Скопски поетски фестивал за мене значи остварен сон: Интервју со Ана Голејшка Џикова

Драга Ана, се радувам што се јави еден прекрасен повод, околу кој ќе одвива нашиот краток разговор, па и твоето прво гостување во Медуза. Поводот е Скопскиот поетски фестивал, кој ќе го размрда Скопје овој септември, а честа и задоволството се мои.
Малку е чудно што дури оваа година Скопје за прв пат ќе добие свој поетски фестивал. Живеејќи ја втората година од здравствената криза, ова е веројатно најсовршениот, но и најтешкиот момент за започнување нешто ново во полето на културата. Како се разви оваа идеја, кој стои зад организацијата на фестивалот и зошто баш сега?

Веројатно за најубавите нешта не постои вистинско или погрешно време – едноставно тлеат до мигот кога треба да се случат. Скопски поетски фестивал е постоечка визија која ја имавме многумина од поетската книжевна сцена на ум, секој можеби со различна перспектива, но во иста насока. Организатори сме неколку луѓе кои се знаеме од поодамна, а го чувствуваме истиот порив дека на нашиот град му треба вакво поетско размрдување и дека таа визија треба да стане реалност. Во огранизацијата сме јас, Ѓоко Здравески, Јулијана Величковска, Снежана Стојчевска, Јованчо Димески и Биљана Стојановска. Навистина е тешко, зезнато времето во кое го почнуваме фестивалот, со оглед на постојаните неповолности од ситуацијата со ковидот. Но кој ако не ние? И навистина е потребно да биде сега. Мислам дека ова е пробив, мала културна инјекција (pun intended) за освежување. Нешто што е наша одговорност да го направиме, со најголемо внимание. За самите нас, но и за културата на градот во кој живееме.

Што можеме да очекуваме од програмата на фестивалот?

Фестивалот ќе трае три дена, со што поради сите околности, трпи одредени промени во поглед на присуствата на поетите од странство, кои поради ковидот не се во можност да присуствуваат во живо, а ни беа најавени. Но, ќе ги искомбинираме нивните видео снимки и глас во течението на фестивалот. Ќе има изложба од 16 наши илустратори, дизајнери и сликари кои работеа и се инспирираа директно од наши авторски песни и сето тоа без надомест, исклучиво како поддршка кон фестивалот. Морам да нагласам дека сево ова го правиме со минимални средства, добиени од Град Скопје, и несебична поддршка од Младински културен центар, каде и ќе се одржи фестивалот. Планираме тематско читање посветено на народната поезија и фолклорот, со придружба на ВИС „Тркалезна маса“. Ќе читаме 11мина поети, а воедно ќе има и проекција на куси филмчиња инспирирани од песните на поетите, кои ги сними Валентина Бактијаревиќ од Србија. Дел од фестивалот е и зум мастеркласот, т.е работилница за креативно пишување со Ким Симонсен, професор и поет од Фарски острови.

Велите СПФ ќе биде нашиот заштитен фактор против сето она што нѐ гори, притиска и пече, зашто добро знаеме дека тишината нема сама да го рече. Исторски, поезијата секогаш го имала потенцијалот креативно да ги артикулира тешките времиња, па и утопски да посочи, предложи каде понатаму… Како ќе звучи песната на Скопскиот поетски фестивал, за што ќе зборува?

Скопскиот поетски фестивал ја претставува идејата за градската, светската врева, импулсот на човекот, на луѓето, идејата за слободата да се пишува, за мислата која патува и јазикот кој спојува светови. Поезијата на СПФ е свежа, млада и модерна; ќе ја потврди домашната, но и интернационалната сцена, притоа оддавајќи почит и на корените – она што сме, нашиот јазик, фолклор, поезија пишувана пред нас и творештво кое ни го оставиле нашите претци, а ние ја доплетуваме прикаската кон светот.

Започнувањето на оваа нова приказна, неминовно ме наврати една стара, Асталните проекции. Дали можеме на СПФ да очекуваме мал омаж на магичните вечери во Менада кога Скопје навистина беше град на поезијата?

Можеби ќе звучам носталгично и романтично, но мислам дека енергијата од тие вечери засекогаш ќе остане во тоа време, како еден белег, убаво сеќавање кое нема никогаш да се повтори. И ако, тоа е нужно, затоа што ништо не стои во место. Ова се нови времиња, а и ние сме променети луѓе, со променета поетика, еволуирани карактери и така и треба да биде. Иднината запишува нови приказни, а СПФ ќе ја носи несомнено нашата лична магија која ќе ја вложиме во сите аспекти за Скопје да биде град на поезијата. Затоа што му личи, верувам во тоа!

Пред некој ден, еден твој статус за личениот однос кон пишувањето многу ми се допадна. Велиш – пишувам 26 години, и сѐ што добив е место за себе. Нескромно многу. Простор кој ме држи будна, ме прави можеби неподобна во капитализмот, ама нужна за преживување на духот. Му се радувам на фестивалов, па и на сите фестивали од ваков тип, бидејќи креираат простор во урбаното ткиво, не за конзумирање и трошење, туку за растење и поврзување. Што значи овој фестивал за тебе лично?

За мене значи остварен сон, поврзување одново и одново со мојот град, со моите луѓе, но и со поезијата и уметноста од светот воопшто. Баш како што си забележала и во мојот статус – сево ова за мене е бесконечен простор за израз. Нема подобро!
Кога бев на еден поетски фестивал во Истанбул, во еден миг се најдов во задимена соба со многу вино и поети од цел свет, се смеевме на некоја анегдота, јас пеев, се мешаа јазици и пијачки… И и си помислив – ова сакам да се случува и во Скопје!
Се случија Астални, таа мисла тлееше, гореше… Поминаа години и еве, во време на пандемија и тотална неизвесност, мислата станува реалност, конечно имаме Скопски поетски фестивал. За мене, тоа се крилјата за летање над Скопје.