Зошто жените „не се смешни“

Да, постои нешто што се вика родов јаз во хуморот (humor gap). Не знам од кога постои, ама во последниов период прочитав за него на неколку места, а и се случи некој да ми го каже мене лично. Искрено, бев збунета и никаде не можев да ја најдам логиката и поврзаноста на родот со смислата за хумор. И упорно тврдев: „Јас сум смешна.“ Малку очајно, побарав и други да потврдат дека сум смешна. Се разбира, со ова не си ја докажав поентата. Фактот дека не можев да докажам ме налути, ама и ме поттикна да истражам малку повеќе.

Открив дека смислата за хумор често се поврзува со еволутивната психологија, односно дека мажите морале да ја развијат вештината за хумор со цел полесно да ги привлечат жените. Според едно истражување на списанието Intelligence во 2011 г., се заклучило дека тие се обидуваат многу повеќе пати да кажат нешто смешно, па затоа и повеќе шеги ќе им бидат успешни – така се добива впечатокот дека се посмешни. Во други бројни истражувања, меѓу кои и на Psychology Today, се покажало дека мажите навистина се посмешни од жените. Сосема трето истражување, на психолозите Ерик Беслер и Сигал Балшајн во 2006 г., покажало дека и на мажите и на жените им е важна смислата за хумор кај партнерите, но од сосема спротивни аспекти: мажите сакале партнерки кои ќе се смеат на нивните шеги, а жените повеќе сакале партнери кои ќе ги смеат. Во ред, но дали може, кај едни вакви комплексни суштества како што сме ние луѓето, сè да се сведе на биологија?

Земајќи го предвид фактот дека хуморот има и тоа каква поврзаност со општествениот контекст, психолошки, емоционални, културни и когнитивни влијанија, во најмала рака бесмислено е да препишеме сè на еволуцијата и инстинктот за размножување. Нашата смисла за хумор ги отсликува нашите искуства и нашите погледи за светот, она што сме го научиле и доживеале, нашите стравови и слабости. Значи, хуморот не е (само) вроден. Оттука произлегува прашањето: зошто тогаш од истражувањата упорно излегуваат слични резултати?

Некои од претпоставките, како и мојата теорија, е дека жените се социјализирани на тој начин што секогаш треба да се некаде во позадина. Биди примерна и послушна. Немој да си толку гласна. Немој да си центар на внимание. Девојките и жените во минатото, не смееле да кажат ништо, а не пак да се шегуваат. Тоа и денес на некој начин се провлекува. И моето искуство на факултет ми го кажува ова. На предавањата, во доминантно женски групи, на отворените прашањата на професорите скоро секогаш прв брзаше да даде образложение некој од два-тројцата колеги. Не верувам дека баш сите девојки се само срамежливи. Некој така ги научил, некој не ги охрабрил да го кажат своето мислење за што било, а камоли јавно да кажуваат шеги.

Дел од објаснувањето се наоѓа и во тенденцијата на жените да бидат допадливи – нешто што исто така е научено, а не вродено. Жените многу повеќе се смеат на шегите на мажите и се трудат да бидат фини, отколку што кажуваат нивни шеги. Знаат дека треба само да се смешкаат, да трепкаат и потврдно да климаат со главата. Според едно истражување од 1998 г., голем број од мажите, не би избрале смешни жени како партнерки. Можеби затоа што тоа им оддава впечаток дека не се сериозни? Не би биле добри сопруги и мајки? А жената никако не смее да испрати таква порака! Затоа тие самите знаат дека на нивниот хумор „не му е таму местото“. Очигледно, смислата за хумор не е посакувана женска особина – па жените не ни се обидуваат да бидат смешни. Стенд ап комичарката Сара Бенинкаса во интервју за The Atlantic самата изјавила дека кога била помлада, „омекнувала“ за да им угоди на момците кои сакала да ги привлече. Не се шегувала, но затоа многу повеќе се смеела на нивните шеги.

Во сличен контекст е и теоријата која тргнува од фактот дека хуморот е знак на интелигенција. Ако жените се смешни, односно интелигентни, тие стануваат некаква закана за мажите. Закана за нивната доминација, можеби. И за тоа постојат докази од истражување на списанието Personality and Social Psychology Bulletin од 2015 г., во кое мажите ги оцениле како недоволно привлечни жените за кои знаеле дека се поинтелигентни од нив. И самите жените веруваат дека мажите се плашат од жени кои се „премногу паметни“, па не сакајќи да ги оттргнат од себе, повторно не се обидуваат да се шегуваат. Бидејќи, да повториме, најважно за жената е да најде партнер, без разлика на сè.

Најапсурдно е дека жените можеби не се смешни токму поради овој стереотип. Односно, ако тргнеме со самата предрасуда да слушаме женски шеги, предвреме очекувајќи дека нема да бидат смешни – вистина нема да бидат смешни. Во еден експеримент на психологот Лора Микес, во кој учесниците требало да го погодат родот на авторот на шегата, и мажите и жените ги припишале посмешните шеги на машки автори – дури и кога биле напишани од жена. А можеби ако знаеле дека се напишани од жени, немало да им бидат смешни?

А што се однесува до сите аргументи дека нема добри стенд ап комичарки: прво, има. Второ, дури и да се согласиме дека се во помал број од мажите, од сите горенаведени причини, дали можете да најдете барем едно нешто што ќе ги охрабри жените воопшто да се занимаваат со таква професија? Се разбира, ако повеќе мажи воопшто почнуваат таква кариера, повеќе од нив и ќе станат успешни.

Да заклучам, упорно не прифаќам и не сакам да прифатам дека жените не се смешни. Зошто да прифатам штом не е ни вистина. Кога би ја смениле перцепцијата за женскиот хумор; кога би ги ослободиле девојките и жените да го кажуваат своето мислење во сите облици – хумористично или сериозно; кога би ги оставиле да си бидат смешни и да уживаат во тоа; кога смислата за хумор би била посакувана особина (и не само за привлекување партнери), сите би биле посреќни. Хуморот не во сопственост на мажите, тој ни припаѓа на сите нам.