Стварно ли ни требаат машки херои во женска верзија?

Не е незабележителна промената која се случува во филмската индустрија во однос на застапеноста на жените во доминантниот наратив. Тоа се гледа и во честото беснеење на интернет, особено во гиковската субкултура, за примери како: зошто направиле женски „Ghost busters“ и им ги уништиле спомените од детството, како може Бри Ларсон (Капетанката Марвел) да не ја интрересира мислењето на белите мажи, зошто Тилда Свинтон му ја зела улогата на ликот кој требало да е азиски маж во Др Стрејнџ, што е целта на сликата на која се сите женски ликови од Endgame или што им текна сега женско да е главен лик во Стар Ворс. Но интересно е дека и покрај овие „аутрејџи“ сепак ќе има филм за Црната Вдовица, иако најчестото прашање кои и го поставуваат на Скарлет Јохансон е дали носи долен веш под суперхеројското одело.

Според мое мислење овие поместувања кон нормализирање на женското присуство во филмовите, треба да се одигруваат со поинаков пристап. Не може одеднаш омилените стрип јунаци да се сменат со женска верзија од истите, како што се планира со женскиот Ајронмен, женската верзија на Тор, како и веќе започнатата серија за Бетженската. Овој начин е совршен за побудување бес и незадоволство зашто делува насилно и наметнато, а многу погоден да ги стави жените на второ место. Кога се работи за физичка спремност, агресија и борба, Супер девојката (Supergirl) никогаш нема да се перцепира на исто рамниште со Супермажот (Superman).

За да имаме реален напредок во подобрување на перцепцијата за важноста на жените во општеството и потребата за еднаквост, повеќе од јасно е дека ова не е рингот во кој треба да влегуваме. Но треба повеќе да работиме на женски јунаци, кои ќе станат икони сами по себе и ќе се воздигнуваат поради особини и вредности кои не се типично машки.

Исто така вметнување на реплики надвор од контекст, кои треба да ги омоќат жените како на пример во „Капетанката Марвел“ или „Темниот Феникс“, знаат да бидат по малку досадни и неадекватно самосвесни и според мене, не прават некое релевантно поместување освен непотребен бес поради нивната плиткост. Делуваат како ефтина експозиција која обично се случува во некои филмови за да те запознаат со дејството или позадината на некој лик преку разговор помеѓу двајца ликови, наменет токму за тебе. И тоа искрено ме нервира зашто е прилично потценувачко кон гледачот. Доволно е што постои тој филм со женски лик, кој е најјак од сите друи херои во тој универзум, нема потреба да се нагласува колку е тоа јако за жените.

Покрај овие вбризгувања на женска моќ во типично машките наративи, до некаде се чувствува и мало поместување во статистиките на филмови кои го поминуваат бекдел тестот, иако сеуште недоволно значајно. Првиот филм на кој јас се сеќавам дека суштински го поминал тестот е „The Hours“, кој излезе далечната 2002 година среде еуфоријата околу „Господарот на прстените“ и втората трилогија на „Војна на ѕвездите“, кои секако дека не го поминуваат. Овие две трилогии кои ја обработуваат вечната тематика на борбата помеѓу доброто и лошото немаат место за женски ликови, освен како нечии љубовници, мајки или светици. Типични машки херојски патешествија вкоренети во патријархалната матрица на војна и хиерархија.

За жал, гледано од оваа перспектива, после поминати скоро две декади сеуште голем е отпорот да се прифати постоењето на филмови со главни женски ликови, или сосем споредни, но именувани женски ликови, кои разговараат меѓу себе за нешто друго освен тоа што им се случува на машките ликови, колку и смешно ова да звучи. Иако правилата се едноставни и филмот може да го помине тестот со само една размена на реплики помеѓу две жени, како на примеров, сепак, сеуште има доста популарни филмови кои не го поминуваат.

Имав надеж кога се појави „Играта на Тронови“. Самиот Мартин се претставува себеси како феминист, и да, во книгите женските ликови се прилично јаки и разновидни. Но како почна серијата да добива на популарност и како што почна да го надминува изворниот материјал, стануваше сè по стереотипна и полна со клишеизирани настани, така што на самиот крај скоро сите жени станаа негативки, а најголемата негативка беше убиена од најголемиот тажен херој, зашто должноста е поважна од љубовта. Краткиот период за владеење кој им се даде на жените беше исполнет со деструкција и некомпетентност, оставен како експеримент кој покажа дека така не ќе може.

Трендот на ентертејмент индустријата е по малку застрашувачки кога ќе почне да се сфаќа себеси премногу сериозно. Ова го предизвикува таа таканаречена изнудена политичка коректност, која понекогаш умее дури да иритира, но сепак тоа е знак дека самата станува свесна за сопственото влијание.

Публиката денес не е само пасивен гледач, но соговорник, кој знае да процени, да размисли и да врати. А самата индустрија е свесна за знаењето на таа публика за нејзината моќ на персуазија и е постојано надгледувана како ја користи.

Оваа динамика бара нови начини на пристапување, особено кога се работи за политички сензитивни теми. Како што би рекол и Спајдермен: „Со голема моќ доаѓа и голема одговорност“. А кој е денес помоќен од гигантите како Марвел и Дизни кои насилно ги вметнуваат темите на политичка коректност дури и таму кај што не им е местото.
Самиот кеч е во тоа што се работи за прилично едноставни приказни, лесно сварливи и најчесто го таргетираат детето во нас. Но токму тоа е и нивната силна и нивната слаба страна. Кога во едноставна приказна ќе внесеш комплексни теми, како што е родовата еднаквост, резултатот е една доста несмасна карикатура.

Сепак во филмската индустрија работите не можат брзо да се поместуваат. Тие се хранат од сите веќе научени шаблони и наративи. Луѓето се многу повеќе мотивирани да гледаат нешто што им е веќе познато, отколку нешто за што ништо не знаат. Токму поради тоа и Дизни ги репризира истите стари приказни со мали “поправки“ за да изгледаат политички покоректни, што всушност многу повеќе паѓа во очи:

Нивната логика оди нешто вака: Ќе го повториме Аладин, ама овој пат ќе ја направиме Јасмин моќна жeнска која ќе стане султанка. Ќе го репризираме Дамбо, но овој пат слоновите ќе ги пуштиме во дивина. Ќе направиме нова Пепелашка која ќе го сретне принцот еднаш пред балот.
Ова делува толку лицемерно особено со знаењето дека арапските жени сеуште немаат никакви права, а слоновите секојдневно се убиваат во дивина поради слоновата коска. И на врв на сето тоа, целиот свет е на раб на пропаст токму поради ненаситниот консумеризам на големите индустрии.

Кога се работи за нормализирање на женското прашање во популарната култура, треба да се оди во сосем поинаква насока, што веќе и се прави во содржините наменети за најмладите. Новите цртани филмови се толку разновидни и оставаат толку многу простор за отвореност кон нови хоризонти. Се разбира, дел од нив се полни со стереотипни карактери, но за разлика од моето детство изборот за идентификација на малите девојчиња е значително поголем.

Зошто да не правиме нови наративи со сосема нова динамика и заплет, какви до сега не сме виделе? Зошто да не почнеме да си ги градиме визиите за нов подобар свет без атачмент кон стариот? Сигурно може да живееме без женски Тор, како што немаме потреба од машка Пепелашка. Можеме да смислуваме нови приказни и ситуации и нови односи и комуникации. Можеме да правиме машки, женски, заеднички, секакви филмови.

Такво нешто е можно, сè што треба е да ја оставиме фантазијата на слобода и да прифатиме дека сите сме на крајот само луѓе.