Јелена Вељковиќ, психолошка советничка и психотерапевтка во надзор, авторка на “Белешки од психотерапијата”, направи листа на причини зашто жртвите на сексуално насилство често задоцнето (или воопшто не) пријавуваат насилство, со цел да ја подигне свесноста за она што им е потребно на жртвите кога проговоруваат јавно: длабоко разбирање и поддршка.

Според неа, со цел да се избегне жртвата да доживее последователна трауматизација (т.н. секундарна виктимизација) по тешката одлука, јавноста мора да е запознаена со различните механизми кои се јавуваат како одговор на траума.

По правило, жртвите биле во состојба на шок, што води до замрзнати и потиснати чувства. Тоа е начин за справување со траумата, затоа што вистинските чувства биле претешки за да се поднесат. Овие се докажани психолошки механизми.

Постои страв дека никој нема да им верува. Силувачите се често почитувани членови на општеството, фамилијата и омилени во друштвото.

Се обвинуваат самите себеси. Огромен број жртви на сексуално насилство носат чувсто на вина, верување дека тие на некој начин придонеле за самиот чин – со нивното однесување и личност.

Напаѓачот е честопати личност кој жртвата го познава, во кого има доверба или е дури и многу блиска. Работите не се толку едноставни кога постои емотивна врска или чувство на должност и стравопочит, што ги интензивира внатрешниот конфликт, конфузијата, лудилото. Сето ова дополнително ја ослабува жртвата на секој можен начин, оневозможувајќи ѝ да носи рационални одлуки и да преземе нешто. Често постои емоционална / материјална зависност од натрапникот. Ова е исто така можен одговор на прашањето „како може една жена да остане толку долго во насилна врска?“.

Постои страв од исходот доколку се проговори. Можеби некој ќе биде повреден. Можеби некој од членовите на семејството ќе се разболе, умре, ќе бидат повредени многу луѓе преку сведоштвото. Жртвата може да си мисли дека тие некои луѓе ќе се откажат од неа, дека ќе си навлече огромен срам и осуда на себе и на другите.

Младите девојки честопати не го доживуваат чинот на сексуално насилство како силување. Опкружени сме со релативизација на насилството и збунувачки пораки за младите за сексуалноста.

Постои чувство дека никој нема да ги разбере. Постои чувство на табу, срам, стигма, тајни… Често постои проблем со неосвестено, необработено трансгенерациско (сексуално, физичко, емоционално) насилство, кое ги затвора каналите на комуникација во рамките на семејствата. Дополнително, никој од пријателите не зборува за тоа. Сите сме заедно во тоа, и неверојатно сами.

Властите не си ја вршат работата како што треба. Има многу приказни за жени кои пријавуваат насилство, малтретирање, злоставување, а за возврат добиваат потсмев, саркастичен коментар или барем незаинтересираност и недејствување.

Непријавување на сексуално насилство подолго време е адаптивен психолошки механизам. Штом жртвата стане посилна, психолошки, емоционално, на секој друг начин, таа добива сила да ги обработи потиснатите содржини. Потоа, кај некои, се појавува потреба да се пријави сторителот.

Она што можеме да го направиме за жртвите на насилство, ако ги познаваме, е да обезбедиме безусловна емпатија и поддршка откако ќе ни се доверат. Ако ја следиме сторијата за сексуална злоупотреба преку медиумите, како што е случај со младата актерка овие денови, важно е да ги разбереме споменатите психолошки механизми и да им ги објасниме на оние кои можеби не разбираат зошто жртвата дури сега истапува.

Со тоа се отвораат дијалози за тешки теми и се подготвува целото општество да ги поздрави идните настапи од ваков вид на информиран, сочувствителен начин и уште поважно, да создаде социјална клима која, примарно, превенира такви злоупотреби.

Предаторите од најразличен вид се насекаде околу нас. Една од најважните задачи на родителството е да ги едуцира децата за нивното постоење, начините на заштита, да се одржуваат отворени каналите за комуникација со младите – и да се едуцираме, доколку сè уште живееме во некои заблуди, бидејќи дури и во зрелоста можеме лесно да станеме жртви. Секој може да стане жртва, и тоа нема никаква врска со сила / слабост, ниво на образование, интелигенција, возраст.

Штом ја отвориме оваа пандорина кутија, кога ќе започне разговор на оваа страшна тема, кога ќе се отворат пријателките, мајките, сестрите, бабите, кога ќе се обединат, кога ќе се создаде притисок врз надлежните совесно да ги извршуваат своите должности, кога ќе се подигне јавната свест, мрежите на предатори ја губат својата моќ. На жртвите им треба ова длабоко разбирање и поддршка, бидејќи ослабени ретко можат да го решат проблемот самостојно.

Малку емпатија и солидарност – тоа е сè што ни треба за да се справиме на коректен и хуман начин со ситуацијата на истапување на жртвата во врска со (сексуалното) насилство што го доживеала. 💜✊