Ако постои една иницијатива која успева да ја научи публиката во Македонија да си купува карти навремено – тоа мора да е ПичПрич. Со повеќе од десетина настани зад нив, креаторките на ПичПрич – Румена Бужаровска и Ана Василева, успееја да изградат традиција на мега-посетени гала вечери на раскажување на женски приказни за чиј интерес расте од година во година. Последниот ПичПрич се случи на 8 март во Кино Милениум, каде 6те гостинки ни раскажуваа приказни на темата Влакна, а додека ја очекуваме официјалната снимка, можете да ѕирнете како изгледаше овој настан преку призмата на Ванчо Џамбаски. Инспирирани од успешниот ПичПрич, со Румена и Ана разговаравме за развојот на оваа иницијатива, идните чекори и очекувања, како и промената до која придонессува ПичПрич кон јавниот диксурс во Македонија.

Што претставува ПичПрич за вас како иницијаторки? Колку ви се променети очекувањата од овој настан од почетоците до сега, со оглед на огромниот интерес за ПичПрич од страна на јавноста?

Ана: ПичПрич е платформа за промоција на жени од различни области кои се квалитетни, но кои не така често имаат пристап до јавните простори, како и теми типични за женското искуство кои често се доживуваат како тривијални, неважни, срамни т.е. табуа. Започнавме волонтерски, но многу набрзо по започнувањето увидовме дека интересот за овие теми прикажани во ваков формат е доста голем, па настанот стана поексклузивен во техничката реализација и присуството на раскажувачки од странство, но темите по изведбите остануваат еднакво субверзивни и скокотливи.

Румена: Токму така – се покажа дека има потреба од вакви настани во нашата земја, па ПичПрич го проширивме и во други градови. По повеќе од десетина настани колку што сме имале севкупно, очекувањата и кај нас растат, но не само кон раскажувачките, туку и кон публиката. Сега очекувам зрела дебата во однос на искажаните приказни и ставови, бидејќи неретко некои од нив знаат случајно или намерно да допрат до некои болни оштествени прашања. Очекувам и публиката да разбере дека не секогаш приказните ќе бидат успешни или исклучителни. Она што мислам дека е многу битно за ПичПрич е што оние жени што ќе се охрабрат да зборуваат за нешто субверзивно и проблематично на сцена со самото нивно појавување веќе прават општествено поместување. И нивен неуспешен настап за мене е позитивен, оти со тоа го нормализираат чинот на јавно слизнување, на кое жените ретко се осмелуваат.

Кон што најмногу придонесува ПичПрич во нашето општество?

Ана и Румена: Кон нормализација на женските искуства преку промоција на жени од сите професионални области и oпштествени милјеа. Се стремиме да промовираме етничка и национална разноликост, да вклучиме раскажувачи со различни сексуални ориентации и да опфатиме приказни на раскажувачи со идентитети кои не припаѓаат на главнотековното. И секако, битна ни е детабуизацијата на женското тело и сексуалност. Преку раскажување на женски приказни во живо, на ваков начин, се стремиме и да го освоиме јавниот простор со кој во најголема мера доминираат мажите.

Дали би можеле да издвоите омилен ПичПрич настан и/или приказна од досегашните изданија на ПичПрич?

Ана: Веројатно првиот ПичПрич, од 2016, поради тоа што еуфоријата што ја чувствував, како и поради исклучителната Лилјана Дирјан што за жал не е веќе со нас.

Румена: Имам повеќе – но освен последниот, кој го сметам за исклучително успешен поради разноликоста на раскажувачките и нивните приказни, еден од најомилените ми е минатогодишниот ПичПрич на Оревче во Охрид, каде што меѓу другото, Кочо Андоновски настапи гол. Првиот ми е исто меѓу омилените поради настапот на Лилјана Дирјан, а и скатолошката приказна на Јана Јакимовска, а морам да го издвојам и ПичПричот во Битола, каде што првпат ja запознав Софија Ристевска, чиј хумор го уживаше скопската публика за време на овогодинешниот осмомартовски ПичПрич.

Оваа година темата на ПичПрич беше влакна. Како ги избирате темите и како се решивте за оваа тема?

Ана: Кума на темата Влакна е Јана Јакимовска, која исто така е запомнета нејзините две учества на ПичПрич и чија креативност и исклучителна смисла за хумор често не’ инспирираат.

Темите ги избираме во зависност од локалниот контекст и од оние случувања што се актуелни во дадениот момент. Во Куманово темата беше “Дома нема никој” во контекст на иселувањето и печалбарството со кои се соочува тој град последниве две децении. Секако темите често имаат и алузија на типично женски феномени, како минатогодишната тема на гала вечерта – “Добив”.

Румена: Се обидуваме темите да бидат сугестивни и отворени на повеќе толкувања. Така, темата „Влакна“ неминовно потсетува на телесните влакна и проблемите што си ги имаме со нив како жени, но и нуди и јазични варијанти како „влакно во јајце“, „без влакна на јазик“, и слично. Се стремиме темите да можат да одат во неколку насоки за да им дадеме поголема креативна слобода на раскажувачките, но и самите да бидеме изненадени од правецот во кој ќе отиде одредена тема.

ПичПрич започна со настани во Скопје, со локални гости, па се прошири и во други градови низ Македонија, а сега вклучува и регионални гости. Што да очекуваме во иднина од ПичПрич? Дали мислите дека поставивте корени на „традиција“ која ќе продолжи да се развива?

Ана: Се трудиме растот да биде спонтан, но истовремено ние да бидеме оние што ги даваат насоките. Планираме да продолжиме со концептот на гала-вечер за 8 Март во Скопје и уште 2 децентрализирани настани во другите градови во Македонија преку годината, а за следната година имаме најава за можно гостување во Германија, па ќе видиме како ќе се развиваат работите.

Румена: Уверена сум дека концептот на вклучување регионални гости е многу силен, па ќе се трудиме да ја задржиме таа традиција. Сите три раскажувачки што досега ги имавме – Асја Бакиќ, Мима Симиќ и Марија Ратковиќ – беа извонредни, но уште поголема придобивка е што со нивното вклучување си обезбедуваме регионална видливост и можност за понатамошно вмрежување.

Оваа година на 8 март на социјалните можевме да прочитаме многу спротиставени ставови во однос на тоа што претставува феминизмот, што значи 8 март за жените денес и како треба (или не треба)  да се „прославува“ овој ден. Каде ја гледате иницијативата ПичПрич во овие различни наративи? Која е целта на ПичПрич во контекст на 8 март?

Румена и Ана: Осмомартовскиот ПичПрич од тој аспект има повеќе цели, меѓу кои се да придонесе кон дебатата во односот на женските права, но и кон тоа да даде понуда во однос на феминистички настани во градот. ПичПрич треба да биде само еден од повеќето настани и повеќето различни начини на одбележување на овој ден. Оваа година се чини дека на социјалните мрежи имаше повеќе дебати од обично, што е очекувано кога ќе се земе предвид какви поместувања се случуваат во однос на феминистичките прашања во пост-#МeToo времето. Така што во принцип, дебатите се за поздравување бидејќи се гледа развивање на свест во однос ваквите прашања, што е една од целите на ПичПрич.