Skip to content
  • За нас
  • Контакт
Menu
  • За нас
  • Контакт
Facebook-f Instagram
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • MЕДУЗА TV
Search
Close
  • ФЕМ 101
Проблемот кој нема име
Извадоци од поглавјето од книгата Женската Мистика (The Feminine Mystique, 1963), Бети Фридан

Проблемот беше закопан, премолчен, долги години во главите на американските жени. Се работеше за чуден поттик, чувство на незадоволство, жед која жените ја чувствуваа во средината на дваесеттиот век во САД. Секоја сопруга од преградието сама се бореше со таа жед. Додека ги местеше креветите, купуваше намирници, материјалите на прекривките и беа во тон, јадеше сендвичи со путер од кикирики заедно со нејзините деца, ги носеше на извидници, легнуваше покрај нејзиниот сопруг секоја ноќ – таа се плашеше самата да си го постави нечујното прашање – дали ова е тоа?

Повеќе од петнаесет години, за ова страдање не беше напишан ниту еден збор меѓу милиони зборови напишани во врска со жените, за жените, во сите колумни, книги и статии од експерти кои им кажуваа на жените дека нивната улога е да трагаат по сопствената исполнетост како сопруги и мајки. Одново и одново, жените го слушаа гласот на традицијата, во духот на Фројдовската софистикација, укажувајќи им дека не можат да посакуваат повеличествена судбина од онаа која им налага да се самоглорифицираат во сопствената женственост. Експертите им кажуваа како да фатат маж и како да го задржат, како да ги дојат децата и да се соочат со обуката за одење во тоалет, како да се справат со сестринското или братското ривалство и адолесцентното бунтовништво; како да купат машина за миење садови, да печат леб, да приготвуваат полжави на гурмански начин и да изградат базен со свои раце; како да се облекуваат, изгледаат, да се однесуваат поженствено и да го направат бракот повозбудлив; како да ја спречат предвремената смрт на своите сопрузи и израснувањето на нивните синови во деликвенти. Беа научени да ги жалат невротичните, неженствените, несреќни жени кои сонуваа да станат поети, физичари или претседатели. Научија дека вистински женствените жени не сакаат кариера, високо образование, политички права- независноста и можностите за кои се бореа старомодните феминистки. Некои жени, во четириесеттите и педесеттите години сè уште болно се сеќаваа како се откажале од тие соништа, но повеќето помлади жени веќе не ни размислуваа за нив. Илјадници експертски гласови ги аплаудираа нивната женственост, нивното приспособување, нивната нова зрелост. Сè што жените требаше да направат е да ги посветат своите животи од најрано задевојчување (girlhood) на потрага по сопруг и раѓање деца.

При крајот на педесеттите години на минатиот век просечната брачна возраст на жените во Америка се спуштила на 20 години и континуирано се намалувала – до тинејџерските години. Четиринаесет милиони девојки веќе беа верени до 17 годишна возраст. Процентот на жени кои одеа на факултет во споредба со мажите се намали од 47% во 1920 на 35% во 1958 година. Еден век порано, жените се бореа за високо образование; сега девојките се запишуваа на факултет за да најдат сопруг. До средината на педесеттите, 60% го напуштија факултетот за да се омажат, или поради стравот дека премногу образование би било пречка за брак. Универзитетите изградија домови за “студенти во брак”, но студентите кои престојуваа таму речиси секогаш беа сопрузите…

 

illustration: The Reconstructionists

…Во доцните 50-ти, наеднаш бил забележан еден социолошки феномен: една третина од Американкитебиле во работен однос, но повеќето не биле млади и мал број од нив ја граделе сопствената кариера. Тие биле мажени жени кои имале работа со скратено работно време, во сектор за продажба или административна работа, а работеле за да можат да ги школуваат своите сопрузи, да ги пратат нивните синови на факултет или да помогнат во исплатата на хипотеката. Или пак, биле вдовици кои финансиски ги поддржувале своите семејства. Сѐ помалку и помалку жени работеле на професионално поле. Недостатокот на вработени во негувателните, социјални работи и наставни професии предизвикале криза во скоро сите градови ширум Америка. Загрижени за водството на Советскиот Сојуз во вселенската трка, научниците констатирале дека најголемиот извор на неискористена интелектуална моќ на Америка е жените. Но, девојчињата не сакаа да студираат физика: тоа било “неженствено”. Една девојка одбила стипендија за природни науки на Универзитетот Џонс Хопкинс за да се вработи во канцеларија за недвижнини. Сѐ што сакаше, рекла таа, беше она што секоја американска девојка го посакува – да се омажи, да има 4 деца и да живее во убава куќа во убаво предградие.

Приградска домаќинка – сликата од соништата на младите Американки и предмет на завист, како што беше кажано, на жените ширум светот. Американската домаќинка- ослободена од науката и уредите за заштита на работна сила, опасностите при породување и болестите на нејзината баба. Таа беше здрава, убава, образована, загрижена само за нејзиниот сопруг, нејзините деца, нејзиниот дом. Нашла вистинска, женска исполнетост. Како домаќинка и мајка, беше почитувана како целосен и рамноправен партнер на мажот во неговиот свет. Ја имаше слободата да избере автомобили, облека, апарати, супермаркети; таа имаше сè за кое жените сонуваа.

Петнаесеттина години по Втората светска војна, мистичноста на женската исполнетост се претвори во негувано и самоодржливо јадро на современата американска култура. Милиони жени ги живееја своите животи во улогата на оние убави слики на американската приградска домаќинка, бакнувајќи ги своите сопрузи за “збогум” пред прозорецот, депонирајќи го својот караван со деца на училиште и насмевнувајќи се додека го испробуваа новиот електричен восок на гланц-чистиот под од кујната. Тие сами печеа леб,ја шиеја сопствената облека и облеката на своите деца, ги пуштаа своите нови машини за перење и сушење алишта по цел ден. Ја менуваа постелнината на креветите двапати неделно наместо еднаш, слушаа предавања по вештини за правење ќилимчиња за возрасни и ги сожалуваа нивните кутри, исфрустрирани мајки кои некогаш сонувале да имаат кариера. Единствениот сон кој тие го имаа беше да бидат совршени сопруги и мајки; нивната најсериозна животна амбиција- да имаат 5 деца и убава куќа, нивната единствена борба- да си најдат, а потоа да ги задржат своите сопрузи. Не размислуваа многу за нефеминистичките проблеми надвор од нивниот свет дома; тие сакаа мажите да ги носат големите одлуки. Беа гордина нивните женски улоги, и со гордост на пописите потпишуваа- “Професија: домаќинка”.

Ако една жена имала проблем во 1950-тите и 1960-тите години, таа знаела дека сигурно нешто било погрешно или со нејзиниот брак или со неа. Другите жени беа задоволни со своите животи, помисли таа. Што жена ќе беше ако не чувствуваше мистериозна исполнетост додека го полираше кујнскиот под? Толку и беше срам да го признае сопственото незадоволство што никогаш немаше можност да дознае колку други жени се чувствувале исто како неа. Кога се обидуваше да му каже на сопругот, тој не разбираше за што му зборува. Дури ни самата таа не разбираше. Повеќе од 15 години, на жените од Америка им беше потешко да зборуваат за овој проблем отколку да зборуваат за секс. Дури и психоаналитичарите немаа име за овој проблем. Кога една жена ќе посетеше психијатар за да добие помош, нешто што го правеа голем број на жени, таа ќе кажеше- “Колку сум засрамена” или “Мора да сум безнадежно невротична”. “Не знам што не е во ред со жените денес”, неспокојно рече еден психијатар од предградието. “Знам само дека нешто не е во ред затоа што поголемиот број на моите пациенти се жени. И, нивниот проблем не е сексуален.” Сепак, поголемиот број на жени со овој проблем не одеа да поразговараат со психоаналитичар. “Не се случува ништо погрешно, навистина”, си кажуваа одново. “Нема никаков проблем.”
…Наидов на многу индиции зборувајќи со приградски лекари, гинеколози, акушерки, клиники за советување за деца, педијатри, педагози во средни училишта, универзитетски професори, брачни советници, психијатри и министри – прашувајќи ги за нивното лично искуство стекнато при третирање на Американките, а не прашувајќи ги за нивните теории. Станав свесна дека постои сè поголем број на докази, од кои многу не беа објавени јавно, бидејќи не соодвествуваа со сегашниот модел на мислење за жените- докази кои ги поставуваат прашањата за стандардите на женската нормалност, женското прилагодување, женската исполнетост и женската зрелост со кои повеќето жени сѐ уште пробуваа да живеат.

Во ново, чудно светло почнав да го гледам враќањето на Американката/Американецот кон раниот брак и големите семејства кои предизвикуваат експлозија на населението; неодамнешното движење кон природно породување и доење; приградскиот конформитет, како и нови неврози, карактерни патологии и сексуални проблеми пријавени од страна на лекарите. Почнав да согледувам нови димензии на старите проблеми кои веќе долго време беа земени здраво за готово кај жените: менструални потешкотии, сексуална фригидност, промискуитет, страв од бременост, постпартум депресија, голема појава на емотивен слом и самоубиство кај жените во нивните дваесетти и триесетти години, криза поради менопауза, т.н. пасивност и незрелост на американските мажи, дискрепанцата помеѓу тестираните интелектуални способности во детството на жените и нивното достигнување во повозрасно доба, променливата појава на сексуалниот оргазам кај возрасните американски жени и постојаните проблеми во психотерапијата и образованието на жените.

Ако сум во право, проблемот што нема име кој што врие во главите на толку многу американски жени денес не е прашање на губење на женственоста или превисок степен на образование, ниту пак на барањата на семејството. Тој е далеку поважен отколку што некој може да препознае. Тој е клучот за други нови и стари проблеми што ги мачат жените, нивните сопрузи и деца, и со години ги збунуваат нивните лекари и воспитувачи. Можеби е и клучот за нашата иднина како нација и култура. Ние повеќе не можеме да го игнорираме тој внатрешен глас кај жените кој вели: “Сакам нешто повеќе од мојот сопруг, моите деца и мојот дом”.

 

НАПИШАНО ОД:
  • Гала Насева
  • Гала Насева
  • December 7, 2018
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Дискреција и затајување: За митот на менструацијата
Кога нормална телесна функција спречува една индивидуа да оди на училиште или на работа или кога менструацијата претставува сериозни здравствени ризици поради недостапноста на производите, огласувачите треба да дојдат до следново „откритие“: дека тие жени не треба да гледаат среќни фигури во тесна бела облека и скокање покрај плажа.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Пелин Балабан
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Митот за (не)дисциплираните девојки
„Таа беше најдисциплинираната, најпочитуваната, најсредената - совршена девојка, толку совршена што може да те извади од кожа. Накаде се стремеше таа? Ја следев. Таа можеше да ги среди дури и полиците на празнината“.
  • Од Кристина Атанасова
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Време на жените
Грижата за локалното, за она што го гледаме пред себе, за оние кои се близу до нас и сакаме да ги заштитиме е вистинската мотивација и движечка сила на хероината.
  • Од Кристина Атанасова
  • ФЕМ 101
Прашање на почит, воспитаност и љубов
Средствата и формите на борба се различни во зависност од општествено-политичкиот контест, но за мене најпредизвикувачки останува да ги „ловам“ меките форми на ненамерно репродуцирање на патријархални вредности и очекувања, често и низ суштински искрени „најдобри намери“.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Репродуктивните робови на Америка
Игнорирајте ја религиозната реторика и моралниот став за абортусот. Оваа дебата не е за светоста на животот. Станува збор за корпоративни капиталисти кои очајно имаат потреба од повеќе тела и имаат намера да ги принудат жените да ги произведуваат.
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
„Јавна соба е бедна група и слично“: Или како да ги обесхрабриш жртвите да пријават насилство
Да, секако феминистките мислат дека јавна соба е бедна група, но исто така знаат дека е криминална група, а тоа е многу, многу поважно. Крајно време е и институциите да се качат на овој воз и да престанат да им даваат ветер во грб на насилниците.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Сиромаштијата има женско лице
Галерија од вчерашниот Марш за женски права.
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Не постои „трансродова идеологија“
(Но трансфобите се реални и гласни)
  • Од Елена Гаговска
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Очекуваме ослободителна пресуда за Пале Илоска
Со оглед дека непостапувањето на надлежните органи е една од главните системски слабости во справувањето со семејното и родово базираното насилство, Хелсиншкиот комитет за човекови права ќе инсистира на одговорност од инволвираните полициски службеници.
  • Од Тимот на Медуза
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Во нашите учебници жените се „невидливиот род“
Во учебниците на просторот на Југославија секогаш побројни биле коњите (на војсководците), отколку жените.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Ивана Хаџиевска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Жртвите на сексуално насилство треба да знаат дека не се сами и дека постојат безбедни места за нив – промоција на центрите за упатување жртви на сексуално насилство
Сексуалното насилство и неговите облици се едни од најмалку пријавуваните случаи на насилство, особено кога станува збор за силување во брак или од страна на интимен партнер.
  • Од Тимот на Медуза
  • КВИР, ФЕМ 101
Џудит Батлер: Отпорот против “родовата идеологија” мора да престане
Родовата теорија не е ниту деструктивна ниту индоктринизирана: таа едноставно бара форма на политичка слобода.
  • Од Лени Фрчкоска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Повеќе од нашата работа
Приказни за работата во пандемија, повредите на работничките права, и солидарноста, наспроти продуктивноста, како централна вредност врз која треба да ги градиме нашите релации.
  • Од Калиа Димитрова
  • ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Премолчувањето на израелскиот колонијализам
Многу мејнстрим весници ги формулираа овие настани како „судир“ или „конфликт“ поради „иселувањата“, со наслови кои придонесуваат кон едно веќе добро познато јазично опкружување.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Секоја промена започнува со љубов кон себе и своето тело: Интервју со Елисавета Димовска
За секој напредок кој сум го имала во сила или градење мускулна маса сум добила коментар – доволно ти е, немој повеќе. Сум се запрашувала, дали иста реакција би добил и маж на мое место?
  • Од Бисера Илкоска
  • КВИР, ФЕМ 101
Крајно време е за прва квир лектира
Образованието нема избор освен да ги следи најдобрите примери
  • Од Лени Фрчкоска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Скриената неправда меѓу средношколските клупи
Со знаење и свест во борба против менструалната неправда и сиромаштија.
  • Од Ангелина Цветковска
  • МОЕ ТЕЛО, ПЛОШТАД, ФЕМ 101
Безбедниот абортус е основна здравствена заштита – и точка!
28 септември – Меѓународен ден на безбедниот абортус
  • Од Тимот на Медуза
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Информирај се – Трансформирај се
Неприфаќањето во општеството доаѓа од недоволна информираност, а помалку од омраза и одбивање.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Улицата на мачките
Трчаме боси по улица. Не ми се веруе дека дозволив да ме наговори на ова. Жешкиот асфалт ми ја гризе кожата, стапалата ми се смалуваат. Се одвојувам од него и се обидувам да го престигнам.
  • Од Тимот на Медуза
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
(О)станување уметници
Кон „Птицата во мене лета каде што ќе посака“.
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Чувајќи ја Франка: Работа околу нега и грижа за време на Корона
Добивањето нега не би требало да биде само луксуз за богатите и повремен комфорт за средната класа, туку пристапна до сите деца и родители. Истовремено, работниците на грижа и нега би требало да се ценети и, се разбира, добро платени.
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Промоција на Медуза
12 ноември (понеделник) е денот кога Медуза официјaлно се вдоми на meduza.mk. По тој повод организиравме кратка промоција и малку подолга прослава за добар почеток на новата феминистичка веб-платформа.
  • Од Тимот на Медуза
  • ДИЈАЛОЗИ, МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Сексуалната едукација се базира на еднаквост, почит, согласност и човекови права: Интервју со Елена Петровска и Мери Цветковска
Сè што треба да знаете за Сеопфатно Сексуално Оразование, со Мери и Елена - експертки во полето. 
  • Од Калиа Димитрова
  • ФЕМ 101
Од историјата на женското движење: циклуси на изгубено-најдено
Критички предлог [анти-приказ] Susan Faludi, Backlash (New York: Crown, 1991), 552
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Ивана Хаџиевска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Класично анонимни: Старите вредности во современата класична музика
За да се разбере дека постои проблем во родовото балансирање, потребно е едноставно да се отвори годишната програма на било која светска или домашна музичка институција. Колку често се вклучуваат дела на композиторки на годишните програми?
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Тамара Стојаноска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Цртички за ПМС 1
ПМС е едно од најчестите одмолчани женски искуства, кои се зафрлени на маргините на интимното.
  • Од Ана Блажева
  • Од Ана Блажева
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Безусловни почетници
Оваа книга не е совршена, но е совршен обид во борбата за еден можен феминистички свет.
  • Од Калиа Димитрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Феминизмот и сексуалната работа
„Јас сум сексуална работничка, доброволно ја избрав оваа професија, ги заслужувам сите права како и било која друга жена!”
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Елеонора Чичевска и Маргарита Глигуроска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Човечноста и отпорот на Тони Морисон
Лесна ли ќе и биде земјата на Тони Морисон, тешката земја на овој свет повторно втурнат во стапицата на омразата?! - запрашува Ивор Мицковски во новиот текст за Дојче Веле.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Ивор Мицковски
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Република на пријателството – Блискоста на маргините
Опишувајќи го пријателството на неприфатените, но и тоа како на маргините на социјалните норми се појавуваат мали, приватни републики на неприлагодените, писателката ја исполнува мисијата својот глас да им го позајми на луѓето во тишината.
  • Од Лени Фрчкоска
  • ФЕМ 101
Лажните вести и квазиинтелектуалниот хетеросексизам на Венко Андоновски
Во општеството каде авторитетот на машкиот интелектуалец се смета за извор на апсолутна вистина, навистина не е мала работа еден професор кој има илјадници читања на своите колумни, да пишува написи базирани на лажни вести и застрашувачки репрезентации на ЛГБТИ заедницата.
  • Од Елена Гаговска
  • КУЛТУРА, ФЕМ 101
Невидливиот хорор на семејното насилство во филмот Невидливиот човек
Додека хоророт како жанр доживува обнова, ова е солиден обид да се постави нова динамика помеѓу овој жанр и женскиот лик, после долга историја исполнета со еднодимензионални ликови и експлоатација на женските искуства.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Елена Петрова
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Ќотекот е од рајот
Како видеото протекува не знаеме, меѓутоа самиот факт што некој сакал да го “овековечи” овој момент ни укажува на желбата за понатамошно споделување на чин на насилство како триумф.
  • Од Бојана Јовановска
  • МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101
Фактот што не знаеме доволно за матката ни штети на сите нас
Очајно е потребно да станеме подобри во разговарање за репродукција на искрен и отворен начин. Затоа што ако одбраната на вашата позиција бара да се потпрете на невистини, тогаш можеби треба да се запрашате дали воопшто се работи за одбрана.
  • Од Тимот на Медуза
  • Од Гала Насева

Момент...

No more pages to load

1 2 … 12 Next »

Категории

ФЕМ 101
КУЛТУРА
МОЕ ТЕЛО
КВИР
ДИЈАЛОЗИ

Корисни линкови

ЗА НАС
КОНТАКТ
БЕСПЛАТНА ПРАВНА ПОМОШ

Copyright © Медуза 2022 | Developed by MASIVA

Scroll to Top
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Menu
  • ФЕМ 101
  • ПЛОШТАД
  • КУЛТУРА
  • МОЕ ТЕЛО
  • КВИР
  • ДИЈАЛОЗИ
  • ЗБОР
  • ПЕСНА
  • MЕДУЗА TV
  • ЗА НАС
  • КОНТАКТ
Facebook-f Instagram