Во аргументите за и против ова право (самоопределување) еден дел од левицата (десницата се подразбира), кој инаку поддржува сузбивање на дискриминација врз ЛГБТК лицата и јакнење на правата на жените, се враќа на биолошките аргументи како неотповиклива вредност, во контекст на aргументите за различните структури на опресијата сметајќи дека стекнувањето право на слободно родово определување, како и сите права што произлегуваат од тоа, би имало многу негативни последици. Според нив, постои полот и тој е неоспорлив и создава нешто што можеме да го наречеме женска природа, што е одредено од женски биолошки својства – структура на хромозоми, хормонална структура која никогаш не може целосно да се промени со лекови и што ја одредува количината на тестостерон во организмот, својствата на репродуктивните органи, кои никогаш не можат да бидат хируршки изменети за целосно да бидат исти како „природните“ машки и женски органи, силата и градбата на телото, итн., и токму овие карактеристики, или природата на биолошката жена не е иста како кај транс женитe, која е, сакале ние да признаеме или не, всушност, маж (без оглед на различните степени или фази на преминување кон другиот пол), кој само го имитирааt изгледот и секундарните карактеристики на жените. Покрај тоа, операциите од овој вид се здравствен ризик, го зголемуваат ризикот од појава на одредени заболувања, го скратуваат животниот век на транс-луѓето и ги прават доживотно зависни од фармакоиндустријата, за што овој пазар е многу профитабилен.
Ако им дозволиме на овие „всушност машки“ пристап до исклучиво женски места (женски затвори, женски безбедни куќи, женски тоалети…) и женски организации и социјални тела наредени според принципот на родови квоти, тоа би можело да има „ефект на кукавички јајцa“, затоа што мажите лесно ја репродуцираат машката доминација над жените во простори кои се исклучиво женски користејќи ги своите транс-женски позиции и идентитети.
Нешто посимплифицирани, некои од овие аргументи може да изгледаат отприлика вака (примерот е земен од конкретна полемика): Транс жените се посилни, поагресивни, а некои транс жени се уште имаат пенис, и во женски затвори би можеле да ги силуваат други жени (што понекогаш се случува), а тие честопати се во затвор токму заради сексуални престапи (затоа што тие честопати се мажи со цела лепеза „ментални нарушувања“, а не мирни и феминизирани мажи незаинтересирани за жени. Исто така, ако безбедните куќи ги сфатиме како места каде жените се засолнуваат од мажите, тогаш е парадоксално тие да ги делат овие простори со мажи, кои (често се инсистира на тоа) „можат да имаат пенис“ и можат да ги силуваат или на друг начин да репродуцираат машко насилство над нив. Ваквата аргументација е многу сомнителна, затоа што жените не се засолнуваат во безбедните куќи од мажите или од пенисот, туку од насилството, а поседување пенис не го квалификува никого како потенцијален насилник. Со други зборови, без експлицирање на мрежа социјални фактори, повикувањето на биолошки карактеристики е предрасуда.
Во принцип, има неколку слабости во овие аргументи за кои може да се дискутира во детали, но за тоа е потребен подолг текст, така што ќе се осврнеме само на неколку работи. Како прво, овој пристап започнува од фактот дека трансродовите луѓе се нешто како натрапници или мимикриски измамници, бидејќи општеството, според „природата на нештата“ и „реалното“, го сочинуваат само мажи и жени. Некои жени се малку повеќе „машкуданки“, некои мажи малку повеќе феминизирани, но на крајот сите сепак знаеме дека сме или мажи или жени, што на крајот може да се потврди со анализирање на хромозомската структура. Да се биде нешто помеѓу од биолошка гледна точка е нарушување, дури и нешто што опфаќа „цел спектар на нарушувања“. Сите недовршени фази на транзицијата помеѓу овие два пола се лиминални состојби од кои лицето мора да излезе за да се добие социјален легитимитет, затоа што тие всушност не одговараат на „природната“ состојба – со оглед на тоа што „природата“ почива на биполарноста.
Од ваквите почетни точки, каде се бараат примери во принципите на зоологија (иако треба да се напомене дека зоологијата всушност знае многу повеќе варијации, сексуални трансформации и оригинални репродуктивни решенија, од кои некои се застрашувачки, па затоа не треба да се зема како модел за социјални решенија), апсурдно е да се бара решение во воведувањето посебна социјална категорија на трансродови граѓани, или „трет пол“, затоа што не е понудено сериозно решение за нивна депатологизација, од која зависи и непосредната егзистенција на лиминално ситуираните личности. Категоријата „ненормално“ на Фуко не се вклопува никаде, но проблемот не е во категоризацијата, туку во самата „ненормалност“. Покрај тоа, напорот на трансродовите луѓе да бидат правно категоризирани како жени или како мажи, а не како нешто помеѓу, е поврзано, барем делумно, токму со оваа стигма на ненормалност на лиминалната состојба. Значи, на прво место, невозможно е да се препознае целосниот граѓански статус на трансродовите луѓе како т.н. нов трет пол ако тргнеме од фактот дека реално и „по природа“ има само мажи и жени. Нивната посебна категоризација во вакви услови би била иста како и нивното обележување Давидова ѕвезда. Тоа е изговор дека некому му се даваат сите права, а всушност ефективно се гетоизира како ексклузивна аномалиска група чие постоење мора да се признае.
Покрај тоа, генерално може да се каже дека упатувањето кон „биологија“ не е добра алатка во социолошкото аргументирање во кое се бараат социјални решенија, затоа што тоа скоро секогаш води до натурализирање и биологизирање на многу сложени социјални проблеми поврзани со дискриминација заснована врз физички карактеристики, правејќи ги „очигледни“ и неспорни. Од социолошка перспектива, во никој случај не треба биологијата да биде предводник на аргументот за остварување на социјалните права, туку специфичноста на општествените позиции. Со други зборови, не постои линија помеѓу биолошките својства и друштвеното право.
Вториот аргумент што ќе се дискутира овде е аргументот „кукавичкото јајце“ низ пример на трансродовите жени во затвор, оставајќи ги другите случаи (безбедни куќи пред сè) кои исто така треба подетално да се анализираат, за друга прилика.
Како прво, хипотезата дека присуството на транс жени во женските затвори го зголемува насилството врз биолошките жени, не е емпириски потврдена. Всушност, сè уште нема доволно емпириско истражување и ваквите истражувања секако треба да бидат поддржани (само во последните години во некои земји животот на транс-луѓето во затворите се следи систематски и се води соодветна статистика). Како и да е, очигледно и без нив е дека сликата на транс жените како „всушност-мажи“ во женските простори, во случајов затвори, е нормативна и крајно симплифицирана и прескокнува еден куп лиминални состојби кои го сочинуваат вистинитото постоење на транс луѓето, туркајќи ги сите во рамки на сликата за нивниот машки сексуален импулс – што е предаторско и воајеристичко сценарио кое би можело да биде хорор верзија на „Some Like It Hot“. Ова целосно ја негира автентичноста на специфичното внатрешно искуство на транс-луѓето кои постојано удираат во бариерите на бинарните родови режими. Проблемот не е во тоа дали тоа што тие „се чувствуваат“ како жени е доволно за да ги класифицираме меѓу жените во постоечкиот родов режим, туку дека, чувствувајќи се како жени, страдаат од дискриминација која е нормализирана социјална состојба и со тоа сериозен социјален проблем.
Се разбира, тоа не значи дека транс-жените не се вклучени во сексуално насилство во затворите. Но, причините не е во тоа што некои од нив имаат пенис. Овој аргумент целосно ја промашува суштината на самото силување. Фактот дека некои транс жени во затворите имаат пенис, има и свои позитивни и лоши страни кога станува збор за сексуалниот живот на биолошките хетеросексуални и бисексуални жени во затвор, бидејќи огромен број затвореници не живеат во целибат додека ги издржуваат своите казни. Како и да е, далеку поважно е дека пенисот (освен во општо патријархалното митологизирање на тој привидно омнипотентен орган) не е епицентарот на силувањето, туку тоа е чин на сексуално насилство како социјален феномен.
Таквиот чин може да се случи со пенис, без пенис, со пенетрација, без пенетрација (ако земеме предвид и употреба на други предмети), и е присутен во затворите меѓу транс жените и жените, меѓу биолошки жени, меѓу биолошки мажи и меѓу транс мажи и мажи. Идејата дека една транс-жена полесно ќе силува биолошка жена од биолошка жена (заради јачина, големина, тестостерон и сл.), иако се чини дека има физичка оправданост (полесно би ја совладала), не соодветствува со социјалната динамика и практиката на силување во затвор. Имено, силувањето е социјален чин, не само физички, а во затвор зависи од постоењето на банди, каде силувањата обично не се случуваат како напад на едно лице врз друго, туку во групи на едно или повеќе лица, во рамките на динамиката на бандите, како и во односите меѓу затворските банди, дури и меѓу чуварите и затворениците и честопати се колективни. Истражувањата покажуваат дека транс-жените потешко се вклопуваат и полесно се исклучени од затворските групи, и затоа (како отфрлени) често се повеќе изложени на насилство. Во исто време, при анализата на овој проблем, сензационалистичките и индивидуалните случаи присутни во медиумите не треба да се користат за да се објасни целокупната социјална динамика и состојбата поврзана со силување во затвор.
Во истражувањето за сексуално насилство поврзано со трансродови лица во затворите во Калифорнија (Transgender Inmates in California’s Prison, Center for Evidence Based Correction Department of Criminology, Law and Society, 2009), откриено е дека транс жените и вон затвор, како и во затвор, се повеќе изложени на сексуално насилство отколку хетеросексуалните и бинарно родни затворенички. 59% од нив претрпеле силување или сексуален напад за време на одлежување во затвор, во споредба со 4,4% од хетеросексуални/ хетеронормативни.
Кога биле примени во затвор, дури 64,7% од транс-жените се определиле за машки затвори, а не за затвори за жени, затоа што тоа им овозможило достапност на посакуваните сексуални партнери (мажи). Ова истражување, исто така, потврдува дека за транс луѓето помалку веројатно е да бидат членови на затворски банди и кланови од хетеросексуални затвореници и се повеќе изложени на стигма. Овие податоци, во најмала рака, укажуваат на потребата да се примени покомплексен пристап и посложена социолошка анализа на транс-луѓето во затворите, додека решенијата треба да сметаат и на намалување на насилството врз самите транс лица и намалување на насилството во затворите воопшто, вклучително и насилство од страна на транс луѓето, како мал дел од многу пошироката структура на затворско насилство.
Враќајќи се на прашањето на презентацијата и создавањето слика за транс и ЛГБТК луѓето воопшто, секогаш може да се најдат примери кои дискредитираат извесна социјалната група и ја претставуваат во многу лошо светло. Така, сите бегалци стануваат силувачи, сите срби четници, сите Хрвати усташи, итн. Но, дали овие изолирани примери – да речеме, транс жена насилничка- се навистина примери кои добро претставуваат комплексен проблем на социјалниот статус на транс луѓето како целина? И дали сензационалистичкото упатување на овие примери на кој било начин се разликува од силно десничарскиот дискурс во рамките на кој Другите секогаш се симбол на она што универзално се перцепира како лошото „Тие“, а „Ние“ (нашиот чопор „здрав“ свет) секогаш сме тука за да се согледаме преку најдобрите примери на групата со која се идентификуваме. Значи, тешко е да се согласиме со таква аргументација. Еден светол пример може да ја промени сликата на целата група, т.е. социјална категорија, исто како што еден мрачен пример може да предизвика омраза кај многумина. Затоа, треба да се внимава. Реално, во секоја социјална група ги има и едните и другите.
Извор: Novi Plamen
Авторка: NADA M. SEKULIĆ, професорка по социјална антропологија при Филозофскиот Факултет во Белград
