Сао Паоло ја добива првата книжарница за дела напишани само од жени

Gato sem Rabo (мак. Мачка без опашка), првата книжарница во Бразил специјализирана за дела исклучиво напишани од жени, деновиве ги отвори вратите за јавноста. Позади иницијативата стои Јоана Штајн (Johanna Stein), модел со завршени студии по визуелни уметности, која решава да се зафати со издавачкиот бизниз без никакво претходно искуство со книжевниот пазар.

Името на книжарницата е позајмено од познатиот есеј на Вирџинија Вулф, „Сопствена соба“ (A Room of One’s Own, 1929) во кој таа пишува за ограничувањата на жените авторки. Жените се оневозможени да пишуваат првенствено поради недостатокот на соодветни материјални услови (немање сопствен простор – сопствена соба), но и поради општествената неприфатеност. На почетокот на 20-тиот век, во британскиот, но и светскиот контекст, жените сè уште не биле сметани за доволно интелектуално способни да продуцираат дела вредни да се најдат во канонот, па да налеташ на жена интелектуалка е исто како да најдеш мачка без опашка (“a tailless cat”) во дворот – таа е нецелосна и местото не ѝ е таму.

Оттука идејата за книжарница која ќе го носи името Мачка без опашка или како што велат тие на својот Инстаграм профил: „Името им оддава признание на жените кои пишуваат, кои лишени од време, простор и легитимитет, имаа(т) смелост и храброст да пишуваат – или не нашле друг излез освен овој.“

Во интервју за Você S/A, Јоана раскажува како дошла до идејата за овој проект. „Идејата ја добив додека работев на истражување од областа на визуелните уметности. Имено, од неможноста да најдам трудови на жени собрани на едно единствено место, се роди желбата да го создадам тоа место. Две години се среќавав и разговарав со луѓе од областа на издаваштвото и го спремав каталогот на книги напишани од жени. Во поголемите градови во Бразил повторно се појавуваат малите издавачки куќи и книжарници, но тие главно ги реиздаваат веќе објавените дела и едиции. Во големите метрополи како Париз, Лондон и Њујорк, работите стојат поинаку. Таму малите книжарници претендираат да бидат специјализирани.“

Сепак, ако ги погледнеме статистиките, во 2018 год, 50.5% од приходите на издавачите доаѓале токму од физичките продавници. Во 2019, оваа бројка се симнала на 41,6%, а во 2020 изнесувала само 30%. Од Você S/A ја прашуваат:

VC: Издаваштвото е во криза и голем број издавачки куќи ги затворат своите врати. Од каде доаѓа одлуката да отворите физичка продавница?

Ј: Издаваштвото не е во криза, туку моделот кој се користеше. Во моментов се предлагаат алтернативни модели. Отворањето на физички продавници и подемот на независното издаваштво се дел од тоа движење. Одлучивме да отвориме продавница за да ја нагласиме важноста на физичкиот простор како простор за меѓучовечки контакт. Успеавме да го победиме алгоритамот кој не е способен за размена и дијалог.

Оваа книжарница е обид да се гледа на издавачката дејност од поинаква перспектива од онаа доминантната на привилегираниот западен бел маж. Да се погледне од перспективата на жените, дисидентските тела, родово флуидните и небинарните, перспективата на Југот, итн. Идејата е да се зголеми видливоста на сите они мачки без опашки кои биле протерани од универзалниот канон.

Во Gato sem Rabo ќе можат да се најдат секакви жанрови и теми. Поезија, фикција, раскази, теориски дела, книги за деца и млади, книги за уметност, итн. На површина од 65 м², во книжарницата ќе има околу 1,700 наслови од 650 авторки, издадени од околу 200 издавачи. Планирано е да има и кафич каде би се одржувале книжевни дискусии кога ќе стивне пандемијата.