Начинот на кој ќе го изговорите вториот филм на Лукас Донт, „Блиску“, номиниран за Оскар во категоријата Најдобар странски филм, може да се смени откако ќе го изгледате расплакани еднаш-двапати. За самиот Донт, насловот носи значење на близина (како, на пример, колку блиску беше „Блиску“ до освојувањето на Златната палма), но, кога ќе стигнете до крајот на филмот, играта со зборови станува очигледна.
Чудно, „Блиску“ за малку ќе го носел името „Ние две момчиња се држиме заедно“, упатувајќи на истоимената песна на Волт Витман и сликата на Дејвид Хокни. „Тоа се првите 15 минути од филмот“, вели Донт, 31-годишен белгиски режисер кој зборува тивко и замислено. „Го следиме ова младо пријателство додека трча низ цвеќиња во трка со измислените непријатели. Тоа е рајската градина од детството каде љубовта сè уште не мора да добие име“.
Во Белгија, две 13-годишни момчиња, Лео (Eden Dambrine) и Реми (Gustav De Waele), се неразделни пријатели. Капејќи се во сончева светлина и топли бои, тие везден играат игри, возат велосипед до и од училиште, а потоа спијат во ист кревет, со едната рака околу другиот.
„Да беа возрасни“, му велам на Донт, „веднаш ќе изведевме заклучок дека се работи за друг тип на врска. Кај деца, тоа е чиста невиност“.
„Но, дури и кога станува збор за деца, луѓето читаат различни работи“, одговара Донт. „Не сме навикнати да сведочиме на нежни моменти меѓу момчиња а тие да не бидат сексуализирани. Сакав да покажам една интимност која постои во младиот, машки универзум“.
По раните сцени во кои се прикажува едно блаженство, дуото вози кон училиште кадешто, на игралиштето, камерата се повлекува со некое наговестување, како крајната сцена на Caché на Михаел Ханеке. „Тие беа во нивниот меур, нивниот безбеден простор, нивниот универзум“, објаснува Донт. „Сакав да се оддалечам со камерата во тој момент бидејќи тие ја напуштаат својата интима. Игралиштето претставува микрокосмос за општеството кое е поделено на групи со свои кодови, норми и очекувања“.
Во ниту еден момент не се кажува експлицитно дали Лео или Реми се геј, стрејт, бисексуалци или, пак, несигурни за својата сексуалност. Сепак, Лео, кој игра хокеј на мраз и може да се приклучи на момчешките „Роналдо против Мбапе“ дебати, е видно вознемирен кога соученичките го прашуваат дали тој и Реми се „заедно“ или „повеќе од пријатели“. Лео инсистира дека се „браќа“; Реми, во аголот на кадарот, набљудува со пригушена болка.
Донт и неговиот коавтор, Анџело Тисенс, никогаш не ја навеле нивната сексуална ориентација во сценариото. „Не сакав филмот да биде за нивната сексуалност“, вели Донт. „Навистина не ми беше грижа за тоа. Филмот повеќе се фокусира на тоа како интимноста веднаш се сексуализира. Како општество, уништуваме прекрасни машки пријателства поради сликите што ги создаваме во глава“.
Во еден момент, врската се крши, со што „Блиску“ се трансформира во еден сосема поинаков филм, иако сè уште ги испитува општествените притисоци врз младите момчиња. Во Кан, разорната драма брзо се здоби со репутација дека може да ги расплаче дури и најзакоравените критичари. На лондонската проекција на која присуствував, луѓето околу мене плачеа во текот на целата втора поливина од филмот – што, мора да се признае, беше доста напорно, но и доказ за моќта на раскажувањето на Донт.
За некои, „Блиску“ има доза на емотивна експлоатација. Според Џорџија Оукли, режисерката на Blue Jean, геј киното има многу што да прикаже покрај квир радост. „Сакам да гледам квир радост“, вели Донт. „Таа е апсолутно неопходна и веројатно не сме ја гледале доволно на екраните. Но не верувам дека треба да цензурираме одредени елементи. Дискусиите за квир радоста или траумата треба да постојат една до друга. Потребно е да се зборува за двете“.
Донт работи на нови филмски идеи со Тијсенс, од кои барем еден филм ќе биде сместен во Франција. Не сакајќи да открие премногу, тој вели дека се подготвени да започнат со нови сили по кампањата за Оскарите. Дури и ако „Блиску“ не го освои Оскарот на најдобар странски филм, велам, сепак ќе биде вреден квир coming-of-age филм што ќе се прегледува во годините што доаѓаат.
„Тоа е толку, толку интересно“, вели Донт. „Сите ние, вклучително и јас, се обидуваме да ги разбереме и категоризираме работите. Но, мојот одговор е: да, се работи за квир филм. Отвара квир рани, но оди подалеку од тоа. Знам дека квир публиката силно се поврзува со филмот, бидејќи прикажува динамика што ја почувствувале на своја кожа. Знам дека поради страв и срам се имаме лишено од многу љубов. Но, мислам дека она што го сфатив додека растев е дека ова не е само квир искуство; ова е искуство што многумина од нас го имале, особено мажите“.
Се чини дека токму Aftersun и „Блиску“ се двата пост-пандемиски филма кои ја расплакаа публиката. Дали филмовите за деца ги отклучуваат нашите очни поточиња? „Го гледав Aftersun двапати“, вели Донт. „Филмот зборува за депресијата кај машки лик на кој не знам дали некогаш претходно му бил понуден тој простор. Нурнува во еден сензибилитет со кој многу се поврзувам, а кој е близок до оној на „Блиску“. Кога сме млади, чувствуваме толку многу работи за првпат. Животот ни кажува да продолжиме напред без да застанеме. Дури како возрасни се навраќаме и сфаќаме што е тоа што се случило“.
Извор: Dazed Digital
