Зошто толку малку мажи читаат книги напишани од жени?

Текстов е потпишан од МЕ Сигхарт (MA Sieghart), наместо од Мери Ен (Mary Ann). Зошто? Затоа што навистина сакам да го прочитаат и мажите. Низ вековите, писателки како сестрите Бронте, Џорџ Елиот и Џ.К. Роулинг чувствувале потреба да го скријат својот пол за да ги убедат мажите да ги прочитаат нивните книги. Дали е сè уште потребно да се применува овој метод? За жал, да.

За мојата книга The Authority Gap, која истражува зошто писателките сè уште ги сфаќаме помалку сериозно од писателите, побарав од Nielsen Book Research да откријат кој што чита. Сакав да дознаам не само дали писателките се сметаат за помалку авторитативни, туку дали мажите воопшто ги читаат. Резултатите ми го потврдија она во кое се сомневав – дека мажите се диспропорционално безволни дури и да отворат книга напишана од жена.

Кога станува збор за 10-те најпродавани писателки (на листата се наоѓаат Џејн Остин и Маргарет Атвуд, како и Даниел Стил и Џоџо Мојс), само 19% од нивните читатели се мажи, а 82% се жени. Кај 10-те најпродавани писатели (на чија листа се наоѓаат Чарлс Дикенс и Џ.Р.Р. Толкин, како и Ли Чајлд и Стивен Кинг), соодносот е многу поизедначен: 55% мажи наспроти 45% жени.

Со други зборови, жените се желни да читаат книги напишани од мажи, но значително помал број на мажи се желни да читаат книги напишани од жени. Згора на тоа, писателката од листата на топ десетте писателки со најбројна машка публика – авторката на трилери Л.Џ. Рос – ги користи своите иницијали, па можно е мажите да мислеле дека е една од нив. Што ни кажува ова за тоа колку се безволни мажите да го признаат рамноправниот авторитет – интелектуален, уметнички, културен – на жените и мажите?

Маргарет Атвуд, писателка која треба да се најде на полиците на секој љубител на жфикција, брои само 21% машки читатели. Машките добитници на Букеровата награда, Џулијан Барнс и Јан Мартел, имаат двојно повеќе (39% и 40%). Не е дека жените се помалку добри во пишувањето книжевна фикција. Сите пет од топ петте најпродавани книжевни романи за 2017 беа напишани од жени, и девет од топ 10-те. И не е дека мажите не уживаат да читаат книги напишани од жени, штом ги отворат; дури и малку повеќе ги преферираат. Просечната оценка која мажите ја даваат на книги напишани од жени на Goodreads е 3.9 од 5, додека на книги од мажи е 3.8.

Кога се работи за нефикција, која во просек повеќе ја читаат мажи, моделот е сличен, но не толку впечатлив. Мажите сè уште претпочитаат писатели, но јазот не е толку голем бидејќи жените, исто така, претпочитаат писателки. Но сепак постои разлика. Жените се за 65% пожелни да читаат нефикција напишана од маж, отколку мажите. Ова укажува на тоа дека мажите, свесно или несвесно, не им го признаваат авторитетот на жените онолку колку на мажите. Или, пак, тргнуваат од мрзливата претпоставка дека книгите напишани од жени не се за нив, без воопшто да проверат дали ова е точно.

Зошто е ова важно? За почеток, го ограничува начинот на кој мажите го искусуваат светот. „Веќе долго време ми е познато дека мажите едноставно не се заинтересирани да ја читаат нашата книжевност“, ми призна добитничката на Букеровата награда, романсиерката Бернардин Еваристо (Bernardine Evaristo), во интервју за The Authority Gap. „Нашата книжевност е еден од начините преку кои го истражуваме наративот, нашите идеи, го развиваме нашиот интелект, нашата имагинација. Ако пишуваме женски приказни, тоа значи дека зборуваме за женските искуства. Зборуваме и за машките искуства од женска перспектива. Нивната незаинтересираност за овие теми е изразито осудувачка и загрижувачка“.

Ако мажите не читаат книги од и за жени, нема да развијат емпатија за нашите преживеани искуства. Ќе продолжат да го гледаат светот низ исклучиво машки очила и ќе поаѓаат од машкото искуство како стандард. Ваквиот ограничен фокус ќе влијае на нашите релации со нив, како колеги, пријатели и партнери. Исто така, со тоа ги ускратуваат писателките чии дела се смета дека се наменети за потесен пазар, а не „мејнстрим“, ако се главно читани од жени. Тие уживаат помалку почит, понизок ранг и помалку заработуваат.

Романсиерката Камила Шамзи (Kamila Shamsie) била дел од голем број комисии и ја има посведочено токму оваа асиметричност. „Жените во комисиите протажираат книги напишани и од мажи и од жени“, ми кажа таа. „А мажите повеќе протажираат книги напишани од други мажи“.

Доли Алдерон (Dolly Alderton) е многу успешна писателка, чиј мемоар Everything I Know about Love („Сè што знам за љубовта“) ја доби Националната книжевна награда за 2018-та за најдобра автобиографија. Сепак, барем во Британија, книгата не наиде на никаков одзив кај мажите. Весниците и списанијата испраќале исклучиво новинарки да ја интервјуираат, а самата книга била „рекламирана, сфатена и прифатена како дел од многу мал пазар, само поради таа родова дамка. Но женското искуство не е наменето за одбрана и тесна публика; тоа е од универзален и заеднички интерес“.

Тоа не било случај кога отишла на книжевна тура во Данска. На новинарот кој ја интервјуирал му рекла дека тој е првиот маж новинар. „Не му се веруваше и му звучеше многу чудно. Како дваесетгодишник, ми кажа дека тој и неговите пријатели читаат мемоари и фикција напишани од жени и мажи подеднакво“. Работите можат да бидат поинакви. Станува збор за проблем кој мажите можат многу лесно да го решат. Се што треба да направат е активно да бараат книги напишани од жени.

Ако мажите се скептични дека жените би пишувале на теми кои ги интересираат, можат да се обидат со Пет Баркер која пишува за Првата светска војна или Хилари Мантел за интригите во дворот на Хенри VIII. Штом еднаш се навикнат, можеби дури ќе откријат дека станува збор за човечки наместо ексклузивно женски приказни и дека всушност уживаат во нив.

Мажите можат многу да добијат со тоа што ќе го прошираат својот ум и вкус. Само затоа што книгата е напишана од жена или е за жени не значи дека истата нема што да им понуди. Може да им ги отвори очите за тоа што значи да се живее како жена, што е воедно и првиот чекот кон емпатија. А можеби ќе им помогне да го дупнат меурот во кој многу мажи неосетно живеат за таму да се изродат нови мисли и погледи. Зар во тоа не лежи улогата на уметноста?

Извор: The Guardian