на „пумпање“ и „цицање“
Кон танцовиот перформанс „Ми треба ново тело“ на Викторија Илиоска.
  • Од Душица Лазова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Ми треба ново тело“ – приказ на градењето родов и перформативен идентитет
Кон танцовиот перформанс „Ми треба ново тело“ на Викторија Илиоска.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Случај на силувано девојче во Задар: Борба против системот кој понижува, уценува и лаже
Во овој момент најважно е да се прати порака за поддршка на девојчето, дека не е сама и да се прати предупредување за односот на системот кон сексуалното насилство и лицата кои го преживеале.
  • Од Сибел Амет
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Жртвите на сексуално насилство треба да знаат дека не се сами и дека постојат безбедни места за нив – промоција на центрите за упатување жртви на сексуално насилство
Сексуалното насилство и неговите облици се едни од најмалку пријавуваните случаи на насилство, особено кога станува збор за силување во брак или од страна на интимен партнер.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Противотровот на нашата егзистенцијална беспомошност
Ник Кејв за тоа како да ги исполниме нашите животи со величествена смисла.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Цртички за ПМС и ПМДР
ПМС е едно од најчестите одмолчани женски искуства, кои се зафрлени на маргините на интимното.
  • Од Ана Блажева
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Вирусите не дискриминираат – луѓето да!
Ако COVID-19 нè научи нешто, тоа е дека ниту еден вирус, ниту една болест не дискриминира. Тоа е карактеристика исклучиво на нас, луѓето.
  • Од Заедно посилни
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Што има за вечера?
Втората смена за денешната жена - еднаквост на работа, но и дома.
  • Од Сандра Анастасовска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
IN-YOUR-FACE КОНЦЕПТУАЛНА УМЕТНОСТ: Кон отворањето на првата самостојна изложба „Ова објективизирано тело“ на Марија Ангеловска
Со изложбата „Ова објективизирано тело“ се отвори седмиот по ред Фестивал за феминистичка култура и акција ПРВО ПА ЖЕНСКО, кој се одржа во просториите на МКЦ од 9 до 12 мај, 2019 година.
  • Од Мања Величковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Во фокус: Христина Иваноска
Овој петок, погледнете ја изложбата на уметницата Христина Иваноска, насловена „Документот кој недостига“, како дел од настанот Архиви на невидливите: „Македонка - Орган на АФЖ“ (1944-1952): историски искуства и културна меморија.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Инспиративно порно (кога инспирацијата станува порнографија)
„Не постои количество на насмевки кои претвориле скали во рампа”
  • Од Лин
  • КВИР, МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Каде ни е дома?
Колку сме всушност безбедни во привремените простори за домување.
  • Од Елена Петрова
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Хана Комар: Револуцијата има женско лице
Разговор со беларуската поетеса, преведувачка и активистка Хана Комар.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Предавање на Лоренцо Бернини „Merde alors! Неофашистичкото татенце маршира кон Брисел“ во МСУ
Предавањето ќе се одржи во во Музејот на современа уметност во Скопје на 11 февруари, со почеток од 19.00 часот.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Модернизирана винтиџ хомофобија
Денес, на многу мејнстрим медиуми веќе не е прифатливно отворено да се користат расистички, сексистички, хомофобични и други видови на погрдни зборови во дебатните емисии. Затоа модерните хомофоби како Сашо Тасевски мораат нивните предрасуди да ги скријат преку различни реторички стратегии.
  • Од Елена Гаговска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Неутрално дебела
Бунтот кон правилата го почнав со тоа што го преземав назад зборот дебела од оние кои го користеа за да ме повредат.
  • Од Вања Кирова
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Кој се плаши од правото на телесната автономија? 
Осврт кон правото на абортус во САД.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Во фокус: Илинка Митрева
Едно од најпроминентните лица на политичкиот дијалог и дипломатијата
  • Од Тимот на Медуза
  • ФЕМ 101
Александрија Окасио-Кортез за победата на Бајден, загубата во Домовите и што следува за левицата
Окасио-Кортез ги отфрли неодамнешните критики од некои членови на Демократскиот дом кои ја обвинија левицата на партијата дека ги чинела неколку важни позиции. Некои од членовите што изгубија, рече таа, станале „седечки патки“.
  • Од Гала Насева
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Моника Стојановска: Пишувам отворено, сонливо и искрено
Може да кажам дека моите песни се една (за мене) потребна, но за жал погрешна психоанализа на другиот.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
За похумана разделба
Секоја загуба немилосрдно нѐ фрла во бездна. Но, секоја загуба создава и замислени заедници.
  • Од Јелена Никодиноска Чаповска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Што треба да знаеме за абортусната грижа за време на КОВИД-19?
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Зошто разводот е добар?
За децата и родителите е подобро да живеат среќно и разделено, отколку несреќно и заедно.
  • Од Ирена Цветковиќ
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Мизогинијата упатена кон убавите жени
Кон „Моето тело“ на Емили Ратајковски.
  • Од Елена Гаговска
  • ДИЈАЛОЗИ, ФЕМ 101
Јана Бауер: На детето треба да му се даде комплесен карактер, затоа што животот не е црно-бел
За важноста на книжевноста за деца, обврската на писателите на децата да им понудат решенија за тоа како да живеат со другите и мултикултуралноста како обележје на добрата книжевност.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Борба со видливата женска невидливост    
 За македонските авторки од 19 век.
  • Од Дијана Петрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Инстаграм – гнездо на уметнички
Неколку уметнички чии дела варираат од забранети автопортрети до искрени исповеди и ноар фотографии.
  • Од Анастасија Марковска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Политиката на трудничкиот стил на Ријана
Кога ќе се вкрстат правото да имаш контрола врз сопственото тело и правото да се облекуваш онака како што сакаш.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Митовите за убавина и женската сексуалност
Жената учи како да изгледа сексуално привлечна, а речиси никогаш не учи како да ја осознае сопствената сексуалност.
  • Од Доротеа Огненовска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
100 најдобри филмови од режисерки
Режисерките претставуваат поинаков поглед на адолесценцијата, сиромаштијата и заведувањето, тврди Ана Смит, истражувајќи ги филмовите кои 368 критичари ги оценија како најдобри.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
#ThisIsNotConsent
Скандалозна судска одлука предизвика стотици девојки во Ирска да објавуваат фотографии од своите танга гаќички со моќна порака
  • Од Лени Фрчкоска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Летање змeјови
Слободата е концепт кој дозволува и бара да се трансформира и надградува.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Ќе преживеат ли жените овде? (говори и фотографии)
Марш за женски права 2023
  • Од Тимот на Медуза

Момент...

No more pages to load

1 2 … 17 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram