Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Среќен осми март. Now, strip!
Кон осмомартовската изложба „Соблечени - Женскиот акт како контекст“ и машкиот поглед во уметноста.

Осми март е ден кој во нашата држава го асоцираме со цвеќиња, бајадери и убави зборови упатени кон жените. Ретко би било млад човек од мојата генерација (90-ти) да е запознаен од најрана возраст со историјата зад овој датум кој ја симболизира долгата борба на жените за еднаквост и општествена еманципација, борба која сѐ уште трае и немилосрдно им пркоси на зарѓаните стеги на патријархатот. Веќе кон крајот на 19-от век, сѐ повеќе се чувствувало присуството на женскиот гнев и револт поради неправдите со кои тие се соочувале континуирано.

Во 1910-та година, откако германската социјалистка и феминистка Луиз Зиец, поддржана од страна на Клара Цеткин, дава предлог за постоење на меѓународно препознаен ден на жената, 100 жени – претставнички на 17 земји го дале својот глас за време на првата меѓународна конференција на жените, организирана од страна на Социјалистичката Интернационала во Копенхаген, Данска.

Па така, овој ден не само што алудира на историската борба за еднакви права, туку служи како потсетник за постоењето на многубројни проблеми во политичкиот, економскиот и културниот живот на жените ширум светот денес и наметнатите општествени вредности кои во континуитет ја врамуваат жената во неколкуте модели во кои мизогиното општество и дозволува да се (под)развие.

И покрај овие сознанија, во 21-от век, во нашата држава, осамна настан посветен на женскиот акт, односно доживувањето на женското тело низ очите и четките на големите машки имиња во македонската историја на уметноста (со исклучок на Борка Аврамова и Ирена Паскали, респективно).

Изложбата „Соблечени: женскиот акт како контекст“ е организирана по повод Меѓународниот ден на жената. Самиот избор на името, контекстот на изложбата и објаснувањето на истата, односно симплифицирањето на една проблематика која постои векови наназад, само нѝ укажува на очајната перпетуална состојба на хетеронормативното објективизирање на жените во една мала држава. Само првите реченици од објаснувањето на „Соблечени“ отвораат неколку проблематични прашања:

„Актот, а пред сѐ женскиот акт, отсекогаш бил една од доминантните теми во уметноста, како инспирација, како форма, како концепт и уметничка мистика. И во XX, а и во првите две декади на XXI, оваа тема е сеуште непресушна инспирација за уметниците. Секако дека со развојот на новите технологии, со усложнување на критичката мисла, во процесот на „губење“ на границите на дисциплините, се следат разновидни стилови, уметнички пристапи, дискурзивни разгледувања, проблемски групирања, родови интерсекции, нови дисциплини, мултимедијалност итн., но тематот АКТ не изумира.“

 

Уметничка интервенција од Иван Дургутовски на William-Adolphe Bouguereau

Оние историски податоци за визуелните и перформативните уметности кои нѝ се познати, повеќето собрани и напишани од страна на мажи, нѝ покажуваат дека вообичаениот уживател во уметноста е мажот. Оттаму и познатиот термин „male gaze“ (машки поглед), кованица на Лора Малви која за првпат ја сретнуваме во нејзиниот есеј „Visual pleasure and narrative cinema” (1975) , а оттаму продолжува да се употребува во филмските студии, критичкиот осврт кон асиметричноста помеѓу женската и машката позиција во општеството, игрите на моќ и нивната превалентност на филмското платно и театарската сцена. Овој термин се користи и во други контексти – неретко е употребуван кога зборуваме за сликарството и историскиот развој на машкото доживување на женското тело. Мажот, односно активниот чинител, го наметнува својот поглед и го создава своето дело инспирирајќи се од пасивниот чинител, жената. Земајќи предвид дека векови наназад, мажите се оние кои ја имале привилегијата да ја изучуваат и создаваат уметноста за други мажи да уживаат во неа, се разбира дека женскиот акт ќе биде доминанта, сместена во јадрото на сликарството.

Критичарот на уметност Џон Бергер, во своето дело Ways of Seeing (1972) , зборува за начинот на кој мажите ги опсервираат, а подоцна одлучуваат како ќе ги третираат жените во секојдневниот дискурс, а оттаму и во уметноста, како жените можат да имаат барем минимално нивно на контрола врз начинот на кои машкото око ги доживува – „…нејзиното лично чувство за постоење во неа е заменето за чувството да се биде ценет од страна на некој друг…“. Женското тело, соголено, како и секогаш – комплетно објективизирано, оценето за привлечно или гротескно од страна на острото око на мажот, вредно за покажување или па-и-не-баш – проблематично и дотолку непотребно е да биде претставен како еден гест во чест на Меѓународниот ден на жената.

Мистериозноста на женската фигура, нејзиниот поглед и мистика опеана векови наназад е концепт развиен од генијалното машко око кое ја опсервира покорната девица, посветената мајка и совршената муза – за него се зборуваше и истиот се критикуваше уште во 60-те години од минатиот век, а теоретичарката Бети Фридан напиша и дело посветено на оваа прониклива женска мистика (The Feminine Mystique) која и не е баш толку мистична кога ќе сфатиш дека се создала од незадоволство поради нееднаквоста во секојдневниот живот, а тоа оставило трајни последици врз развојот на личноста. Па така, жената несвесно влегува во еден од поставените модели на дејствување. Според ова, поедноставувањето на женските акти во уметноста и сведување на истите на ниво на женска „мистика“ нѐ уназадува отприлика 60 години, враќајќи нѐ до концептот на машкиот гениј и женската муза.

 

Уметничка интервенција од Иван Дургутовски на William-Adolphe Bouguereau

Зошто и во 2020-та година да се отвораат прашања кои веќе се одговорени многу години наназад? На кого да се огледуваат младите жени, кога идентитетот на жената се гледа низ призма инспирирана од секојдневниот дискурс поттикнат од општественото хиеархиско уредување што уште не знае да направи општа разлика помеѓу пол и род? Соодветниот начин како телото да биде прикажано во јавноста е дебата која веќе одамна е отворена насекаде низ светот – ова прашање отвора многубројни длабоко вкоренети структури чиј темел е хиерархиската моќ на белите мажи – идентитетот на Другото, маргинализираните лица, расизмот во уметноста, или како што напиша Скот Рејбурн за Њујорк Тајмс во 2018, „In today’s art market the “male gaze” is not a good look”.

Во делото Анализа на перформансот (2001)¹ Вулф и Каунсел се осврнуваат на критичкиот осврт на Лус Иригаре, задржувајќи се на социолошките улоги кои им се наметнати на жените ширум светот, а истите се пресликани и во уметноста – мајка, девица, проститутка. Од овие улоги произлегуваат неколку карактеристики – валоризацијата на раѓањето и доењето, верноста, скромноста, игнорирањето, па дури и непостоењето на интерес за сексуалното задоволство – „пасивно прифаќање на машката активност; заведувањето, со цел да се разбуди желбата на потрошувачот, додека таа му се нуди како материјална поддршка, без самата таа да добие некакво задоволство…“.²

Голото женско тело неретко е дел и од феминистичката уметност. Тука, освртот кон голотијата е сосема поинаков, земајќи предвид дека во минатото е полесно воочливо патријархалното влијание дури и врз тоа какво голо тело е прифатливо во уметноста, според правилата на оние со одлучувачка моќ. Филип Осландер пишува за тешкотијата во одвојувањето на жената – уметник од веќе закоравениот и наметнат патријархален став кон нејзиното тело во 80-те: “Вилке, Лабовиц и други уметници пробуваат да ја употребат голотијата во перформансот за да го посочат женскиот субјективитет, но дури и тие се најдоа помеѓу родово-поларизираните правила и објективирачките структури на перформативниот апаратус. Наместо да се разголи уметницата од нејзината општествено-конструирана родова улога, нејзината голотија ја омаловажува давајќи и субмисивен статус на жена – алудирајќи на омниприсутноста на наметнатиот машки поглед. Денес, сепак има повеќе слободен простор каде машкиот поглед не е баш-до-толку наметлив, па голотијата веднаш не ја поистоветуваме како во минатото – барем не во земјите кадешто женскиот идентитет и долгогодишното бегство од наметнатата субмисивност во уметноста се сфаќаат сериозно.

Релевантноста и значењето на македонските великани (мажи) во уметноста се неспорни, но исто така, неспорно е дека доколку доаѓавме од држава свесна за проблемите кои упорно ги продлабочува со тоа што ја одржува во живот нивната иманетност ова не би било ни спомнато, само би се подразбирало. Сепак, она што веќе ни е јасно не треба да нѐ доведе до комплетно слепило. Постојат и многу голем број на уметници жени коишто години наназад твореле и творат, но сѐ додека тие се невидливи во јавноста или пак видливи еднаш на неколку години, одново ќе се среќаваме со вакви чудни избори на симплификација на проблем кој упорно се протега, налик живата заробена во стаклото на топломерот.

Ваквиот едноставен, лесен начин на релативизација и романтизација на жената во уметноста задира во идентитетот на жената којшто просто го снемува кога таа е така лесно „соголена“ и создадена според идеалите на машката имагинација.

 

 

 

 

¹Counsell, C. and Wolf, L. (2001) Performance analysis; an introductory coursebook, London: Routledge. pg. 63-64

² Irigarary, L. (1977) This Sex Which Is Not One, Ithaca: Cornell University Press.

НАПИШАНО ОД:
  • Гала Насева
  • March 7, 2020
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Mитот за убавите заспани девојки
Нараторката донесува одлука да преспие една година од својот живот со помош на седативи и антидепресиви. Таа го замислува овој проект како една хибернација, одмор од секојдневните анксиозности и случувања.
  • Од Кристина Атанасова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Историјата на лезбејските блуз пејачки од Харлем
Како култните квир блуз пејачки направиле револуција во културниот пејзаж на Америка.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Друг поредок е можен: кон интеркултурно право (прв дел)
Првиот дел од текстот на Боавентура де Соуза Сантош во кој нè запознава со некои од неговите клучни коцепти.
  • Од Вики Младенова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Во фокус: Христина Иваноска
Овој петок, погледнете ја изложбата на уметницата Христина Иваноска, насловена „Документот кој недостига“, како дел од настанот Архиви на невидливите: „Македонка - Орган на АФЖ“ (1944-1952): историски искуства и културна меморија.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како да ги украдеме женските митски ликови
Со своето (женско) препрочитување на ликовите на Пенелопа и Деметра, Кавареро ги ослободува од стисокот на патријархалното имагинарно
  • Од Душица Лазова
  • ФЕМ 101
Камала Харис не е феминистичка хероина
Потенцијалната победа на Харис можеби би било кршење на стаклениот плафон, но за жал, не би била вистинска феминистичка победа.
  • Од Елена Гаговска
  • ФЕМ 101
Отаде издржливоста
Ако се согласиме дека дел од умешноста на преживувањето е да се биде издржлив/a, тогаш што стои отаде логиката на издржливоста и преживувањето, кон живот во процут, благосостојба и можности за креативност и трансформација?
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
(Не)Преводливоста на дрег уметноста во „RuPaul’s Drag Race“
Дали преводот на шоуто на македонски би ја доближил и нормализирал дрег уметноста во нашето општество и дали истиот е возможен?
  • Од Ана Илиева
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Феминизмот и сексуалната работа
„Јас сум сексуална работничка, доброволно ја избрав оваа професија, ги заслужувам сите права како и било која друга жена!”
  • Од Елеонора Чичевска и Маргарита Глигуроска
  • КВИР, ФЕМ 101
Улогата на „крвните сестри“ лезбејки во борбата против СИДА во 80-тите
За лезбејките кои храбро се обединиле за да им помогнат на геј мажите заболени од СИДА и им се спротивставиле на стигмата и неправдите врз квир заедницата.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Немаме повеќе време ниту трпение за декларативни заложби за родова еднаквост во спортот: Интервју со Силвија Митевска
Спортистките и нивните спортски резултати и достигнувања се ретко претставени во медиумскиот простор, а во случај кога се претставени, тие најчесто се поврзани со изгледот. Спортските достигнувања се потценети и се во заден план.
  • Од Бојана Јовановска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Sex Education – серијата што ми требаше кога бев тинејџерка
Клинката на Отис и Мејв покажува дека има потреба од таков тип на советување – како од искусни терапевти, така и од врсници. Затоа што не е сеедно дали доволно се познаваме себеси – емоционално и сексуално.
  • Од Мартина Јаневска
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Кејт Винслет во „Мер од Исттаун“: средовечноста е далеку од свиснат стомак
Кејт Винслет отсекогаш била смела. Но да има стомак, и тоа таков што се тресе и мрда на начин на кој прилично невпечатливо се мрдаат стомаците на повеќето 45-годишни жени е сè уште доста шокантно и тема на ударни вести.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Тајната женска историја во македонската литература во 19 век
Од големо значење за развојот на македонската книжевност, особено на расказот како форма е ликот на Марија Х. Зрнева.
  • Од Дијана Петрова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Тие се бомби“: Машкиот поглед и борбата против родово базираното насилство
Хероините во центарот на приказната како да се таму само за да им се случуваат непријатни нешта, по што се турнати на маргините на филмското дејство, без многу анализа на нивните страдања.
  • Од Јована Ѓорѓиовска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Држете ги вашите бројаници подалеку од нашите јајници
Секуларноста е клучен (и моментално ранлив) дел од сложувалката на женското ослободување.
  • Од Нина Раповска
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Родови перцепции – Нови методи на размислување и визуелизации за родовата репрезентација: Интервју со Кумјана Новакова
На наше огромно задоволство вечерва во Музејот на современата уметност - Скопје во 20:00 часот се отвора изложбата Родови Перцепции | Perceptions Engendered, фокусирана на женската уметност.
  • Од Калиа Димитрова
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Пенси во Неапол или за: ведрата трагичност на расличностувањето
Излезот од мапата на повредите, неочекувано може да биде светкав, и пред сѐ игрив. Тоа го покажа и Пенси.
  • Од Вики Младенова
  • ФЕМ 101
Можна ли е достоинствена дигитална интимност?
Потребно е како нација да научиме како правилно да ја уважуваме интимноста, и како правично да ги казниме злосторниците кои ги загрозуваат жените.
  • Од НИКОЛА ДОНЕВ И РАДОВАН СПИРИДОНОВ
  • КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Skopje Pride Weekend 2021 | Настраното заедничко: Политики на пријателство, љубов и афекти
Оваа година фестивалот ќе се одвива од 2 до 8 јуни, во МСУ Скопје и КСП Јадро
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО
ЖЕНАТА И ГРАДОТ
Преку пишувањето му се овозможува на телото да продолжи да постои. Така обработувањето на сеќавањата е најмакотрпната активност во средина каде времето се забавува „до точка на застанување“ и каде часовите „како капки пот, лека-полека се откинуваат и капат“
  • Од Мања Величковска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
„Невидливиот баталјон“: Жените од украинската армија маршираат во штикли
„Жените, исто како мажите, се борат во војнички чизми“. Неодамна објавените слики кои ја промовираат престојната воена парада во Украина беа широко критикувани поради одлуката женските кадети да парадираат во штикли.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, КУЛТУРА, ФЕМ 101
Еден „клик“ може да уништи цел живот: Интервју со Дина Дума
Имав ретка шанса да поразговарам со околу 100 девојки на кастингот кои беа отворени да ги споделат нивните приказни на оваа тема.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Интерсекционалноста и улогата на родот во книгата „Седумте мажи на Евелин Уго”
Евелин е жртва на сексизмот - од страна на големиот Холивуд. Евелин е жртва на патријархатот, за кој жената е секогаш виновна, дури и кога молчи.
  • Од Ивана Цилевска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Системот (не) функционира: Зошто Македонките повеќе се охрабруваат да пријават семејно насилство откако ќе се преселат во странство?
Родово базираното насилство го поткопува здравјето, достоинството, безбедноста и автономијата на своите жртви, но сепак останува обвиткано во култура на тишина.
  • Од Александра Спасеска
  • Uncategorized, ФЕМ 101
Случајот против современиот феминизам
Од една страна, феминизмот никогаш не бил пошироко прокламиран или попрофитабилен од сега. Од друга страна, последниве десет години, широката распространетост и прифатливост на феминизмот кулминираа со изборот на Доналд Трамп за претседател.
  • Од Гала Насева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
BeFem’s Feminist Fighters
Колку сте запознаени со BeFem, српскиот фестивал за феминистичка култура и акција, кој го имаше своето 9 издание овој месец?
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Полициската бруталност и расизмот против Ромите
Ретко се зборува за условите во кои живееат Ромите кај нас, а кога се зборува тоа често се гледа низ традиционалната призма на лични избори или различен менталитет, наместо многукратна и повеќеслојна системска дискриминација.
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Апсурдноста на модерните вештерски кампови во Јас не сум вештерка (2017)
Што се случува кога мислењето на колективот ќе се земе здраво за готово, а молчењето како потврден одговор.
  • Од Радица Стојановска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Не постои „трансродова идеологија“
(Но трансфобите се реални и гласни)
  • Од Елена Гаговска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Насилството и општествената моќ
Што се случува кога институциите од кои жртвите треба да побараат помош, во својот состав ги имаат насилниците?
  • Од Натали Китаноска
  • КУЛТУРА, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Маргиналки
За жените и војната
  • Од Дијана Петрова
  • КУЛТУРА, МОЕ ТЕЛО
Мајчинството (не) е за секого
Филмот ја прикажува голата вистина за општество кое не покажува разбирање кога жените ќе направат нешто што не е во склад со наметнатите очекувања и норми.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Од мое гледиште – обука за критичко феминистичко пишување на Прво па женско#9
Ги очекуваме вашите апликации до 28 мај
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Како е да старееш како геј во Србија
Додека сте помлади и здрави, некако се борите со стигмата и ограничувањата што ги чувствувате како геј личност. Во староста сè опаѓа, сè е потешко, кругот на пријатели се стеснува и мрежата за поддршка опаѓа
  • Од Лени Фрчкоска

Момент...

No more pages to load

1 2 … 15 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2023 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram