Илустрација: Walker Gawande
Пред околу еден месец, Младинскиот Културен Центар (МКЦ) соопшти дека од Град Скопје скратиле дури 92% од програмскиот буџет на МКЦ и непрописно го смениле в.д. директорот, назначувајќи дипломиран детектив да ја води една од најстарите културни институции во државата. Во држава каде институциите се често нефункционални и партизирани едноставно беше поразително што Град Скопје почна да си игра со МКЦ на ваков апсурден начин.
Кратко по објавата на оваа вест, независната музичка мрежа Гола Планина Колектив на 22ри јануари организираше граѓански собир и потпишување на петиција на платото пред МКЦ под мотото #СитеЗаМКЦ каде се собраа над 1000 физички потписи. Истата вечер имавме онлајн состанок и полека почна да се оформува движењето Сите за МКЦ. Неколку дена по нашиот состанок, ја објавивме нашата онлајн петиција со која бараме да се врати програмскиот буџет на 25 милиони денари и спроведување на фер конкурс за избор на директор на МКЦ собра скоро 6000 потписи.
Во меѓувреме ја планиравме нашата прва герила акција која ја одржавме пред почетокот на на седница на Советот на Град Скопје на 26 јануари каде прикажавме фотографии од различни настани во МКЦ преку кои ја потенциравме историската важност на оваа институција. По акцијата, програмскиот буџет на МКЦ беше зголемен од 2 милиони на 4 милиони денари. Иако ова навидум беше добро, градскиот буџет за култура всушност не беше зголемен, туку дополнителните средства за МКЦ беа обезбедени од ставката за јавни повици за здруженија и поединци за културни проекти на Град Скопје.
Незадоволни од овој изход, нашите активности не завршија овде: следната акција ја изведовме на 4ти февруари на музичкиот фестивал Земјотрес кој по 11ти пат се одржа во МКЦ. На огромно платно напишавме „Видете нѐ колку нѐ има / Сите за МКЦ“, а публиката ентузијастично го прифати платното под кое танцувавме на песната „Дома“ од Дина Јашари, со адаптираниот текст „Мојот дом е таму каде што е МКЦ“. Ова беше еден од најубавите моменти во мојот живот, каде почувствував вистинско заедништво и солидарност. Последно, ги доставивме двете петиции до архивата на Град Скопје и повикавме на акција за пишување мејлови до советниците каде ние и нашите поддржувачи повторно ги изразивме нашите барања.
Го раскажувам нашиот процес бидејќи мислам дека многу важно да се разбере зошто толку брзо успеавме да се мобилизираме. Дел од нашата група се музичари и уметници кои имаат настапувано во МКЦ повеќепати, а останатите сме присуствувале на многу настани во оваа институција. Едноставно, се обединивме позади МКЦ како една од ретките јавни, културни институции кои се инклузивни и достапни за младите и која не сакавме да биде уништена заради партиски пресметки. Додека многумина ја критикуваа одлуката на Град Скопје на социјалните мрежи, ние решивме да се организираме и да преземеме конкретни чекори за да се спротивставиме на овие случувања.
На првиот состанок главно присуствуваа музичари од Гола Планина и нивни пријатели и познаници. Полека сите почнавме да каниме наши пријатели со што ја ширевме групата. Многу од нас имаа веќе оформени пријателства со барем дел од инволвираните, со што се создаде чувство на доверба помеѓу нас. Заради оваа доверба, лесно ги делевме обврските: некои од нас пишуваа текстови, други се фокусираа на визуелните елементи, трети контактираа со медиумите итн. Спонтано формиравме хоризонатална организациска структура каде никој не беше главен, туку секој беше одговорен за себе и целеше да го направи тоа што може за да му помогне на движењето.
Всушност, овие пријателства во голема мера се оформуваа токму во МКЦ. Како јавен културен простор каде многу од настаните се бесплатни или со ниски цени, МКЦ е простор кој е многу достапен за младите. На свирките, претставите и уметничките настани владее отворен и пријателски дух што овозможува меѓусебно запознавање и здружување. Ваквите пријателства и познанства создаваат чувство на заедништво, а некогаш овие врски може да се претворат во политички движења. Тоа е една од многуте причини зошто не смееме дозволиме МКЦ да се приватизира.
На подкастот на ИРЛ каде се дискутираа актуелните случувања со МКЦ, градоначалничката Данела Арсовска зборуваше за „самоодржливост“ на културните институции, конкретно на МКЦ. Но, што всушност значи ова во пракса? Иако Арсовска не објасни како точно би се постигнала оваа самоодржливост, таа потенцираше дека институции како МКЦ можат да продаваат карти за нивните настани. Но ако МКЦ остане со низок програмски буџет и е форсиран од страна на Град Скопје да биде „самоодржлив“, тогаш не би преостанало ништо друго освен да се зголемат цените на картите и да почнат да се наплаќаат бесплатните настани за да бидат покриени трошоците.
Доколку картите на настаните на МКЦ поскапат, културата автоматски би станала помалку достапна за многу луѓе. Имено, ваквото поскапување би имало најголем ефект врз младите кои често располагаат со ниски приходи заради нивната возраст. Кратењето на буџетот исто така може да резултира во повеќе од само поскапување: можно е цели настани, изложби и фестивали воопшто да не се одржат. Ова не само што негативно би се одразило на економска стабилност и благосостојба на музичарите и другите уметници, туку би се одразило и на публиката која следи вакви настани. Освен губењето на програмска, културна содржина, ќе се изгубат и потенцијални здружувања, познанства и пријателства.
Борбата за МКЦ е далеку од завршена бидејќи буџетот на оваа институција е сѐ уште скратен за драматични 84% и сѐ уште нема адекватен в.д. директор. Всушност, борбата за МКЦ симболично е дел и од поголема битка за зачувување на јавните културни простори и релациите кои произлегуваат од нив. Сите за МКЦ ќе продолжи да биде дел од таа борба.
