Сребрениот бран

Како што рекол Орсон Велс, ако сакаме среќен крај, зависи од тоа каде ќе застанеме со приказната. Една јануарска вечер, јадев риба со ориз од кокос во бар на карипското крајбрежје во Колумбија. Еден исончан, истетовиран Американец седеше на масата до мене. Беше во доцните четириесетти, со развиени мускулести раце и побелена коса собрана во пунџа. Разговараше со една млада Англичанка која имаше деветнаесетина години и седеше сама и читаше книга, но по кратко двоумење се согласи да ја прифати поканата да му се придружи. Најпрво само тој зборуваше. За кратко таа го прекина.

Разговорот ѝ беше интересен, живописен и чуден. Му раскажуваше за нуркање во Мексико, за тоа како била под вода дваесет минути, а кога испливала на површината сфатила дека има бура. Морето се претворило во вител и стравувала дали ќе успее да се врати на бродот. Иако приказната ѝ беше за тоа како нуркала па испливала и сфатила дека времето се променило, беше и за откривање на некоја сокриена болка. Му даде неколку знаци меѓу редови (имало некој човек на бродот за којшто мислела дека треба да дојде да ја спаси), а потоа му фрли поглед за да провери дали тој знае дека таа зборуваше за бурата на еден затскриен начин. Не беше многу заинтересиран, и успеа така да ги мрдне колената, што ја чукна масата толку силно што нејзината книга падна на подот.

Ѝ рече, „Ти многу збориш, а?“

Ова ја подзамисли, и со прстите фати да си ги расчешлува врвовите од косата гледајќи како два тинејџери на калдрмата на плоштадот им продаваат пури и фудбалски дресови на туристите. Не беше толку лесно да му се укаже, маж многу постар од неа, дека светот беше и нејзин. Тој презема ризик кога ја покани да му се придружи на масата. На крајот на краиштата, таа доаѓа со еден цел свој живот и либидо. Не му текна дека таа можеби и не се чувствува како да е помалку важен лик , а тој главен лик. Во оваа смисла, таа ја имаше поместено границата, ја имаше срушено општествената хиерархија, и ги имаше прекршено вообичаените ритуали.

Го праша што макаше од чинијата со тортиља чипс. Ѝ кажа дека мака севиче (ceviche), сирова риба маринирана во сок од лимета, што во менито било на англиски напишано како sexvice (секспорок) – „Во прилог оди кондом“, ѝ рече. Кога таа се насмевна, знаев дека се обидуваше да се докаже како похрабра личност од она што го чувствуваше, личност што слободно и самостојно патува, што чита книга и пие пиво сама навечер во бар, личност што зема ризик и се впушта во мошне сложен разговор со непознат. Прифати да го проба севичето, но ја одби понудата да му се придружи на ноќно пливање во изолиран дел на локалната плажа, за која тој ја уверуваше дека „е далеку од карпите“.

По некое време, тој рече „Не сакам нуркање. Ако веќе нуркам длабоко, тоа би било за злато.“

,,Ех,’’ рече таа. ,,Веќе кога спомна. Јас, па, си мислев дека би те викала Сребрениот бран.’’

,,Така се викаше бродот за нуркање.’’

Тој одмавна со главата, и го префрли погледот од нејзините гради на неонскиот знак за Излез на вратата. Таа повторно се насмевна, но тоа не беше искрено. Мислам дека знаеше дека треба да ја смири турбуленцијата што ја донесе со себе од Мексико во Колумбија. Одлучи да си ги повлече зборовите.

„Не, Сребрениот бран поради косата и пирсот над веѓата“.

,,Јас сум само еден скитник,’’ рече тој. ,,Скитам наоколу.’’

Таа си ја плати сметката и го замоли да ѝ ја крене книгата што ѝ ја бутна на подот, што значеше дека ќе мора да се наведне, да посегне под масата, и со стапало да ја повлече кон себе. Потраја малку, и кога се исправи со книгата во рака, таа не беше ниту благодарна, ниту безобразна. Рече само „Фала.“

Додека келнерката ги собираше садовите полни со клешти од ракчиња и коски од риба, се присетив на еден цитат од Оскар Вајлд ,,Биди свој, сите други се веќе зафатени.’’ Тоа не важеше сосема за неа. Требаше да се докаже како личност што ги има сите слободи што Сребренот бран ги земаше здраво за готово – сепак, нему не му беше проблем да си биде свој.

Ти многу збориш, а?

Да се изразуваме како што се чувствуваме е слобода која најчесто одбираме да не ја прифатиме, но ми се чинеше дека зборовите што таа сакаше да ги каже беа полни со живот, за неа таинствени исто колку и за другите.

Подоцна, кога пишував на балконот од хотелската соба, помислив како таа го поканила заскитаниот Сребрен бран да чита меѓу редовите на нејзината сокриена болка. Таа можеше да застане со приказната опишувајќи ги сите чудесии што ги видела во длабокото мирно море пред бурата. Тоа би било среќен крај, но таа не застана тука. Таа му поставуваше нему (и себеси) прашање: Дали мислиш дека човекот на бродот ме напушти? Сребрениот бран беше погрешниот читател на нејзината приказна, но, по сѐ, мислам дека можеби таа е вистинскиот читател за мојата.

Дебора Леви
Од Цената на живеењето

Во „Цената на живеењето“,  авторката Дебора Леви експлицитно ја обновува позицијата на Симон Де Бовоар, не само тесно соработувајќи со „Вториот пол“, туку длабоко навлегувајќи во личните борби на филозофката за помирување на сексуалната љубов со интелектуалната слобода. Резултатот е дело што не е толку мемоар, колку елоквентен манифест за она што Леви го нарекува „нов начин на живеење“ во пост-фамилијарниот свет.

Превод:

Ана Илиева
Лара Тасковска
Надеж Кристела Нсингоулоу Николоска
Емилија Кузмановска