Предупредување за содржината: убиство, родово-базирано насилство, самоубиство.
Неочекувано популарната Јужно-корејската серија „Squid Game“ (Игра на лигњи) го шокираше светот со експлицитната бруталност, крвав хорор, и секако, силната критика на глобалниот капитализам. Но речиси и да нема филмски критичари кои пишуваа за трагичната и родово-специфичната приказна на Џи-Јонг (играч број 240), млада девојка, која е жртва на родово базирано насилство, а која се појавува во само три епизоди од серијата.
Пред да навлезам во анализата за Џи-Јонг (ќе има споилери), накратко ќе ја објаснам премисата на „Squid Game“. На луѓе од ниска економска класа во Јужна Кореја им е понудено да играат варијации на детски игри за да освојат 45.6 милијарди корејски вон (38.6 милиони американски долари). 456 играчи се потпишуваат договори за нивното учество, но пред да ја започнат првата игра тие не се свесни за смртоносните последици кои следуваат. Во првата игра, 205 од играчите се убиени од снајпер бидејќи „губат“ во играта. Преживеаните играчи се шокирани од насилството и се повикуваат на третиот член од договорите: „Ако мнозинството играчи се сложат да ги прекинат игрите, игрите смеат да прекинат.“ Играчите гласаат и само поради еден одлучувачки глас, успеаваат да ги прекинат игрите.
Во втората епизода со наслов „Пекол“, гледачите гледаат колку им се мизерни животите на играчите откако тие се вратени во нивните нормални животи. Сите страдаат од огромни лични долгови од различни причини, како шест месеци неисплатени плати, во случајот на пакистанскиот имигрант Али. По само еден ден во „вистинскиот свет“ на играчите им е дадена шанса да се вратат во смртоносните игри. 93% од нив одлучуваат да се вратат, вклучително и Џи-Јонг.
За разлика од другите играчи, Џи-Јонг нема личен, туку наследен долг, од нејзиниот мртов татко, но тоа е речеси неважен фактор во нејзината одлука да се врати во игрите. Најголем фокус на Џи-Јонг се дава во шестата епизода, каде играчите се натпреваруваат во парови, играјќи со џамлии според правила кои ги измислуваат самите парови – партнерот кој ќе изгуби во рок од 30 минути, е убиен. За разлика од сите другите парови кои го користат своето време пробувајќи да го победат својот партнер за да си го спасат сопствениот живот, Џи-Јонг ѝ предложува на нејзината партнерка Сае-Бејок (играч број 067), млада дезертерка од Северна Кореја, да играат само една рунда на крајот на даденото време и ги поминуваат овие 30 минути зборувајќи една со друга. Двете девојки се многу млади и очигледно е дека нивниот род и возраст ги поврзуваат во оваа невозможна ситуација. Додека слушаат испукани куршуми и врескања од луѓе пред нивната смрт, девојките разговараат „за работите кои не можеле да ги споделат со други луѓе“. Сае-бејок ѝ објаснува на Џи-Јонг дека таа избегала од Северна Кореја, барајќи подобар живот во Јужна Кореја, и дека ако победи, таа би ја искористила паричната награда за да ја извлече мајка ѝ од Северна Кореја и да може да се грижи за нејзиниот помал брат, кој моментално е во дом за деца без родители. За разлика од неа, Џи-Јонг вели дека не размислила што би направила со парите ако победи.
Девојките исто така зборуваат за тоа дали пред игрите виделе мртво тело и тука е откриено трагичното минато на Џи-Јонг: таа објаснува дека првото мртво тело што го видела било на мајка ѝ. Кога била помлада, Џи-Јонг се вратила од училиште еден ден и го видела татко ѝ како стои врз мртвото тело на мајка ѝ, со нож во неговите раце. Кратко по ова, таа земала нож и го убила татко ѝ. Заради ова Џи-Јонг завршила во затвор и била ослободена непосредно пред игрите. Кога излегла од затвор ѝ пришол мистериозен човек, кој таа мислела дека е наплатувач на долгови, кој ѝ приоѓа заради долговите на татко ѝ, но наместо тоа тој ја викнал да учествува во игрите.
„Јас само дојдов овде, бидејќи немав каде да одам,“ вели Џи-Јонг.
Токму ова ја прави Џи-Јонг различна од сите други ликови во „Squid Game“. За разлика од другите играчи кои се жртви на бруталниот економски систем, Џи-Јонг е и жртва на родово базирано насилство и систем кој не заштитува жртви како неа. Односно, убиството на мајка ѝ е само крајниот резултат на насилството кое го трпеле Џи-Јонг и мајка ѝ. Џи-Јонг објаснува дека татко ѝ бил свештеник и имплицира дека таа била сексуално злоставувана од него.
„Секогаш кога ја тепаше мајка ми и ми го правеше незамисливото, секогаш се молеше да ни се простат гревовите,“ Џи-Јонг ѝ кажува на Сае-бејок. „Но, тој не се молеше на денот кога ја уби мајка ми. Можеби знаеше дека не може да му се прости.“
Приказната на Џи-Јонг е доказ дека не само што жртвите на родово базирано насилство често не се заштитени од системот, туку тие се дополнително казнувани. Ние, како гледачи, не добиваме повеќе информации за колку време Џи-Јонг била пратена во затвор за убиството на татко ѝ, но јасно е дека правниот систем не го земало предвид страдањето кое таа континуриано го искусувала. Наместо да најде начин да ја поддржи по нејзиното трауматично детство и убиството на мајка ѝ, системот ја казнува Џи-Јонг и ѝ одзема буквално сѐ. Згора на тоа, економскиот систем кој регулира како се исплаќаат личните долгови, ја наведува Џи-Јонг за исплата на долговите на татко ѝ, личноста поради која таа нема шанси да живее достоинствен живот.
Иако приказната на Џи-Јонг е фиктивна и сместена во комплетно различен културолошки контекст, таа потсеќа на случка која неодамна ја потресе македонската јавност. На 29ти септември, 2021, 23-годишната П.И. го уби својот 40-годишен вонбрачен партнер А.Р., полицаец кој со години ја малтретирал. А.Р. исто така бил само условно осуден за изнуда и поради тоа што прегазил шестмина тинејџери со автомобил. А.Р. очигледно бил насилна личност кој освен што ја малтретирал својата партнерка, исто така ја нападнал сестра ѝ на П.И. заради имотен конфликт. По сѐ ова, на А.Р. сепак му било дозволено да работи како полицаец, кој би требало да го спроведува законот. По убиството на А.Р., на П.И. ѝ беше доделен 30-дневен притвор, но нејзините роднини сметаат дека таа го извршила убиството во самоодбрана, борејќи се за здив додека А.Р. ја давел.
Сосема е возможно П.И. да биде казнета на сличен начин како Џи-Јонг. Иако П.И. очигледно е жртва на родово базирано насилство, сѐ уште не е јасно како судот ќе ѝ пресуди. Ако таа заврши во затвор, практично би била казнета за тоа што била жртва која не сакала да умре.
Секако, случајот на Џи-Јонг не е ист како тој на П.И,. бидејќи не е јасно дали таа го убила татко ѝ во самоодбрана или како акт на одмазда за годините претрпено насилство. Сепак, фактот што Џи-Јонг била затворена по овој акт, докажува дека таа била комплетно незаштитена од правниот систем додека била малолетна жртва на родово базирано насилство. Тоа што Џи-Јонг ги поминува своите тинејџерски години зад решетки, ја остава комплетно сама кога таа е ослободена. Таа нема соништа, аспирации, ниту пак пријатели или блиски луѓе во животот: родово базираното насилство ѝ ја одзема сета иднина. Затоа Џи-Јонг завршува во смртоносните игри, бидејќи како што самата кажува, таа нема каде да оди.
На крајот на шестата епизода, Џи-Јонг е убиена од чуварите, но не бидејќи губи во играта со џамлии, туку бидејќи не се ни обидува да победи. Кога стигнуваат последните минути во играта, Џи-Јонг предложува едноставни правила за нивната единствена рунда џамлии: таа која ќе ја фрли својата џамлија поблизу до ѕидот, победува. Сае-Бејок ги прифаќа овие правила и игра прва, фрлајќи ја својата џамлија прилично блиску до целта. Кога Џи-Јонг доаѓа на ред таа само ја испушта џамлијата за да ѝ ја даде победата на нејзината партнерка. Сае-Бејок не го разбира овој потег и почнува да ѝ вика, барајќи да игра сериозно, но таа одбива.
„Немам ништо. Ти имаш причина да го напуштиш местово. Но јас немам,“ Џи-Јонг ѝ вели на Сае-Бејок. „Откога ме праша [што ќе правам после ова], размислував за што би правела кога ќе си отидам од тука. Но колку и да размислувам, не можам да смислам ниту едно нешто. Таа која има добра причина, би требало да биде таа што ќе си отиде од тука.“
Овој потег на Џи-Јонг може да се разбере како благороден акт на саможртвување, но друга интерпретација на тоа што го прави е Џи-Јонг е индиректно самоубиство. Таа буквално не може да најде причина за да продолжи да живее и ги користи своите последни моменти за да ја даде таа шанса на друга девојка. Сите други натпреварувачи кои умираат за време на игрите се индиректно убиени од бруталноста на капитализмот, но Џи-Јонг е убиена од сексистички систем кој не се грижи за жртвите на родово базирано насилство. За разлика од сите други натреварувачи, Џи-Јонг не учествува во игрите за да преживее, туку за да умре.
Овој текст е напишан во рамки на грантот еобезбеден од страна на Балканската фондација за демократија, проект на Германскиот Маршалов фонд на Соединети Американски Држави и Норвешкото Министерство за надворешни работи.
Мислењата изразени во овој текст не ги одразуваат секогаш мислењата на Норвешкото Министерство за надворешни работи, Балканската фондација за демократија, Германскиот Маршалов фонд на Соединети Американски Држави или на нивните партнери.
