Шира и моќта на различноста

Си беше еднаш едно малечко девојче кое растеше во осумдесеттите. Многу сакаше да гледа филмови, секакви филмови, а особено анимирани и научно фантастични, што беше малку нетипично за девојче, зашто ја интересираше и спорт и стрипови. Кога ќе порасне сакаше да стане научник или детектив. А суперхеројскиот повик постојано ја туркаше кон одбрана на послабите, грижа за околината и тренирање карате.

Сепак во сите тие приказни од кои сакаше да биде дел, главните ликови беа секогаш машки. Тоа воопшто не ја запираше да се идентификува со нив – во нејзината детска глава таа можеше да постои како Тарзан, Супермен или Шерлок Холмс без да има проблем со родов идентитет, но секогаш толку многу посакуваше да беше родена како машко.

Вредностите кои беа ставани на пиадестал беа секогаш „машки“ – борбата беше секогаш на машки начин, така да посакувањата за иднината се движеа повеќе во насока на војник или полицаец, со нескриена аверзија кон сите улоги што општеството ѝ ги доделуваше на жената.

За среќа денес девојчињата имаат многу повеќе места во филмовите, сериите и цртаните филмови да го пронајдат својот потенцијал, да бидат ослободени и да веруваат во својата моќ прифајќајќи се онакви какви што се. Токму затоа сакам да пишувам за овие нови ликови кои на девојчињата и момчињата им нудат безброј нови алтернативи за идентификација со надеж за подобар, похрабар и потолерантен свет.

Денес ќе пишувам за Ши-ра и принцезите на моќта, цртана серија на Дримворкс која се прикажува на Нетфликс. Ши-ра е всушност римејк на стара серија од осумдесеттите, и е женска верзија на Хи-Мен, поточно негова сестра. Воопшто не е важно да знаете било што за старата, за да може да уживате во новата серија која има сосем нова приказна, ликови и твистови.

Интересното во Ши-ра не е тоа што најголемиот број на ликови се женски (скоро сите), но слободниот шарен свет во кој тие ликови живеат. Да не се разбереме погрешно, светот на Етериа и не е баш слободен во конвенционален смисол – има постојана војна помеѓу Хордата (која сака да го освои светот) и Отпорот на принцезите на моќта. Но таму владее слободата на љубовта и пријателството, припаѓањето, флуидноста на идентитетот и непостоење на наметната потреба да се дефинираат нештата.

Кога би кажале само дека Ши-ра е серија која е отворена кон ЛГБТ луѓето би било потценување. Јас повеќе ја разбирам како приказна за свет каде што имаш слобода да бидеш она што си. Да, можеби кога би се обиделе да ја дефинираме или класифицираме серијата, би рекле дека е Квир, но кога ќерка ми ја гледа, за неа единствен проблем со кој се соочува е да дефинира дали некој е машко или женско. Изгледот на ликовите е толку варијабилен што не е лесно да се класифицираат бинарно. Но сепак, и покрај тоа што тие немаат секогаш човечки изглед, за карактерите во серијата се користат традиционалните родови заменки „тој“ или „таа“.

Приказната ги има сите елементи на класично херојско патешествие, но односите помеѓу ликовите и нивната психологија се на сосем ново ниво. Обработката на комплексни емоционални конфликти, морални разрешници и избори кои ги носиме во нашиот развој како личности се толку прекрасно доловени и фантастично презентирани, што дури и мојот скоро 6 годишен син ги консумира со леснотија.

Серијата изобилува со симболи, разновидности и храбрости. Освојувачот Хорд со целото свое неовоземско битисување и потпомогнат од технологијата да го одржува во живот, може да нѐ асоцира на стандардни ликови како Дарт Вејдер или кој и да било вонземски освојувач. Тој го симболизира патријархатот, а длабоко во себе е едно повредено момче, кое сака да му ја докаже својата вредност на својот „татко“. И се разбира тоа го прави со агресија и освојување.

Важен симбол е и мечот на Ши-ра, доста користен машки фалусен симбол, кој овој пат има женска улога како „меч на заштита“ а по потреба се претвора и во штит. Додека пак целата нејзина појава за време на трансформацијата од принцеза Адора во херојот Ши-ра потсеќа на грчката божица Атина, што е на иста линија со нејзините инспиративни лични особини.

Принцезите на моќта се тинејџерки, секоја различна на свој начин и со свои посебни моќи, но скоро сите асоцирани со „фемини“ симболи: цвеќиња, светки и телепортација, манипулирање со вода или мраз. Највпечатливото кај нив е меѓусебното пријателство и лојалноста која постепено ја градат, а со тоа придонесуваат за зајакнување на „движењето на отпорот’.

Не знам дали во оваа серија поважни се суптилните симболи како виножитниот коњ „Брз ветер“ и облеката на единствениот машки лик меѓу принцезите која неодоливо потсеќа на превој за градите кај женската транс популација, или пак отворените односи меѓу карактерите како нескриената афекција што еден женски лик ја изразува кон друг и двајцата татковци на еден од ликовите.

Што се однесува до стереотипите имаме ликови кои лесно влегуваат во нив како главниот машки лик Хордак, но имаме и онакви кои ги кршат како мистериозната мудра старица, која по надворешниот изглед влегува во сите традиционални описи на вештерка.

Од друга страна принцезите, за разлика од оригиналната серија каде се совршено градени секси жени со долги коси, тука се типични тинејџерки во различни форми и облици на тело, коса и облека. Кога сме веќе кај телата и доколку сѐ што пишав досега не ве натера да ја гледате, сигурно ќе ви се види интересен фактот дека со првото излегување на римејкот се случи „интернет аутрејџ“ на фанови на социјалните медиуми кои го нападнаа дизајнот на новата Ши-ра зашто не е доволно секси. Некои одеа и до таму да кажат дека новата Шира е тотално ограбена од нејзината женскост. Сето тоа зашто нејзиното тело е тело на тинејџерка во развој, со неизразени облини, и атлетски градено, и за разлика од старата серија е без деколте, не нашминкана и под кратката сукња носи кратки панталони.
За среќа голем дел женски илустратори излегоа во одбрана на овој дизајн произведувајќи фан-уметност со Шира покажувајќи дека женскоста не е само во секси телото.

Колку што е интересна Шира како херој, три пати поинтересна е Кетра – антихеројот.
Постепено запознавајќи се со животната приказна на Кетра, често можеме да ги разбереме и најзлобните нејзини потези. Ситуациите и контекстот ни дава можност да сфатиме дека никој не се раѓа злобен и дека не е едноставно да се избере добрата страна. Кетра живее во постојана болка нанесена од ударите во животот и околината не и овозможува да се издигне над тоа.

Во оваа приказна војната помеѓу Отпорот и Хордата не е суштинскиот конфликт што ја носи приказната понатаму, но внатрешната борба за пронаоѓање на своето место во општеството и улогата која би ја избрале за себе. Шира е приказна за адолесценската криза на идентитет, барањето на своето јас, причината за постоењето и неговата смисла, раскажана преку антагонизмот на две довчерашни најдобри другарки кои пораснале заедно без родители Ши-ра и Кетра.

Најголемиот контраст помеѓу херојот и антихеројот, или може слободно да го наречеме негативецот, во оваа серија не е во злите спроти добрите намери, но резултатите на бодрењето наспроти потценувањето во раното детство и моќта на очекувањата врз формирањето на личноста. Приказната е за тоа дека секогаш имаме шанси да се издигнеме над она што средината не направила да бидеме.

Да не откривам премногу и да го засенам доживувањето кое го предизвикува ова модерно анимирано парче забава, ќе ве оставам сами да му дадете шанса да ве заведе. Серијата може да ја гледате сами или со деца, погодна е и за големи и за мали, а особено за сите девојчиња кои растат и имаат потреба да се најдат себеси во активна улога која значи нешто за подобрувањето на светот или општеството во кое живеат.