Facebook-f Instagram

Превод2

Сè уште верувам во моќта на сексуалната слобода

МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101 / By

постер: Chantal Jahchan

 

 

Во есеј напишан во 1970 година, среде раните години на движењето за ослободување на жените, романсиерката и феминистичка активистка Џун Арнолд (June Arnold) се присеќава на неколку сесии за подигање на свеста за сексот на кои присуствувала. На овие средби жените зборувале за мастурбација, лезбејство и односот помеѓу љубовта и страста. Тие сметале дека сексот е „огромна и клучна“ тема, пишува г-ѓа Арнолд – а сепак природата на нивните сопствени желби честопати останувала нејасна.

Овие жени поминале голем дел од својот возрасен живот со желбата да бидат сметани за „добри во кревет”, што понекогаш значело да се преиначат себеси само за да ја пресликаат сексуалноста на нивните машки партнери. „Но, ниту еден маж никогаш не се налепи на нашата сексуалност“, пишува таа. „Како и би можел? Сè уште не знаевме ништо за неа“.

Сексуалната револуција го доживуваше својот врв, но вториот феминистички бран едвај се имаше кренато на нозе. Фрустрацијата на жените од сексуалниот пејзаж беше приказ за, како што неодамна посочи Мишел Голдберг (Michelle Goldberg), „она што ќе го добиете кога ќе го ослободите сексот без да ги ослободите жените“. Од жените се очекуваше да бидат послободни и похотни, но фактот дека сексот сè уште беше прилагоден само на мажите ги попречуваше тие напори. Многу жени чувствуваа дека нивните емоционални потреби се оставени во прашина, додека нивните сексуални потреби често остануваа мистерија и за нив и за нивните партнери.

Половина век подоцна, се бориме со слична динамика. Генерацијата З – која со право забележува како жените, и по сите овие години, сè уште се научени да ги приоритизираат желбите на мажите пред сопствените – почна да ја отфрла идејата за секс позитивност и да се прашува дали дејтањето без обврска воопшто вреди, понекогаш дури и целосно да се откажува од сексот. Додека правичната енергија на #MeToo движењето избледува во повеќесмислена дебата, доаѓаме до точка каде што станува очигледно дека согласноста и откривањето на тоа што не ви се допаѓа едноставно повеќе не се доволни. Што би значело да се оди чекор подалеку од согласноста и да се открие што навистина ни се допаѓа?

Раните феминистки во тие дневни соби ја имале насочено енергијата кон ова прашање, кое го сметале за централно за ослободувањето. Но, откривањето на одговорот се покажало како голем зафат. Како резултат на тоа, на маргините остана еден хаотичен и мистифициран, но истовремно политички суштински процес – да се следи желбата (чезнеењето) на свој начин и по свое темпо.

На крајот на 2016 година, ставив крај на осумгодишна врска околу шест години предоцна. Нашиот брак беше модерен и прогресивен според повеќето стандарди: експериментиравме со немоногамија; мојот партнер переше повеќе алишта од мене. А сепак не можев да си признаам еден едноставен факт: нашиот секс, како што се испостави, беше лош. Суштински, интуитивно лош. Иако сексот не беше единственото нешто што не беше во ред со нашата врска, беше суров доказ за слабата врска помеѓу нас. Но, и покрај тоа, останав вкочанета од незадоволство, без да можам да ги артикулирам своите најдлабоки потреби пред себе, пред мојот партнер или пријателите. Како тоа јас, наводно омоќена феминистка, завршив тука?

Разбирањето на нашите автентични желби долго време е безнадежно попречено од политиката. Дури и кога феминистките од 60-тите и 70-тите ја препознаа важноста на потрагата по сексуална исполнетост, јасно беше дека прифаќањето на сексуалната слобода ќе биде лесно на збор, но тешко во пракса. Од ослободената жена се очекуваше да ги избегне улогите и правилата што ѝ беа наметнати и да ги замени со своите желби – за чиешто откривање многу често е потребно да се отплеткаат долгогодишни научени однесувања.

Само шест години откако г-ѓа Арнолд го напиша својот есеј, социологот Shere Hite објавил извештај за женската сексуалност. Во него, обичните жени кои се движеле низ нормите на сексуалната револуција се мачеле да утврдат што точно бараат. Една жена се обидела да објасни дека не сака баш традиционално обврзување – само поголема поврзаност и наклонетост, повеќе … нешто. „Не верувам дека треба да бидете заљубени и во брак додека смртта не ве раздели“, изјавила друга жена. „Но, умот и телото се еден поврзан организам, и не е дури ни физички забавно ако вклучените луѓе вистински не си се допаѓаат!“ Видлива е небулозноста на изјавите и трудот потребен одново да се напишат долгогодишните културолошки сценарија.

Во меѓувреме, една растечка група од феминистичкото движење, разочарана од резултатите кои ги донесе сексуалната револуција, неодамна скршна по заштитнички пат кога станува збор за сексот, значително поодлучен и строг. За жал, морализирањата не беа насочени само кон мизогиното општество туку и кон жените: оние кои сакаа да бидат доминирани или да имаат секс без обврски, па дури и воопшто да имаат секс со мажи си немаа попаметна работа. „Секоја жена овде длабоко знае и чувствува“, напиша писателката и анти-порно феминистка Робин Морган во 1978 година, „дека акцентот на гениталната сексуалност, објектификацијата, промискуитетноста, емоционалната неинволвираност и грубиот однос се во стилот на мажите и дека ние како жени полагаме поголема доверба во љубовта, сензуалноста, хуморот, нежноста, посветеноста“.

Ако идеите за сексот кои во фокус ги ставаа мажите не поттикнуваа никаква самоактуелизација кај жените, тоа не го постигнува ниту овој нов вид на моралистички и оградувачки феминизам. Субјективните осудувања за тоа што жените треба да знаат длабоко во себе не направија ништо за да ја препознаат женската реалност, туку само ги засилија нивните внатрешни машини за генерирање срам.

Групата позната како про-секс или секс-позитивни феминистки предупреди за ќор-сокакот до кој може да доведе политиката која единствено се фокусира на насилството во контекст на сексот и сексуалноста, со што на жените им дава нова улога на „морални чуварки на машкото однесување“, како што запиша Керол С. Венс во нејзината значајна антологија, Задоволство и опасност. Освен тоа, потиснувањето на женската желба, тврдеа тие, е алатка со која долго време се служи патријархатот. „Ужасниот ефект на родовата нееднаквост не вклучува само брутално насилство“, напиша таа, „туку и интернализирана контрола врз женските импулси, со што ја труе сексуалната желба во самиот нејзин корен со сомнеж во самите себе и анксиозност“. Борбата против оваа контрола и застапувањето за задоволство, интимност, љубопитност и возбуда беа клучни за проширување на автономијата на жените и нивната способност да живеат целосно исполнет живот.

Од тогаш многу работи се променија. Правото на жените на сексуално задоволство се подразбира многу повеќе од порано; повеќето луѓе сега се свесни за работи како клиторис и вибратор. Но, обидот да се извлече она што всушност го сакаме од хаосот културни и политички влијанија сè уште понекогаш се чини како невозможен предизвик.

Како се најдов во брак исполнет со лош секс? Бев опремена колку што може да биде секој кој е во потрага по вистинска еротска слобода, а сепак ги поминав средношколските и факултетските години несигурна како да го направам тоа. Ја идолизирав Саманта од „Сексот и градот“ и истовремено посакував мојот секс да биде позначаен. Се држев за културната валидација што им се нуди на венчаните хетеросексуални парови, останувајќи премногу долго во неа на сметка на сопствената среќа.

Кога го напуштив бракот на 32 години за да ги гонам моите вистински желби, се прашував дали пушењето и БДСМ сексот всушност беа мои желби или само механизми за справување во мизогино општество – и дали воопшто можат да се разделат тие работи.

Но токму лизгавиот квалитет на сексот ја прави потрагата по сексуално задоволство толку незгоден политички проект. Тоа е цел во движење, често затскриена од судирот на очекувањата на патријархатот и феминизмот. Борбата со нашите вистински желби може да изгледа како епско, честопати осамено патување. Од нас бара да бидеме ранливи и да покажеме доверба, дури и кога општествените околности ни даваат многу причини да не си го дозволиме тоа. Многу често станува фрустрирачки и деморализирачки. Очекувањата на нашата култура поврзани со сексот продолжуваат да се зголемуваат, иако квалитетот на сексот е сè уште напати тврдоглаво низок.

Затоа, не е ни чудо што често е попримамливо да ги стесниме сопствените можности и да се вратиме дома во поставените границите – баш како што се случува сега како еден вид реакција на секс-позитивноста. Кристин Емба, авторка на „Преиспитување на сексот“, повика на подигнување на „стандардите за тоа како треба да изгледаат добрите сексуални средби“ и поставување „подобри правила“ кои можат да нè заштитат од нелагодноста што ја изразуваат многу жени од Генерацијата З. „Во трката по ослободување, можеби оставивме нешто важно зад себе“, пишува таа – имено, подобри норми, заедничко чувство за тоа како треба да изгледа добар секс.

Никогаш не би се залагала за непрестаен секс по дифолт; нема ништо понерадосно од присилно сексуално истражување. Но верувам дека посегнувањето по поголема сексуална слобода, наместо помала – слобода да имаме каков секс сакаме, вклучувајќи, да, секс без обврски, секс со давење, порно секс… – сè уште е единствениот начин преку кој можеме да се надеваме дека ќе ги решиме проблемите на нашиот сегашен сексуален пејзаж.

Во погрешни околности, оваа слобода може да резултира со принуда; за жал сè уште живееме во мизогин свет. И да, практикувањето слобода може да бара од нас да преминеме преку стандардните социо-културни вредности и наместо тоа активно да посегнеме по автентична среќа. Кај квир луѓето, праксата да се размислува афирмативно и со интенција за сопствените желби е дел од нивната политика. Во 1983 година, поетесата Шерил Кларк ги наведе следниве причини поради кои е лезбејка: „бидејќи тоа е дел од мојата визија“, „бидејќи тоа што сум се се определила за жени ми го одржало здравиот разум“. Како би изгледало кога сите би си направиле свои списоци?

Она што раните феминистки го сфатија е дека сексот може да им помогне на жените да се ослободат од различните стереотипи – надмени, курви, девојки, сопруги – кои им се налепуваат. Овие идеи за жените ги обликуваат нивните животи на начини кои преминуваат надвор од спалната соба. А за да ги поништиме стереотипите, треба да ги замениме со цела констелација на женски стварности, која ќе ги вклучува нашите сексуални желби.

Пишувајќи за еден од состаноците за секс во 1970-тите, г-ѓа Арнолд се присеќа на една какафонија од гласови: Некои жени велеле како не можат да уживаат во сексот освен ако не се заљубени; на други им било одбивно очекуваното стапување во брак. Некои се чувствувале сексуално отфрлени од своите партнери; трети, пак, постојано критикувани.

„Претпоставувам дека нема да дојдеме до некаков заклучок од оваа сесија“, забележала една жена. „Сите ние кажуваме сосема различни работи“.

„Прекрасно!“ одговорила друга. „Можеби токму во тоа лежи ослободувањето“.

Извор:  The New York Times

Уништуваме прекрасни машки пријателства: Лукас Донт за „Блиску“

КВИР, КУЛТУРА, ФЕМ 101 / By

Начинот на кој ќе го изговорите вториот филм на Лукас Донт, „Блиску“, номиниран за Оскар во категоријата Најдобар странски филм, може да се смени откако ќе го изгледате расплакани еднаш-двапати. За самиот Донт, насловот носи значење на близина (како, на пример, колку блиску беше „Блиску“ до освојувањето на Златната палма), но, кога ќе стигнете до крајот на филмот, играта со зборови станува очигледна.

Чудно, „Блиску“ за малку ќе го носел името „Ние две момчиња се држиме заедно“, упатувајќи на истоимената песна на Волт Витман и сликата на Дејвид Хокни. „Тоа се првите 15 минути од филмот“, вели Донт, 31-годишен белгиски режисер кој зборува тивко и замислено. „Го следиме ова младо пријателство додека трча низ цвеќиња во трка со измислените непријатели. Тоа е рајската градина од детството каде љубовта сè уште не мора да добие име“.

Во Белгија, две 13-годишни момчиња, Лео (Eden Dambrine) и Реми (Gustav De Waele), се неразделни пријатели. Капејќи се во сончева светлина и топли бои, тие везден играат игри, возат велосипед до и од училиште, а потоа спијат во ист кревет, со едната рака околу другиот. 

„Да беа возрасни“, му велам на Донт, „веднаш ќе изведевме заклучок дека се работи за друг тип на врска. Кај деца, тоа е чиста невиност“. 

„Но, дури и кога станува збор за деца, луѓето читаат различни работи“, одговара Донт. „Не сме навикнати да сведочиме на нежни моменти меѓу момчиња а тие да не бидат сексуализирани. Сакав да покажам една интимност која постои во младиот, машки универзум“.

По раните сцени во кои се прикажува едно блаженство, дуото вози кон училиште кадешто, на игралиштето, камерата се повлекува со некое наговестување, како крајната сцена на Caché на Михаел Ханеке. „Тие беа во нивниот меур, нивниот безбеден простор, нивниот универзум“, објаснува Донт. „Сакав да се оддалечам со камерата во тој момент бидејќи тие ја напуштаат својата интима. Игралиштето претставува микрокосмос за општеството кое е поделено на групи со свои кодови, норми и очекувања“.

Во ниту еден момент не се кажува експлицитно дали Лео или Реми се геј, стрејт, бисексуалци или, пак, несигурни за својата сексуалност. Сепак, Лео, кој игра хокеј на мраз и може да се приклучи на момчешките „Роналдо против Мбапе“ дебати, е видно вознемирен кога соученичките го прашуваат дали тој и Реми се „заедно“ или „повеќе од пријатели“. Лео инсистира дека се „браќа“; Реми, во аголот на кадарот, набљудува со пригушена болка. 

Донт и неговиот коавтор, Анџело Тисенс, никогаш не ја навеле нивната сексуална ориентација во сценариото. „Не сакав филмот да биде за нивната сексуалност“, вели Донт. „Навистина не ми беше грижа за тоа. Филмот повеќе се фокусира на тоа како интимноста веднаш се сексуализира. Како општество, уништуваме прекрасни машки пријателства поради сликите што ги создаваме во глава“.

Во еден момент, врската се крши, со што „Блиску“ се трансформира во еден сосема поинаков филм, иако сè уште ги испитува општествените притисоци врз младите момчиња. Во Кан, разорната драма брзо се здоби со репутација дека може да ги расплаче дури и најзакоравените критичари. На лондонската проекција на која присуствував, луѓето околу мене плачеа во текот на целата втора поливина од филмот – што, мора да се признае, беше доста напорно, но и доказ за моќта на раскажувањето на Донт.

За некои, „Блиску“ има доза на емотивна експлоатација. Според Џорџија Оукли, режисерката на Blue Jean, геј киното има многу што да прикаже покрај квир радост. „Сакам да гледам квир радост“, вели Донт. „Таа е апсолутно неопходна и веројатно не сме ја гледале доволно на екраните. Но не верувам дека треба да цензурираме одредени елементи. Дискусиите за квир радоста или траумата треба да постојат една до друга. Потребно е да се зборува за двете“.

Донт работи на нови филмски идеи со Тијсенс, од кои барем еден филм ќе биде сместен во Франција. Не сакајќи да открие премногу, тој вели дека се подготвени да започнат со нови сили по кампањата за Оскарите. Дури и ако „Блиску“ не го освои Оскарот на најдобар странски филм, велам, сепак ќе биде вреден квир coming-of-age филм што ќе се прегледува во годините што доаѓаат.

„Тоа е толку, толку интересно“, вели Донт. „Сите ние, вклучително и јас, се обидуваме да ги разбереме и категоризираме работите. Но, мојот одговор е: да, се работи за квир филм. Отвара квир рани, но оди подалеку од тоа. Знам дека квир публиката силно се поврзува со филмот, бидејќи прикажува динамика што ја почувствувале на своја кожа. Знам дека поради страв и срам се имаме лишено од многу љубов. Но, мислам дека она што го сфатив додека растев е дека ова не е само квир искуство; ова е искуство што многумина од нас го имале, особено мажите“.

Се чини дека токму Aftersun и „Блиску“ се двата пост-пандемиски филма кои ја расплакаа публиката. Дали филмовите за деца ги отклучуваат нашите очни поточиња? „Го гледав Aftersun двапати“, вели Донт. „Филмот зборува за депресијата кај машки лик на кој не знам дали некогаш претходно му бил понуден тој простор. Нурнува во еден сензибилитет со кој многу се поврзувам, а кој е близок до оној на „Блиску“. Кога сме млади, чувствуваме толку многу работи за првпат. Животот ни кажува да продолжиме напред без да застанеме. Дури како возрасни се навраќаме и сфаќаме што е тоа што се случило“.

Извор: Dazed Digital

Сè за љубовта: нови замисли – бел хукс

КУЛТУРА, ФЕМ 101 / By

Превод од англиски јазик: Анастасија Василевска, Благоја Јовановски и Дарко Мицевски

под менторство на Румена Бужаровска и Благица Димитрова

 

Како општество, се срамиме од љубовта. Ја сметаме како нешто непристојно. Колебливо си ја признаваме. Дури и кога го изговараме самиот збор пелтечиме и поцрвенуваме… Љубовта ни е најважното нешто во животот, страст за којашто би се бореле или умреле, а сепак несигурно подзастануваме кога ја спомнуваме. Без прилагодлив речник, не можеме директно ни да говориме, ниту пак да мислиме за љубовта.

𑁋 Дијана Акерман

 

Мажите во мојот живот се тие што секогаш биле претпазливи да не го употребуваат зборот љубов туку така. Претпазливи се бидејќи сметаат дека жените ја преувеличуваат љубовта. Добро знаат дека нашето мислење за љубовта не е секогаш исто со нивното. Забуната околу значењето на зборот љубов е изворот на тешкотиите што ги имаме во љубовта. Доколку општеството имаше заедничко сфаќање за значењето на љубовта, тогаш чинот на љубење немаше да биде толку мистифициран. Дефинициите за љубовта во речниците обично ја нагласуваат романтичната љубов и тоа првенствено ја дефинираат како: „длабока емотивна наклонетост, страсно чувство кон некоја друга личност, особено кога се заснова врз сексуална привлечност‘‘. Секако, има и други дефиниции коишто укажуваат на тоа дека човек може да има такви чувства и без сексуален контекст. Меѓутоа, длабока наклонетост е несоодветен опис за значењето на љубовта.

Кога станува збор за љубовта, повеќето книги се обидуваат да избегнат јасни дефиниции. Во воведот на книгата Природонаучна историја на љубовта од Дијана Акерман, таа го наведува следново: „Љубовта е она најнеобјаснивото.‘‘ Неколку реченици подолу вели: „Сите признаваат дека љубовта е прекрасна и неопходна, а сепак никој не може да се согласи што значи‘‘. Срамежливо додава: „Го користиме зборот љубов на таков немарен начин што може да не значи речиси ништо или да значи апсолутно сѐ‘‘. Во нејзината книга нема дефиниција што би му била од помош на некој којшто се обидува да ја научи уметноста на љубовта. Но сепак, таа не е единствена што ја опишува љубовта на неразбирлив начин. Кога самото значење на зборот е загадочно, не треба да ни е чудно тоа што повеќето луѓе се мачат да дефинираат што мислат кога ќе кажат љубов.

Замислете колку ќе ни беше полесно да научиме да љубиме доколку поаѓавме од една заедничка дефиниција. Зборот љубов најчесто се дефинира како именка на англиски, а сепак попроникливите теоретичари на љубовта се согласуваат дека сите би љубеле подобро ако го употребувавме како глагол. Со години барав значајна дефиниција за зборот љубов и многу ми олесни кога ја најдов во книгата за самопомош на психијатарот М. Скот Пек Патот по кој помалку се оди, првпат издадена во 1978 година. Повикувајќи се на творештвото на Ерих Фром, ја дефинира љубовта како „волја да се вложиш себеси со цел да го негуваш сопствениот или нечиј друг духовен развој‘‘. Понатаму продолжува: „Љубов е тоа што го правиме. Љубов е чин на волја — имено, и намера и дејство. Волјата подразбира и избор. Не мора да љубиме, туку избираме да љубиме.“ Бидејќи мора да избереме да го негуваме развојот, оваа дефиниција е спротивна на широко прифатената претпоставка дека љубиме инстинктивно.

Секој што го видел процесот на растење на едно дете од моментот на раѓање па натаму, точно знае дека бебињата пред да го научат јазикот, пред да ги препознаат своите негуватели, реагираат на топлата грижа. Најчесто одговараат со звуци или задоволен изглед. Како што растат, возвраќаат на топлина со топлина, гугајќи кога ќе го видат саканиот негувател. Топлината е само една состојка на љубовта. За вистински да љубиме, треба да научиме да мешаме различни состојки — грижа, топлина, вреднување, почит, посветеност, доверба, како и искрена и отворена комуникација. Со тоа што учиме неисправни дефиниции за љубовта кога сме мали, тешко ни е да љубиме кога сме возрасни.  Започнуваме упатени кон вистинскиот пат, но потоа го грешиме правецот. Повеќето од нас многу рано учиме да ја гледаме љубовта како чувство. Кога чувствуваме силна привлечност кон некого, катексираме со него; односно, вложуваме чувства или емоции во него. Овој процес на вложување при којшто наш сакан ни станува важен се нарекува катекса. Во својата книга, Пек со право потенцира дека повеќето ја мешаме катексата со љубовта. Сите знаеме колку често поединци што чувствуваат блискост кон некого преку процесот на катекса тврдат дека ја сакаат таа личност и покрај тоа што ја повредуваат или занемаруваат. Бидејќи нивното чувство соодветствува со катексата, тврдат дека тоа што го чувствуваат е љубов.

Кога ја сфаќаме љубовта како волја да го негуваме сопствениот или нечиј друг духовен развој, станува јасно дека не може да тврдиме дека љубиме ако повредуваме и злоупотребуваме. Љубовта и злоупотребата не може да постојат истовремено. Злоупотребата и занемарувањето се по дефиниција спротивни на грижата и негата. Често слушаме како некој маж си ги тепа децата и жената, а потоа оди во најблискиот бар и страсно изјавува колку многу си ги сака. Ако разговарате со жената кога е расположена, можно е и таа да тврди дека тој ја сака, без разлика на насилството. Огромен број од нас потекнуваат од дисфункционални семејства каде што ни велеле дека нешто не во ред со нас, сме биле омаловажувани, вербално и/или физички злоупотребувани, и емоционално занемарени, и тоа додека нѐ учеле да веруваме дека сме сакани. За повеќето од нас, едноставно е страшно да прифатиме дефиниција за љубовта со која веќе нема да мислиме дека во нашето семејство има љубов. Голем дел од нас имаме потреба да се држиме за некој поим за љубов според кој злоупотребата е прифатлива или според кој, во најмала рака, она што се случило не изгледа баш толку лошо.

Бидејќи пораснав во семејство во коешто агресивното омаловажување и вербалното понижување постоеја истовремено со топлината и грижата, тешко ми беше да го прифатам терминот дисфункционално. Поради тоа што се чувствував и сѐ уште се чувствувам приврзана кон моите родители и браќа и сестри, и сум горда на сите позитивни аспекти од нашиот сeмеен живот, не сакав да нѐ опишам користејќи термин што индиректно упатува дека нашиот заеднички живот бил само негативен или лош. Не сакав моите родители да мислат дека ги обезвреднувам; бев благодарна за сето добро што го сториле за семејството. Со помош на терапија почнав да го гледам терминот „дисфункционално” како корисен опис, а не како апсолутно негативна осуда. Семејството од каде што потекнувам, низ целото мое детство, беше и сѐ уште е дисфункционално. Тоа не значи дека истовремено не е и средина каде што постојат топлина, радост и грижа.

Знаеше да се случи некој од родното семејство да ми посвети внимание и да го уважи и поддржи тоа што бев паметна девојка. Неколку часа подоцна, ќе ми кажеа дека токму поради тоа што сум паметна, сигурно ќе сум полудела и ќе сум завршела во лудница каде што никој немало да ме посетува. Не е чудно што оваа необична мешавина од грижа и нељубезност не влијаеше позитивно на мојот духовен развој. Ако ја применам дефиницијата на Пек за љубовта врз сопственото искуство од детството во родниот дом, не би можела искрено да го опишам како полно со љубов.

Кога на терапија ме притиснаа да го опишам моето родно семејство, морав болно да објаснам дека дома не се чувствував сакана, но чувствував дека се грижат за мене. А надвор од родното семејство се чувствував искрено сакана од страна на индивидуални членови на семејството, како дедо ми. Ова искуство на искрена љубов (комбинација од грижа, посветеност, верба, знаење, одговорност и почит) ми го негуваше повредениот дух и ми овозможи да ги преживеам безљубовните чинови. Благодарна сум што израснав во грижливо семејство и цврсто верувам дека доколку родителите на моите родители ги сакале како што треба, и тие би ја пренеле таа љубов на своите деца. Тие ни го дадоа тоа што и тие го добиле: грижа. Да напоменам, грижата е еден аспект на љубовта, но ако пружаме само грижа не значи дека сакаме.

Како и многу возрасни што биле вербално и/или физички злоупотребувани како деца, така и јас долг период од животот се обидував да ги порекнам лошите нешта што се случиле, обидувајќи се да се придржувам само кон добрите и слатки моменти во кои имав почувствувано како некој да се грижи за мене. Во мојот случај, колку поуспешна станував, толку повеќе сакав да престанам да зборувам за вистината за моето детство. Честопати, критичарите на литературата за самопомош и програмите за закрепнување прават да изгледа како сите да сме спремни да прифатиме дека родните семејства ни биле, се, или и продолжуваат да бидат дисфункционални и со недостаток на љубов. Но, сум забележала дека многумина, како и јас, без разлика дали сме израснале во дом со претерано насилство и злоупотреба или не, избегнуваме да прифатиме какви било негативни критики за нашите искуства. Обично, потребна е некаква терапевтска интервенција, дали преку литература која нѐ учи или просветлува или преку терапија, за голем дел од нас воопшто да почнеме критички да ги испитуваме искуствата од детството и да признаеме на кои начини тие влијаат на нашето однесување како возрасни.

Голем дел од нас тешко прифаќа дефиниција за љубовта која вели дека не сме сакани во контекст каде што има и злоупотреба. Повеќето психички и/или физички злоупотребувани деца се научени од родителите дека љубовта може да оди рака под рака со злоупотребата. А во екстремни случаи, дека злоупотребата е дури и израз на љубов. Ова неисправно размислување често ја обликува нашата перцепција за љубовта како возрасни. Па така, исто како што не се одлепуваме од идејата дека тие што нѐ повредувале како деца нѐ сакале, така се обидуваме да го рационализираме и тоа кога друг возрасен ќе нѐ повреди со тоа што се убедуваме дека нѐ сака. Во мојот случај, многу од начините на омаловажување на коишто бев изложена како дете, продолжија и во моите романтични врски. На почетокот не сакав да прифатам дефиниција за љубов што ќе ме натера да се соочам со можноста дека не сум искусила љубов во моите први врски. По години терапија и критичко преиспитување, конечно успеав да прифатам дека не треба да постои стигма кога признаваме дека имало недостаток на љубов во нашите почетни врски. И, ако целта е закрепнување, да ни биде добро на душата, дел од процесот на залечување е искрено и реално соочување со безљубовноста. Недостигот на постојана љубов не значи дека грижата, топлината или задоволството не се присутни. Всушност, моите долги романтични врски, исто како врските во моето семејство, беа толку исполнети со грижа, што лесно ѝ прогледав низ прсти на континуираната емоционална дисфункција.

За да ја променам безљубовноста во моите први врски, морав прво да научам одново што значи љубов и оттаму да научам како да љубам. Прифаќањето на јасна дефиниција за љубовта беше првиот чекор во тој процес. Како и многу други што постојано ја препрочитуваат Патот по кој помалку се оди, благодарна сум добив дефиниција за љубовта која ми помогна да согледам каде ми недостига љубов во животот. Имав дваесет и нешто години кога за првпат почнав да ја разбирам љубовта „како волја да се вложиш себеси со цел да го негуваш сопствениот или нечиј друг духовен развој“. Сепак, ми требаа години за да ги отфрлам научените шаблони на однесување кои ми ја уништуваа способноста да пружам и примам љубов. Еден од тие шаблони кои особено ја отежнуваа љубовта беше тоа што постојано одбирав да бидам со емоционално повредени мажи кои иако посакуваа да бидат сакани, не беа заинтересирани да сакаат.

Сакав да ја чувствувам љубовта, но ми беше страв да се предадам и да ѝ верувам на друга личност. Се плашев од интимност. Со оглед на тоа што избирав мажи што не беа заинтересирани да сакаат, можев да практикувам да изразувам љубов, но секогаш во контекст кој не ме исполнуваше. Се разбира, потребата од љубов не ми беше задоволена. Го добивав она на коешто бев навикната – грижа и топлина, обично помешани со некој степен на нељубезност, занемарување, а во некои ситуации, отворена суровост. Понекогаш и јас бев нељубезна. Потребно ми беше време за да сфатам дека иако сакав да почувствувам што е љубов, стравував да бидам навистина блиска со некого. Голем дел од нас бираме врски со топлина и грижа во кои никогаш нема да има љубов, затоа што се чувствуваме побезбедни во нив. Тие врски не бараат толку многу како љубењето. Ризикот не е толку голем.

Многумина од нас се желни за љубов, но немаме храброст да ризикуваме. Иако сме опседнати со идејата за љубов, всушност повеќето од нас живееме релативно пристојни и до некаде исполнети животи, иако честопати се чувствуваме како да ни недостига љубов. Во ваквите врски, има вистинска топлина и/или грижа. На поголемиот дел од нас ни се чини дека тоа е доволно, бидејќи е многу повеќе од она што сме го добивале во родните семејства. Несомнено, на многумина од нас ни е поприфатлива идејата дека љубовта може да има различно значење за секого токму затоа што кога прецизно и јасно ја дефинираме, нѐ принудува да се соочиме со нашите недостатоци – со страшната отуѓеност. Всушност, премногу луѓе во нашата култура не знаат што е љубов. И ова незнаење е како некоја ужасна тајна, недостаток што мора го криеме.

Да добиев јасна дефиниција за љубовта порано во животот, немаше да ми треба толку време за да станам личност што знае да љуби. Да имавме едно заемно сфаќање со другите за тоа што значи да љубиш, ќе ни беше полесно да создаваме љубов. Жалосно е што многу понови книги за љубовта и понатаму тврдат дека дефинициите за љубовта се непотребни и безначајни. Или уште полошо, авторите наведуваат дека љубовта треба да има различно значење за мажите и жените – дека половите треба да ja почитуваат и да се прилагодат на неможноста да комуницираат бидејќи не го делат истиот јазик. Овој вид на литература е популарен бидејќи не бара промена на овие вкоренети мислења за родовите улоги, културата, или љубовта. Наместо да споделува стратегии што би ни помогнале да научиме да сакаме, нѐ поттикнува сите да се прилагодиме на околности во кои недостига љубов.

Жените многу повеќе од мажите трчаат да купат ваква литература. Тоа го правиме бидејќи колективно сме загрижени за безљубовноста. Бидејќи многу жени веруваат дека нема да искусат исполнета љубов, спремни се да се задоволат само со стратегии што помагаат да се намали болката и да се зголеми спокојот, задоволството и разиграноста во постоечките врски, особено во романтичните. Не постои средство во нашата култура преку кое читателите ќе им се спротивстават на авторите на оваа литература. Па така, не знаеме дали воопшто е корисна, дали поттикнува конструктивна промена. Фактот што повеќе жени од мажи консумеристички трошат пари на книги за самопомош и со тоа ги прават бестселери не докажува дека ваквите книги навистина ни помагаат да си го промениме животот. Имам купено еден куп книги за самопомош, но само неколку ми влијаеле на животот. Истото важи и за многу други читатели.

Недостигот на постојан јавен дијалог и јавна политика за практикување на љубовта во нашата култура и нашите животи значи дека сѐ уште ги гледаме книгите како главен извор на совети и насоки. Голем број читатели ја прифаќаат дефиниција на Пек за љубовта и ја применуваат врз нивниот животот со цел да си помогнат и да го променат. Дефиницијата може да ја рашириме ако се повикуваме на неа во секојдневни разговори, не само кога разговараме со други возрасни личности, туку и во разговорите со децата и тинејџерите. Ако интервенираме во загадочните претпоставки дека љубовта не може да се дефинира со тоа што ќе понудиме изводливи, корисни дефиниции, веќе создаваме контекст во кој љубовта може да расте.

Некои луѓе имаат проблем со дефиницијата на Пек за љубовта бидејќи го користи зборот „духовна.“ Тој алудира на аспектот од нашата суштина каде што умот, телото и духот се едно. Човек не мора да е верник од одредена религија за да ја прифати идејата дека во личноста постои движечки принцип – животна сила (некои ја викаме душа) што кога се негува, го зголемува капацитетот да сме почесто целосно себереализирани и способни да стапиме во заедништво со светот околу нас.

Ако почнеме да ја сфаќаме љубовта како дејство, наместо чувство, би имале еден начин преку кој секој што ќе го користи зборот во таа смисла, автоматски ќе си претпостави одговорност и обврска. Често нѐ учат дека не можеме да ги контролираме „чувствата“. Сепак, повеќето прифаќаме дека самите си ги бираме постапките, дека дејствуваме според нашата намера и волја. Исто така, прифаќаме дека за нашите дејства има последици. Ако почнеме да мислиме дека всушност дејствата ги обликуваат чувствата, би можеле да се ослободиме од некои општо прифатени претпоставки, како на пример дека родителите си ги сакаат децата, или дека некој едноставно ќе се „заљуби‘‘ без волја или избор, дека постојат нешта како „злодела од страст‘‘, односно ја убил бидејќи премногу ја сакал. Ако постојано се потсетуваме дека љубов е она што го правиме, нема да го користиме зборот на начин што го обезвреднува и деградира неговото значење. Кога љубиме, отворено и искрено покажуваме грижа, топлина, одговорност, почит, посветеност и доверба.

Дефинициите се неопходни појдовни точки за имагинацијата. Она што не можеме да го замислиме, не може да се оствари. Добрата дефиниција ќе ја обележи појдовната точка и ќе ни покаже каде сакаме да стигнеме. Како што се доближуваме до нашето посакувано одредиште, си го исцртуваме патувањето и создаваме мапа. Потребна ни е мапа што ќе нѐ води низ патувањето до љубовта – почнувајќи од точката каде што знаеме на што мислиме кога говориме за љубовта.

Постбалкански барок и евровизиска ренесанса

КУЛТУРА, ФЕМ 101 / By

Кога другарка ми од Белград ми испрати линк од YouTube на WhatsApp со порака „СЛУШАЈ!“, фрлив поглед, видов дека видеото трае 12 минути, си помислив „па дали си ти нормална“ и ментално го архивирав за тогаш-кога-ќе-имам-време. За среќа, пандемијата ги благослови прекарните независни уметници како авторкава на овој текст со вишок слобода, па веќе попладнето кликнав на линкот, некаде помеѓу опсесивното читање вести од Украина, напади на ПТСН и клипчињата со слатки мачки на Инстаграм.

И откако му фрлив поглед, не престанав да го гледам. Триптихот на Констракта (Nobl, In corpore sano, Mekano) моментално има над половина милион прегледи на YouTube.

Од каде толкава глобална фасцинација и ентузијазам? Покрај одличната заразна музичка основа, Триптихот е текстуално урнебес, а хуморот е – како што знаеме – последната линија на одбрана против апсолутниот ужас на човековото постоење, никогаш порано толку интензивен. Сè додека можеме да се смееме, нема да се убиеме.

Од воведниот кадар и првата реченица од првата песна – „Пијаното го прави мојот мал стан да изгледа благородно“, Констракта започнува со своето генијално и комично мапирање на невралгичните точки на современото пост-југословенско општество и остатоците од буржоаската средна класа, трансформирани во идеолошкиот пресврт од последниот четвртина век. Преку трите песни кои се како три фази на постсоцијалистички груминг, авторката ги поврзува овие точки во една конечна слика – портрет на пост-Балканот во неолибералната магла.

Во првиот сегмент, Nobl, протагонистката е опседната со својот статус, материјалните работи и телото. Исто како и Шерон Стоун, во која се претопува, таа се гледа во огледало и плаче, ѝ се спротивставува на идејата за стареењето и смртноста и ја негира („Зар јас да умрам? Е можеби баш јас нема)“. Во следниот сегмент, In corporе sano, измачувана од несигурноста и сопствената невидливост, уметницата неволно ја прифаќа моменталната ситуација („И не мора да биде подобро, моето срце само чука/ Верувам, само нека чука), за во последниот сегмент, Mekano, да признае целосен пораз и конформизам („Не остана никаква трага / Мекоста нека е проклета“).

И покрај тоа што дејството е во Србија, на Балканот, и таа пее на српски јазик, ритамот и имагинарното во делото на Констракта се западно-цивилизациски. Нејзините референтни системи се Италија, Франција/Париз, Америка (Шерон Стоун, Меган Маркл), Античка Грција – тие се предметот на нејзината желба, но и простори за идентификација. Ако ги сведеме брилијантните слики на авторката на заеднички именител, би можеле да кажеме дека Триптихот се занимава со (типично западната) животна криза во неолибералниот капитализам и неможноста да се преговара со него, со посебен акцент на специфичното цис-женско искуство.

Единствената асоцијативна врска со балканското (СФРЈ) минато во Триптихот е зградата Генекс и можеби бабата Десанка (р. 1912 г.) која во Глибовац ги чита судбините во џигер. Сите други мотиви ефективно ги бришат границите меѓу „Балканот“ и Западот. Ова е важно за толкувањето што следи.

***

Кога Констракта победи на српскиот Евросонг со средниот сегмент, In corpore sano, целата пост-југословенска територија се вжешти. Но ниту меѓународните медиуми, публика и обложувалници не останаа рамнодушни. Композицијата на Констракта доаѓа на евровизиската сцена во Торино како де-етнизиран вонземјанин и комплетна инверзија на класичните авто-егзотизирачки стихови, нешто што често може да се види на овој настан. Навистина, In corpore sano со своите музика и текст е „позападна“ од најзападното, поекспериментална, попрогресивна – невозможна за класифицирање, бидејќи кога зборува за кревкоста на телото, здравјето и невидливоста на уметниците, таа зборува за секоја западна, поцивилизирана земја.

Површниот поглед на странските медиуми – и нивната лишеност да го разберат текстот надвор од референцата на Меган Маркл – сугерира конфузија, но и несомнена фасцинација. Песната толку го заинтригира американскиот Newsweek што ѝ посвети напис, сепак, нарекувајќи ја „бизарна“ и имплицирајќи дека косата на Маркл е главна тема на песната. Други, пак, во миењето раце на сцената прочитаа коментар за пандемијата и инстирање да се зачува менталното здравје.

На нашите простори, пак, како важна референца и водич за толкување на делото на Констракта беше препознаено делото на Марина Абрамовиќ. Опсесивното миење на рацете на Констракта и повторувањето на „Уметницата мора да биде здрава“ многумина ги потсети на перформансот на Абрамовиќ во Копенхаген, Art must be beautiful, artist must be beautiful („Уметноста мора да биде убава, уметникот мора да биде убав“, 1975) во кој авторката опсесивно се чешла, повторувајќи ја споменатата реченица.

Ако се земе предвид културно-образовната позадина на Ана Ѓуриќ Констракта (дипломирана архитектка, р. 1978), голема е веројатноста дека таа намерно и свесно ја цитира Абрамовиќ. Сепак, би било многу поинтересно и интерпретативно посилно ако In corpore sano се спореди со Балкански барок, перформанс со кој Абрамовиќ го освои Златниот лав на Венециското биенале во 1997 година. Во перформансот, Абрамовиќ пее народни песни, и со часови и денови седи среде брдо крвави животински коски кои неуспешно се обидува да ги истрие и измие – како алегорија на, меѓу другото, страшните војни во Југославија.

Тогашниот триумф на Балкански барок на еден од најважните уметнички настани не само што беше голем успех за авторката, туку и за перформативната уметност воопшто, во тоа време крајно маргинализирана гранка на семејното стебло на визуелните уметности. Само неколку години подоцна, Марина Абрамовиќ добива потврда за својата глобална уметничка видливост кога нејзиниот перформанс The House with the Ocean View станува клучен дел од дванаесеттата епизода од шестата сезона на Сексот и градот – катализатор за повторното обединување на Кери и Александар Петровски (Кој ужас!). Во интервјуто од 2002 година, во очи емитувањето на Сексот и градот, Абрамовиќ изјави дека се гледа себеси како Балканот, а своето тело како мост меѓу Западот и Истокот.¹

Останатото е, што би рекле, историја. Во 2010 година, Абрамовиќ доби тримесечна ретроспектива во МоМа, каде што паралелно изведе 726-и-пол часа од перформансот The Artist Is Present („Уметникот е присутен“), што конечно ја втурна во кругот на славните светски уметници, сугерирајќи дека Балканот е најпосле припоен кон Западот.

Како Балкански барок на Абрамовиќ, делото на Констракта почнува и завршува над гротескен рид од животински коски. Но кај Констракта нема обиди за искупување или прочистување; гробиштата со пилешки коски се ручекот на двајцата протагонисти (брачен/вљубен пар). Наздравувајќи со звукот на отчукувањата на часовникот, несвесни за масакрот под нивните прсти, Констракта и Коста ги крцкаат крилцата како сцена од семејниот живот, врамена во собата, како масло на платно, закачена на ѕидот од дневната соба на секој од нас.

Колективниот ужас и трагедијата од Балкански барок на Абрамовиќ кај Констракта се невидливи, иако ѝ се случиле во текот на животот, и неповторливи, бидејќи колективот веќе не постои. Балканот е мртов, се самоуништи и беше проголтан од Западот. Четврт век по нашите војни и перформансот на Абрамовиќ, Констракта се занимава со хоророт што дојде отпосле, ужасот на пост-балканскиот индивидуализам: средбите со бесмисленоста на секојдневната работа, медиумското ѓубре, стареењето и умирањето на телото, заменливоста на идеологиите… Сето тоа пропратено со капиталистичка индивидуалистичка мантра и опсесивно миење раце, наместо коски, од каква било (колективна) одговорност. На крајот, во уште една духовита инверзија на Абрамовиќ, чиешто свето присуство во МоМа го посведочија илјадници луѓе, кај Констракта постбалканската „уметница е невидлива“ и незаштитена.

Иако многу се пишуваше за односот на Констракта кон косата на Меган Маркл², Триптихот е поинтересно да се гледа како пост скриптум или епитаф кон делото на Абрамовиќ, и како еден духовит³ и циничен коментар на нејзиното барање од уметноста да „ вознемири, да ја предвиди иднината и да поставува прашања“.

Зашто, откако сите прашања беа одамна залудно поставени, откако иднината беше детално прочитана од црниот дроб на невините, откако уметноста и сите перформанси и сите уметнички дела под небесниот свод не успеаја да ги спречат војните и ужасите, би дала сто Марини Абрамовиќ за една Констракта, на repeat, со која ќе се смееме, и ќе плачеме, до последниот такт.

Пишува: Мима Симиќ

Извор: Kulturpunkt

 

 

¹ “I see myself as a bridge, like the Balkans, between the West and the East. I use my body as the way to get across.”

² Овој стих со М. Маркл треба да се посочи како слепа точка на раскинувањето на Констракта со Балканот. Ниту еден бел човек во западниот свет не би посегнал лесно по мотивот на косата на личност со афро-американско потекло, дури и делумно, бидејќи со него е поврзан специфичен вид на опресија. Ова faux pas, за жал, најлесно би било да се одбрани со „балканското“ незнаење – и со тоа да се исече гранката со најубав поглед. Среќно, Констракта!

³ Кога сме веќе тука, најблиската референца за Констракта во светот на музичките изведби секако би била Лори Андерсон. Најдобрата раскажувачка меѓу музичарите и најдобрата музичарка меѓу раскажувачите, Андерсон исто така го користи хуморот како мачета, особено во ремек-делото The Ugly One With the Jewels and Other Stories (1995), во кое, повторно, се реферира на Марина Абрамовиќ во една од песните.

Куќата на соништата на Кармен Марија Мачадо

КУЛТУРА, ФЕМ 101 / By

Куќата од соништата како љубовен роман

Недела дена по враќањето од Савана, се ебете на твојот кревет, ти свршуваш и таа вели, „Те сакам.“ Двете сте испотени; силиконскиот стреп-он ти е сè уште внатре. (Кога се гледаше со мажи, секогаш сакаше како курот отпосле омекува во тебе; сега, задишана на нејзините гради, се тргнуваш и тоа рипнува повторно каде што си беше, глатко и исправено, но сепак истрошено.)

           Гледаш надолу кон неа, збунетост измешана со вибрациите од оргазмот, и таа ја става раката врз уста. „Извини,“ вели.

           „Го мислеше ли?“ прашуваш.

„Не мислев да го кажам баш сега,“ вели таа, „но го мислев.“

Ти си тивка подолго време. А потоа велиш, „И јас те сакам тебе.“ Чувството е глупаво, одвратно правилно и не разбираш како не знаеше сè досега.

„Ако не влезам во Ајова, не знам што ќе правам,“ вели таа. „Сакам да останам тука со тебе. Само тоа го сакам.“

(30)

Куќата од соништата како дежа ву

Таа те сака. Ги гледа твоите префинети, неискажливи квалитети. За неа ти си единствената на целиот свет. Ти верува. Сака да те заштити. Сака да остари со тебе. Мисли дека си убава. Мисли дека си секси. Понекогаш, кога погледнуваш во телефонот, таа ти пратила нешто неверојатно прљаво и го чувствуваш бодежот на желбата помеѓу нозете. Понекогаш кога ја фаќаш како гледа во тебе, се чувствуваш како најсреќната личност на целиот свет.

(31)

Куќата од соништата како таксономија на народни приказни

Во приказната на Ханс Кристијан Андерсен, на Малата сирена ѝ е отсечен јазикот. Во „Дивите лебеди“ Елиза е принцеза која седум години не зборува додека плете кошули од коприва за нејзините браќа кои биле претворени во епонимните птици. Потоа тука е и Младата гускарка на која ѝ се украдени идентитетот, титулата и мажот од лажливата слугинка, и која не може да зборува за маката затоа што се плаши за својот живот.   

Малата сирена страда и на други начини. Процесот на растење нозе е исто толку болен како кога ножеви би ѝ ја сечеле опашката. Таа танцува убаво затоа што секој пат кога ќе стапне е во агонија. Сепак, принцот не ја бира неа. На крајот, таа размислува да го убие за да се спаси, но наместо тоа одбира да умре и е одведена од ангели. (Преку своето страдање таа заслужила душа.) Но, пред тоа вештерката го зема мускулот од нејзиниот јазик и сече низ ткивото. Ако некогаш сте сечеле свински котлет со никаков нож од Икеа, тогаш знаете како е – тоа нишање, лулање напред-назад, гломазното и квичаво предавање на мускулот, масното ткиво како бел мермер.

Елиза, од друга страна пак, е среќлија. Среќнич-ка, да речеме. Океј, посреќна. Копривите журкаат и таа мора да ги собира од гробишта. И мора да биде безгласна за целото тоа време: безгласна додека ги создава кошулите со нејзините груби и плускави раце, безгласна додека некој маж се вљубува во неа, безгласна додека се обидуваат да ја горат поради вештерство. И дури и кога ја завршува задачата, таа се онесвестува пред да може да прозбори, па така нејзините браќа мора да зборуваат за неа.

А Младата гускарка? Таа преживува. Буквално преживува. Да, саканиот коњ што зборува на лажната принцеза е убиен, и неговата глава е ставена да виси на порта за сите да ја видат. Да, таа мора да гледа како некој танцува наоколу со нејзиниот идентитет облечен како костум, исплашена да го каже она што мора да биде кажано. Но, на крајот, со помошта на добриот крал и момчето-гусок, нејзината вистина излегува на виделина. Таа се мажи со принцот, владее со добрина и е среќна до крајот на нејзиниот живот.

Понекогаш јазикот ти е изваден, понекогаш самата го смируваш. Понекогаш живееш, понекогаш умираш. Понекогаш имаш име, понекогаш си именувана по тоа што – а не која – си. Приказната секогаш изгледа малку поразлично, зависно од кој ја кажува.

Постои една Кечуа загатка: El que me nombra, me rompe. Она што ме именува, ме крши. Решението е, се разбира, „тишина“. Но, вистината е, секој оној што го знае твоето име може да те скрши на половина.

(38-39)

Куќата од соништата како изгубени во преводот

Како да го толкуваш неjзиното студенило: таа е презафатена. Таа е незадоволна. Таа е незадоволна од тебе. Си направила нешто и сега таа е незадоволна, и ти мора да откриеш што е тоа за таа да престане да биде незадоволна. Зборуваш со неа. Јасна си. Мислиш дека си јасна. Го кажуваш она што го мислиш и го кажуваш после многу мислење, а сепак кога таа ти го повторува кажаното, ништо нема смисла. Дали го кажа тоа? Стварно? Не ти текнува дека тоа си го рекла или пак помислила, а сепак таа ти дава до знаење дека било кажано и дека баш така си го мислела.

(98)

Куќата од соништата како откровение

Повеќето видови на семејно насилство се сосема легални.

(129)

Куќата од соништата како прљав веш

Еден ден прашува, Кој знае за нас? Се претвора во рефрен. Чудно е—во некои минати генерации тоа можеше да значи толку многу нешта. Кој знае дека сме заедно? Кој знае дека сме љубовници? Кој знае дека сме квир? Но, кога те прашува, неизречената причина е грозна, испразнета од благородност или романса: кој знае дека вака ти се дерам? Кој слушнал за случката на Божиќ?

           Таа никогаш не го кажува баш тоа, се разбира; таа само сака да знае со кого зборуваш, кого треба да го избегнува, за кого не треба да се труди да го освојува. Секој одговор ја разгневува. Кога ѝ велиш, „Никој,“ те нарекува лажга. Кога ѝ кажуваш, „Само моите цимери,“ очите и стануваат остри и ладни како камен.

(176)

 

Куќата од соништата како дежа ву

Вели дека те сака, понекогаш. Ги гледа твоите квалитети и ти треба да се срамиш од нив. Камо да беше единствената за неа. Ќе те чуваше, ќе остареше со тебе, ако можеше да ти верува. Не си секси, но ќе има секс со тебе. Понекогаш кога погледнуваш во телефонот, таа ти пратила нешто запрепастувачки сурово, чувствуваш страв помеѓу твоите плешки. Понекогаш кога ја фаќаш како гледа во тебе, ти изгледа како да одлучува за најдобриот начин да те расчеречи.

(208)

 

Куќата од соништата како односи со јавност

А не ли мажите ги манипулираат психолошки жените, ги злоставуваат своите љубовници, ги малтретираат своите девојки, ги убиваат своите жени од почетокот на историјата до денес? И не е ли нивното насилство секогаш една фуснота, прифатлива жртва? Дејвид Фостер Волас фрлил масичка кон Мери Кар и ја бутнал од автомобил во движење, но никој всушност не зборува за тоа. Карл Андре речиси со сигурност ја бутнал Ана Мендиета од прозорецот на 34-от спрат од нивниот стан во Гринич Вилиџ и се извлекол. Во Мексико, Вилијам Бароуз ја застрелал Џоан Волмер во главата; нејзината смрт, подоцна рекол, го направила писател. Овие приказни се толку чести што веќе не се шокантни на ниту еден значаен начин; поизненадувачки е кога нема докази талентиран маж воопшто да повредил некој. (Признавам, никогаш не сум верувала во тоа; само претпоставувам дека тие мажи подобро го кријат тоа од повеќето.)

Со години се мачев да најдам примери за моето искуство кај квир жените во историјата. Листав и листав за квир жените од минатото, пенкалото поставено врз хартијата, прашувајќи се што би се случило ако му дале на светот до знаење дека биле уништени од некој со исто толку малку моќ колку и тие. Дали женкарењето на Сузан Б. Антони се протегало и до психолошко мачење? Што навистина ѝ зборувала Елизабет Бишоп  на Лота де Маседо Соареш кога многу пиела? Дали фрлале мастилници и фигуринки? Дали некоја од нив претпазливо ги допирала своите модринки и знаела дека објаснувањето ќе биде пресложено? Се прашувала ли некоја од нив дали она што им се случувало воопшто имало некакво име?

Никогаш нема да го заборавам ударот што го почувствував кога еден од првите венчани лезбејски парови во Масачусетс се разведоа пет години подоцна—еден вид на срамна паника. Бев тазе дипломирана, свежо аутирана, обидувајќи се да се гледам со жени во Беркли. Се сеќавам дека чувствував језа, како да разводите не беа нешто што се случува секаде околу мене во секој момент, како да не беа една целосна баналност. Но, тоа е стравот на малцинството, нели? Дека ако не си внимателна, некој ќе те види—или луѓето кои го споделуваат твојот идентитет—како правиш нешто човечко и ќе го искористи против тебе. Иронијата, се разбира, е дека на квир луѓето им треба добар пи-ар; за да се бориме за правата што ги немаме, за да ги задржиме оние кои ги имаме. Но не ли се обидувавме, цело ова време, да кажеме дека сме исти како вас?

           Не е радикално да се посочи дека луѓето на маргините мораат да бидат подобри од луѓето во мејнстримот, дека мораат да имаат два пати повеќе што да докажат. Во обидот да ги натераш луѓето да ја согледаат твојата човечност, ја откриваш токму неа: твојата човечност. Твојата суштински проблематична природа. Сите посебни и ужасни начини на кои луѓето можат да пропаднат и на кои пропаѓаат. Но, на луѓето им е проблематичен овој концепт. Исто е како кога после Пронаоѓајќи го Немо луѓето кои не знаеле да чуваат риба-кловн се стрчале во продавница да ги купат и рибите умреле. Луѓето ја сакаат идејата, дури и кога не знаат што да прават со неа. Дури и кога само знаат како да го направат токму погрешното нешто.

(261)

 

 

Што претставува фемицидот?

МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101 / By

Деновиве многу девојки и жени споделуваат црно-бели фотографии од себе под хаштагот #challengeaccepted  и #WomenSupportingWomen како знак на меѓусебнa поддршка. Меѓутоа, изворот на овој „тренд“ всушност се наоѓа во Турција, а целта е подигнување на свеста за ектремно високите стапки на фемицид во земјата, по убиството на 27 годишната студентка Pinar Gültekin. Идејата зад црно-белите фотографии е акцентирање на страшниот факт дека родово базираното насилство и неговата најектремна форма – фемицидот, е присутен насекаде околу нас и секоја жена може да биде жртва.

На Инстаграм можат да се најдат над 5 милиони црно-бели фотографии под овој хаштаг, но не сите зборуваат за целта на оваа капања. Затоа, да се информираме за оваа форма на насилство и да се вклучиме во борбата против фемицидот.

 

 

Што претставува фемицидот?

 

 

Фемицидот се состои од насилни акти кои можат да бидат: емоционална и психолошка злоупотреба, тепање, навреди, тортура, силување, проституција, сексуално малтретирање, злоупотреба на деца, инфантицид (убиство на деца, посебно на новороденчиња) на девојчиња, осакатување на гениталии, семејно насилство, итн., како збир на дела кои можат да доведат до акт на убивање. Па така, кога зборуваме за фемицид, не зборуваме само за правен термин, туку и политички.

Самиот термин фемицид е ново создадена теориска конструкција како резултат на обемна и исцрпна работа на феминистичката академија, во сооднос со процесот на пријавување и видливост на феноменот што доаѓа директно со феминистичкото движење, од страна на роднините на жртвите и активист(к)ите за човекови права. Концептот е претставен во деведесеттите години од страна на англосаксонските феминистки. Иако “femicide”, тврди Дајана Расел бил во употреба повеќе од два века и за прв пат се појавува во литературата во Сатиричен поглед на Лондон (Англија 1801), за да се опише „убиството на една жена“. Расел теоретизира за концептот од 1990, но го дала своето видување за овој облик на екстремно насилство врз жените уште во 1976, пред Првиот меѓународен суд за кривични дела против жените, одржан во Брисел.  Судот е свечено отворен од Симон де Бовоар, која предупреди: „овој феминистички собир во Брисел има за цел да се погрижи за судбината која е во наши раце.“ Околу 2000 жени од 40 земји го понудија своето сведоштво и ги документираа различните начини на кои се отсликува родовото насилство.

Дајана Расел и Џејн Капути го отсликале терминот во статијата Говорејќи го неизговореното, првично објавен во списанието Ms (1990): „тоа е убиството на жени извршено од мажи мотивирани од омраза, презир, задоволство или чувство на сопственост на жените“. Во 1992, Дајана Расел и Џил Радфорд го дефинираат како „мизогино убиство врз жените извршено од мажи“. Тие истакнуваат дека овие насилни дела што завршуваат со убиство или смрт на жените се фемициди:

Фемицидот претставува екстремен континуитет на анти-женски терор вклучувајќи широк обем на вербални и физички злоупотреби, како: силување, мачење, сексуално ропство, инцестуозни или многу-блиско семејни злоупотреби на деца, физичко и емоционално мачење, сексуално вознемирување (преку телефон, на улица, во канцеларија и во училница), осакатување на гениталиите (клиторидектомии, ексцизија, инфибулации), непотребни гинеколошки операции (хистеректомии), присилена хетеросексуалност, присилна стерилизација, присилено мајчинство (поради криминализацијата на контрацепцијата и абортусот), […итн…] Секогаш кога овие форми на тероризам резултираат со смрт, тие стануваат фемициди.

Авторките тврдат дека целта на остварувањето на насилството од страна на мажите, намерно или не, е да се зачува машката надмоќност. Се работи за еден политички концепт кој ја прави видлива позицијата на подреденост, нееднаквост, маргиналност и ризик во кој жените се наоѓаат само поради тоа што се жени.

Извор: https://lecturalacaniana.com.ar/que-es-el-femicidio/

Целосната еманципација на жената било неотстварено ветување во социјалистичкиот контекст

ФЕМ 101 / By

Пред седумдесет гоини беше објавена една исклучително значајна книга, не само за жените и herstory или нејзината (женска) историја, туку и за општеството воопшто. Станува збор за делото „Вториот пол“ на француската филозофка, писателка и феминистка Simone de Beauvoir. Во оваа книга, таа ги артикулираше најважните прашања за жените, но јавноста главно ја памети по изјавата која стана општопозната, колку што и контроверзна: жена не се раѓа. Жена се станува. Во делото, Beauvoir анализира како се станува жена, како патријархалното општество ја обликува родовата улога на женскиот пол, раздвојувајќи ги за прв пат тие два поими, кои дури и денес се проблематични во Хрватска.

За значењето на оваа книга, како и за појавата на феминизмот во осумдесетите и деведесетите во Југославија разговарам со Zsófia Lóránd. Таа неодамна за британскиот издавач Palgrave ја издаде книгата со наслов „Феминистичкиот предизвик на социјалистичката држава во Југославија“. Zsófia Lóránd е родена во 1979 г. во Будимпешта, студирала англистика, компаративна книжевност и политологија, а докторирала на CEU на интелектуална историја на феминизмот во Југославија. Објавила мноштво текстови, но освен со теорија се бави и со феминистичка пракса. Осум години била волонтерка на СОС телефонската линија на организацијата NANE за жени жртви на насилство во Унгарија. Работела и како уредничка на издавачката серија Bora, која објавува книги на писателки од бивша Југославија. Во моментов на Кембриџ работи на историја на феминистичката политичка мисла во централна и источна Европа.

Основното прашање со кое се бави во книгата е како југословенските феминистки ги „преведувале“ западните концепти и идеи на својот јазик, на верзија на феминизмот која била применета во општеството во кое живееле. Притоа, интересно е што овој феминизам ја критикувал државата поради неисполнетите ветувања за еманципација, но – како што пишува Lóránd – и соработувал со неа, на пример во врска со насилството над жените и во смејството. Ова е студија на случај на најдолго постоечки феминизам во источна Европа кој истовремено бил и начин на отпор на системот, поаѓајќи од фаза на освестување до активизам, од седумдесетите до почетокот на војните. Lóránd преку потребната herstory на феминизмот на овие простори напиша книга која не е само важен прилог на освестувањето на сопствената женска историја, туку нам ни’ е нужна во ретроградната женска сегашност во сите постсоцијалистички земји во кои царува национализмот.

 

Интересно е дека оваа книга ја напиша жена од странство. Како дојде до тоа?

 

Ме интересираше што се случило со феминизмот во времето на социјализмот во нашиот дел на светот. Кога открив дека постои феминистичка критика на социјализмот на толку теоретско ниво и со толку многу активности (уметност, книжевност, политички активизам), посакав да дознаам што повеќе. За да можам да истражувам, го научив и јазикот. Зачудувачки ми беше што жените од универзитетите се здружиле за воспоставување на СОС линија и дека тоа се правело во време на социјализам. Ништо вакво не постоело во Централна и Источна Европа.

 

Ми се наметнува прашањето зошто книгата не ја напиша некоја од нас, жените кои уште во 1978 учествуваа на првиот меѓународен собир за жени „Друга жена“ во Белград и во почетокот на осумдесетите ја формираа групата „Жената и општеството“ во рамки на социолошкото општество. Можеби одговорот е во околностите после војните? Поствоеното време ја отежна и прекина претходната соработка на жените, а за да се напише историја на феминизмот требаше да се прибере документација, да се патува, да се разговара. Што мислите вие за тоа? Дали се’ тоа вам ви беше подостапно?

 

Секако, не можам да знам со сигурност зошто никој од групата не ја напиша оваа приказна, верувам дека војните дефинитивно играа улога. Сосема е разбирливо фокусот за важноста на одредени работи целосно да се префрли. Мислам дека после војните, а тоа го гледам и во делата на жените за кои пишувам во книгата, сите сакаа да се фокусираат на иднината, да направат нешто за што сметаа дека е важно за иднината. Можеби гледањето на минатото беше дури и болно, или така си замислувам … Јас дојдов подоцна, дојдов однадвор и јас сум помлада генерација. Бев политички освестена за време на транзицијата и се сеќавам дека една од моите пријателки од средно училиште беше полусрбинка. Многу ми се допаѓаше кога зборуваше српски со нејзиниот татко и бев среќна што можам да научам српски јазик во Белград, а хрватски во Загреб – признавам дека мојот словенечки не е многу добар (се смее). Значи, пораснав во соседна социјалистичка држава како активистка, така што не бев целосен аутсајдер. Ми помогна фактот што пишувањето книга за феминизмот во Југославија беше докторска дисертација и бев добро платена за тоа. Бев во можност да патувам, да собирам документација и внимателно да ја проучувам – а беа потребни години. Средбата со сите овие жени беше вистинска магија. Всушност, ја започнувам книгата со тоа што им се заблагодарувам на жените со кои разговарав и на кои навистина сум им благодарна што ги споделија нивните спомени, искуства и животни приказни.

 

Дали според вас феминизмот во Југославија беше движење – односно како вие го дефиниравте овој феномен? Можеби прво треба да го појасниме парадоксот на потреба од феминизам во социјализмот?

 

 

Не е движење, навистина, барем не на почетоот. Главно бил интелектуален феномен кој понекогаш допирал и до широката публика, поготово преку популарните списанија како Bazar и Start. Би било тешко да се основа движење во социјализмот, поготово надвор од самоуправниот состав. Но организацијата на СОС телефонска линија имала потенцијал да стане движење. Меѓутоа, војната почнала и се’ се променило. А токму парадоксот на потреба од феминизмот во социјализмот бил во средиште на феминистичката критика во тоа време. Целосната еманципација на жената била неостварено ветување, а социјалистичкиот контекст го третирал „женското прашање“ како решено и тоа оневозможувало разговор за многу проблеми. Тешко било дури и да се препознае проблемот. Тоа се променило со појавата на феминистичката критика која се фокусирала на нееднаквата поделба на трудот во домаќинството, хоризонталната дискриминација односно фактот што феминизираните професии биле помалку платени, сексуалната нерамноправност на жените, недостаток на добри контрацептивни средства. Така, женското здравје и насилството над жените конечно станале тема на разговор.

 

Во мојата генерација на раните осумдесети се појави некаков вид на потреба за активизам (иако во рамки на систем кој оневозможуваше регистрирање на групи, масовно собирање и сл.). Притоа, зборот активизам мора да го земеме внимателно бидејќи можностите беа многу ограничени. Од денешна перспектива, кои облици на деување ви изгледаат важни?

 

Без сомнение СОС линиите за помош на жени жртви на насилство. Би додала и објавување на текстови во масовните медиуми, но СОС и Акциската анкета во Белград се најважни. Токму волонтерките на СОС од Загреб и Белград подоцна ги обучувале првите волонтери на СОС во Унгарија во деведесетите.

 

Се сеќавам дека една од нашата група која се состануваше кај Rada Iveković – тоа можеби беше и самата Rada – примети дека во огласите за работно место се објавува пожелен пол, М односно Ж. Тоа беше забрането со закон, па зборувавме и пишувавме за сексизам. И за насилство во семејството кое тогаш службено не ни постоеше. Со други зборови, наспроти законската еманципација, ни во социјализмот на жените не им цветаа рози, поготово во приватниот живот.

 

Потполно се согласувам со вас. Заради тоа сексизмот и насилството тогаш беа толку важни теми. Преку работата на феминистките стана јасно дека е потребен нов закон за насилство врз жените. Надвор од разумот е колку долго феминистките зборуваат за тоа, а ништо не се случува. На пример, за промена на законот се заложи и српската криминологиња Vesna Nikolić Ristanović која во 1989 напиша книга за насилство врз жените и јасно објасни дека постоечкиот закон го третира силувањето како прашање на моралот, а всушност станува збор за насилство. Во еден есеј од 1977 загребската социологиња Lydia Sklevicky напиша „Кога жената ќе каже не – тоа значи не!“. Ми се допаѓа како жените тогаш го објаснувале сексизмот. Rada Iveković напиша дека „сексизмот е дискриминација која се заснова на полот, како што расизмот е дискриминација заснована на расата“. Blaženka Despot и Gordana Bosanac едноставно го нарекуваат „полов расизам“. Žarana Papić го опишува сексизмот како сегрегација по пол каде жените се секогаш во лоша положба. Тоа се комплексни објаснувања, кои го разоткриваа наводниот антирасизам на социјалистичкиот систем, и тоа на теориски рафиниран и политички радикален начин.

 

Секако, не Ви се провлече фактот што првите жени кои почнале да се собираат, разговараат и пишуваат биле интелектуалки од академска постава, професорки, студентки, како во Загреб така и во Белград или Љубљана. Очигледно се работи за освестување преку западната литература и патувања на кои се информирале за бранот на феминистички протести кои го зафатија западот. Накратко, за „лошото западно влијание“ – како што го формулираа критиките од службената т.е. партиската организација, Конференцијата за општествена активност на жените.

 

 

Тоа сепак било повеќе од освестување, станува збор за креативна реинтерпретација. Жените го откриле заедничкото искуство – дека во теоријата се еманципирани, но во реалноста се далеку од еднаквоста; се разочарале од патријархалните односи во наводно прогресивнто социјалистичко општество. А што се однесува на лошите влијанија од Западот, Вие самата соодветно одговоривте на критиката на Конференцијата за општествена активност на жените, дека ниту марксизмот не е домашна југословенска теорија.

 

Што се однесува до „Вториот пол“, мојот впечаток е дека англо-саксонските авторки како Betty Friedan, Germaine Greer или Shere Hite беа поважни за нас во тоа време. Не станува збор само за јазикот, бидејќи „Вториот пол“ беше преведена – иако слабо – уште во 1982 година во белградскиот БИГЗ, така што книгата беше достапна и ја читавме, се разбира.

 

 

Мислам дека станува збор за тајмингот. Она што го нарекуваме „втор бран феминизам“ во САД и Франција беше поинтересен. Во Франција, ова беше времето на Hélène Cixou, Luce Irigaray и Julija Kristeva. Тие беа нови и интригантни во тоа време. Beauvoir беше некако заборавена, а потоа повторно откриена … Всушност, самиот факт што беше преведена „Вториот пол“ сведочи за влијанието на феминизмот во Југославија во раните 80-ти.

Покрај тоа, de Beauvoir не спаѓа во оваа метафора на бранови со која ја опишуваме нашата феминистичка историја, поради што многу научнички и активистки се критички настроени кон терминот. Таа сугерира дека постоел еден хомоген бран од 18-ти век до 1960-тите, што секако не е точно … Интересно е што de Beauvoir беше објавена во социјалистичка Унгарија уште во 60-тите години на минатиот век, поради огромниот интерес главно за егзистенцијализмот и Jean-Paul Sartre, а не за феминизмот.

 

Според вас, дали почетокот на војните беше крај на југословенскиот феминизам, како и крајот на самата држава? Поточно, некои групи, како што се Жените во црно, одржуваа врска во тие години и имаа заеднички активности, што ми остава впечаток на извонредно достигнување. За ова детално пишува Ана Мишковска Кајевска во нејзината книга „Feminist Activism at War“. Имено, жените се исто така граѓанки, нивната родова улога не ги одредува во политички смисол, па така, исто како и мажите, тие гласаа за или против воени лидери. Каква акција беше можна после тоа?

 

Хммм, ова е тешко прашање. Ана Мишковска Кајевска добро ги опиша тензиите и конфликтите и ова болно искуство кај феминистките за време на војната. Јас би се согласила со вас дека со распадот на Југославија, феминизмот во 70-тите и 80-тите години престана да постои. Сепак, тоа не значи дека не се наследи кај Жените во црно или кога феминистките се сретнуваа во Дубровник по војната. Но, тоа беа други времиња. Од една страна, постојат различни националности и политички верувања, а во меѓувреме, некои жени ги сменија интересите и кариерите. Сега разликите помеѓу универзитетските научнички и активистките се многу поголеми отколку во Југославија. Ова е навистина штета, бидејќи соработката им овозможува да растат и да се развиваат.

 

Во која мера сметате дека жените во постсоцијалистичките земји се свесни за опасносноста која им се заканува на женските права? Да го земеме примерот за абортус. Во Полска, освен во неколку случаи, забраната за абортус беше еден од првите закони на новата влада по 1989 година. Под влијание на Католичката црква, секако – a сега во форма на совесно спротивставување на лекарите и медицинските сестри, па дури и фармацевтите, постои насекаде и сè повеќе?

 

 

И јас се надевам дека ќе успееме да ги мобилизираме жените, ако за ништо друго, да ги браниме репродуктивните права. Охрабрувачки е што во Полска жени и мажи излегоа на улиците протестирајќи против забраната за абортус. Се разбира, страшно е да се има еден од најрестриктивните закони во Европа.

 

По промената на политичкиот систем во 1989 година, скоро три децении подоцна, национализмот, односно антиимигрантската пропаганда, повторно се појави, во голема мерка заради стравот од имигранти и манипулацијата со тој страв.

 

 

Зад антиимигрантската пропаганда се кријат грозен расизам и ксенофобија. Ова потсетува на ужасните времиња во Европа во 20 век кога политичарите, преку употреба на страв, можеа да го уништат секое чувство за хуманост и солидарност. Континентот гледаше како милиони сограѓани беа депортирани и ужасно убивани во концентрационите логори. Ние не преземаме одговорност за нашето минато и не учиме од тоа. Особено е цинично тоа што денешните екстремистички политичари што седат во парламентот, министрите и претседателите ги користат нашите феминистички аргументи: тие имплицираат дека не-белите мажи се оние кои ги загрозуваат белите жени. Божем Унгарките, Хрватиците, Французинките и жените насекаде низ светот не се тепани и силувани од своите сограѓани секој ден! Ние феминистките треба да бидеме гласни за политичарите да не ги користат женските права за свој говор на омраза.

 

Дали бабите и мајките на денешните млади жени беа порамноправни? И, ако е така, како младите жени ќе станат свесни за ова освен да удираат со глава во ѕид – на пример, во ситуација кога ќе изберат абортус? Или кога нема да добијат работа затоа што се жени и може да останат бремени, па да бараат породилно отсуство, итн?

 

 

Не сум сигурна дали нашите мајки и баби биле порамноправни од нас. Станав феминистка затоа што гледав колку напорно работат мајка ми и баба ми. Живееја под постојан притисок да бидат добри домаќинки, да изгледаат добро. Тоа двојно, тројно оптоварување постои во мојот живот од денот кога се родив. Се разбира, социјалистичката држава обезбеди помош за нега на деца и мрежа за социјална помош, но не мислам дека нивниот живот беше лесен. Ова го критикувавте вие и другите феминистки во Југославија. Да, сега секако е тешко. Покрај нападот врз репродуктивните права, комерцијализираната верзија на „феминизмот“, која воопшто не е феминизам, во рамки на капитализмот, мене особено ми е проблематична.

 

Мислите на илузијата на избор кој го имаат жените?

 

 

… тоа е како некој производ кој сјае, лажно чувство за еднаквост што го купувате во продавница заедно со сјаен кармин. Ова ги прави помалку свесни за репресијата што ги чека, помалку свесни дека треба да се организираат и да се борат. Исто така ми се чини дека секогаш ќе ја доживуваме помладата генерација како недоволно радикална, недоволно феминистичка. Јас многу го сакам есејот на Glorija Stein „Зошто младите жени се конзервативни?“ Се разбира, има и многу млади жени кои се добро запознаени со феминизмот и знаат како да постапат.

 

Да се вратиме на „Другиот пол“. De Beauvoir пишува: „Женката е плен на видот; целиот нејзин организам е подреден на мајчинството што ја контролира“. Може ли телото на жената да биде само нејзино ако општеството се репродуцира со нејзина помош? Ако државата може во кое било време да го ограничи правото на жената слободно да одлучува за своето тело?

 

 

Да, наместо да се обиде да ги третира жените како еднакви затоа што тие имаат единствена способност да раѓаат, патријархатот е изграден врз контролата над жената. Со децении, феминизмот се бори за правото на жената на сопственото тело, но тоа постојано се доведува во прашање. Раѓањето и мајчинството е постојан притисок врз секоја жена, и еден од најголемите извори на чувство на неадекватност, чувството дека никогаш не сме доволно добри. Мислам дека феминизмот што го прифаќа мајчинството исто колку и правото на жените да изберат дали да станат мајки, кој го прифаќа второто подеднакво – има голем потенцијал да предизвика радикални промени.

 

Simone de Beauvoir исто така смета дека целта на феминизмот како движење треба да биде да се елиминира самиот себе. Денес, кога сме побогати со седум децении искуство, ве прашувам дали ова тврдење е точно? Дали ние како општество и култура напредувавме до тој степен што навистина може да се зборува за пост-феминизмот? Јас сметам дека борбата за еднаквост не е и никогаш не може да заврши, дури и во политички, економски и социјален контекст. Притисокот може само да се ублажи. Затоа феминизмот не може сам да се елиминира. Убаво е, но и опасно е да се верува дека е можно.

 

 

Јасно е, најдобро е да се запре потребата од феминизам. Или борбата против расизмот или класната експлоатација, да споменам само неколку други форми на социјална неправда што за жал постојат. Но, ние сме далеку од тоа! Треба да сонуваме, но исто така треба да ја знаеме реалноста. Постфеминизмот е многу опасен. Во мојата книга, го нарекувам подмолен облик на анти-феминизам: според него, феминизмот е всушност излишен затоа што е против традиционалната улога на жената, но тој не го признава тоа, туку тврди дека не ни треба феминизам, бидејќи веќе сме постигнале еднаквост. Ние сме навистина далеку од тоа и затоа мора да продолжиме да се бориме.

 

 

 

Преземено и преведно од Коалиција Маргини 

Извор: Jutarnji.hr 

Забраните за абортус ги одземаат човековите права. Еве зошто мораме солидардно да застанеме против нив

МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101 / By

Забраните за абортус не се особено ефективни. Кога владите го ограничуваат пристапот до абортус, истите всушност продолжуваат да се одвиваат со идентична стапка, според Светската здравствена организација. Но, тие стануваат помалку безбедни. Кога услугите за абортус се одбиени или ограничени, закачалките за палто, токсичните билни лекови и неквалификуваните лекари стануваат соодветна замена, додека професионалци кои се бават со медицина и обезбедуваат соодветна грижа се криминализирани.

Целосните забрани или рестриктивните закони за абортус во земји како Ел Салвадор, Полска и неодамна неколку американски држави (вклучувајќи ги Луизијана, Охајо, Кентаки, Мисисипи, Џорџија, Алабама и Мисури) се создадени да ги контролираат и ограничат жените и девојчињата во стереотипни родови улоги. Тие се навреда на нивните човекови права и достоинство и претставуваат родова дискриминација. За трансродовите и квир луѓето кои имаат потреба од абортуси ваквите рестриктивни закони се најнови во долгата низа напади врз нивните права и слободи.

Организациите кои ги бранат човековите права ги документираа агонијата и очајот што произлегуваат од рестриктивните закони за абортус низ целиот свет. Една од најстрашните приказни е онаа на „Ms Y“, жена која доби азил во Ирска откако беше претепана и силувана од паравоенa единица во нејзината земја. Ms Y се обиде да се самоубие неколку пати кога ѝ беше кажано дека не може да стави крај на бременоста, што беше резултат на силување.

На крајот, таа беше принудена да се породи со царски рез. За време на целата процедура, загриженоста на ирските власти за заштитата на фетусот беше поважна од менталното и физичкото здравје на Ms Y.

Минатата година Ирска се приклучи на списокот од 50-тина земји што го проширија пристапот до легален абортус во последните неколку децении. Тоа беше историски потег што задоцни за Ms Y, но ќе може да ги заштити другите од страдање од истата траума.

Неодамна, го воочивме ужасното влијание на кривичните закони за абортус за казнување на лица кои поминале низ компликации поврзани со бременоста. Во Ел Салвадор, жените кои доживуваат спонтани абортуси или пораѓање на мртвородено дете, често се „осомничени за абортуси“ и обвинети за убиство.

Во април 2016-та година, Евелин Хернандез, 21-годишна жена Ел Салвадор доживеа акушерска вонредна состојба дома, што резултираше во загуба на бременоста. Таа беше уапсена, помина низ судска постапка и беше осудена на казна затвор во траење од 30 години за убиство. Во февруари годинава, повисокиот суд ја поништи оваа пресуда и нареди да се одржи ново судско рочиште – на кое Евелин беше прогласена за невина. Сепак, на 6-ти септември, јавното обвинителство во Салвадор објави дека ќе ја обжали пресудата – покажувајќи ја опсесијата на властите да ја обвинат според драконските закони на земјата.

Мораме да продолжиме да се спротивставуваме на напорите на владите да ги контролираат телата на жените и девојчињата. Според најновиот извештај за репродуктивно здравје на Гатмачер Институтот со седиште во САД, заклучно со 2017-та година, 42% од жените на репродуктивна возраст живеат во 125 земји каде абортусот е многу ограничен (целосно забранет, или е дозволен само за да се спаси животот на жената или да го заштити нејзиното здравје). Правните надлежности ширум светот одат во крајност за да го ограничат пристапот до абортус – притоа одземајќи им ги човековите права и телесната автономија на оние кои можат да забременат.

Секое лице кое нема контрола врз тоа што се случува со нивното тело не може да биде слободно. Дебатата околу абортусот треба да го надмине прашањето дали животот на една личност е загрозен од бременоста. Во суштината на ова прашање е правото на една личност да донесува одлуки за тоа што се случува со нејзиното тело. Ова право е клучно за да им се овозможи на сите луѓе кои можат да забременат целосно да ги остварат своите човекови права и да ги живеат своите животи достоинствено. Владите не само што мора да го декриминализираат абортусот и да обезбедат пристап до безбеден абортус во пракса, туку и да создадат социјални услови во кои луѓето можат да донесат одлуки поврзани со бременоста без угнетување, дискриминација, стигма, принуда, насилство, недостаток на можности или казни.
Сè повеќе земји се разбудија поради овој факт, дури и покрај алармантното враќање на репродуктивните права во некои земји, како САД или Полска, предводени од групи против избори и поддржани од популистички политичари. Во текот на последните 25 години, околу 50 земји ги сменија своите закони за да овозможат поголем пристап до абортус. Иако националните контексти се разликуваат, една работа ги обедини сите успешни кампањи за реформа на законите за абортус: жени кои зборуваат јавно. Од Ирска до Јужна Кореја, активистите помогнаа во уништување на стигмата и тајноста околу абортусот преку споделување на нивните приказни. Во Аргентина и Полска, над милион жени маршираа со едно барање – да се слушнат нивните гласови.

Луѓето кои треба да имаат или веќе имале абортус ја заслужуваат нашата поддршка и солидарност. Без разлика дали со одвојување на време и ресурси на домашните мрежи за абортус, излегување на улиците во знак на протест или едукација на луѓето во нашите животи за потребата од безбеден абортус, сите ние треба да играме улога во враќањето на нашите права.

Во исто време, владите мора да го прошират пристапот до безбеден, легален и достапен абортус и контрацепција за сите луѓе. Не само што тоа е хуманиот начин, туку е и државна обврска според меѓународното право. Може да спречи безброј смртни случаи, трауми кои траат цел живот и сериозни повреди.

 

 

 

 

 

 

 

Извор: Time

Водич за Трејси Емин, ‘enfant terrible’ на британската уметност: Прв дел

КУЛТУРА, ФЕМ 101 / By

Трејси Емин катапултираше во јавната сфера во 1990-тите. Со неа надојде бран на контроверзност, индивидуалност и апсолутно кој-ве-ебе став, а подоцна, таа остана движечка фигура на британската уметничка сцена. Од шатори декорирани со имињата на сите со кои некогаш спиела, до злогласната инсталација на нејзиниот кревет после раскинување –прикажан каков што бил по неколку недели пиење, пушење, јадење, спиење, секс и состојба на колапс. Нејзината работа отелотвори осцилација на интензивни и бескруполозни емоции. По три децении во очите на јавноста, l’enfant terrible на Младите британски уметници (YBAs) оттогаш ги остави зад себе пијаните телевизиски настапи, а од 2011 година е назначена за академик на Кралската академија на уметностите.

 

 

 

A IS FOR ABORTIONS

 

Она што може да се чини како појдовна точка со која може да започне оваа ода за Емин, е фактот дека уметницата е всушност доста отворена кога зборува за своите абортуси. Еден од нив ја остави во лоша состојба, а таа помина и низ уште еден кога беше бремена со близнаци, иако и таа и нејзините доктори не беа свесни за тој детал. Трагично, помалиот фетус не бил отстранет во постапката и неколку дена подоцна, се истркалал на улица долж нејзината нога. Монографијата на Емин со наслов Ужасно погрешно беше создадена за време на – како што би рекла уметницата – „неделата од пеколот“, во 1994-та година. Во тоа време, таа помина низ поголема стоматолошка интервенција (воопшто немаше предни заби, поради дефицит на калциум), раскина со својот партнер и помина низ абортусот. Исто така, во една од нејзините колумни за “Гардијан”, пишуваше за изопачениот пакт кој ја тера да се чувствува како да и бил даден успех за цената на душите на нејзините деца.

 

“Terribly Wrong” (1997) Courtesy of Tate
B IS FOR BODY IMAGE

 

 

“Отсекогаш имам некое чувство во врска со моето тело, никогаш не се чувствувам добро во врска со него. Најсреќна сум кога сум најслаба што можам”, призна Емин во интервју со Лиз Џонс за The Daily Mail. Нејзиното голо тело е предмет на голем дел од нејзината работа, делувајќи како средство за разгледување на ефектите од времето и процесот на стареење на човекот. Бројките што таа ги привлекува може да бидат сладострасни и искривени, додека во други времиња носат мистериозна слабост – тоа е нејзиниот начин на разработка зошто нејзиното тело се менувало толку брзо со текот на времето. „Од многу слаба девојка – дури и кога имав 40 години, бев витка – станав тешка и женствена. Пробувам да се соочам со физичките промени.“

 

 

C IS FOR CHARLES SAATCHI

 

Во јули 2014 година, Чарлс Сaачи ја продаде инсталацијата на Емин која беше номинирана за наградата Тарнер, позната како “Мојот кревет” (1998), за неверојатни 2,5 милиони фунти, при што стана дел од листата на десетте најскапи дела на живи уметници-жени. Со оглед на проценката на препродажба од 800.000 фунти до 1.200.000 фунти и фактот дека тој ја купил на Christie’s во 2000 година за само 150.000 фунти, спогодбите на Саачи не биле толку трагични. Тој одлучи да го инсталира креветот – со сите додатни предмети – во својот дом пред да биде прикажан на првата изложба во галеријата Саачи за време на неговиот престој во County Hall.

 

“My Bed” (1998) Photography Mark Chilvers / Rex

 

 

D IS FOR DEATH

 

 

Емин образложи во една од нејзините колумни за „The Independent“ дека како уметник, едноставно мораш да си направиш план околу смртта и што ќе се случува после неа – потврдувајќи дека своето заминување од овој свет го има испланирано во детали, со цел да го заштити своето наследство. Се разбира, уметникот не може да има контрола врз својата репутација и изложеност откако ќе замине на оној свет; сепак, кога има интерес за некој уметник по неговата смрт, како што и често се случува, природно помага ако работите се средени за да можат потоа да се движат во точниот правец.

 

“Its Not me Thats Crying its my Soul” (2011) Copyright Tracey Emin

 

E IS FOR EGON SCHIELE

 

 

Во Музејот Леополд во Виена, Емин ги прикажа своите скулптури до делата на австрискиот сликар Егон Шиле. Со тоа, таа го спореди нејзиниот феминистички ethos (карактер, идеал) со наклонетоста кон порно и малолетни девојчиња на австрискиот експресионист, што ги натера гледачите да ги преиспитаат политичките призми на голотијата. “Многу други дела на кои бев изложена досега беа за уметници кои гледаа други работи и други луѓе. Изгледа како Егон Шиле да гледал интензивно само кон себе“, пишуваше во каталогот за изложбата, потврдувајќи дека опсесијата на Шиле со самиот себе ја создал алката меѓу нив.

 

F IS FOR FESTIVE SPIRIT

 

 

Секогаш спремна да се вдаде во духот на прославите, Емин ќе им се јавеше на оние кои мислеше дека би останале сами за време на божиќната сезона и ќе ги поканеше на една од нејзините славни божиќни журки. Емин се потсети на Полноќната Миса од пред некоја година, на која што таа присуствуваше, пијана, заедно со пријателките Бјанка Џегер и Вивиен Вествуд. „Последниот пат, Бјанка и Вивиен му довикуваа на попот затоа што не се согласуваа со тоа што го зборуваше. А, јас бев толку пијана што почнав да мјаукам за време на молитвата.

 

 

G IS FOR GROWING UP

 

 

Во нејзината книга Мојот фото-албум, Емин објасни дека има огромни празнини во документацијата на нејзиното детство. Нејзините родители не фотографирале често, и поради тоа нејзините сеќавања и врска со самата себе се баш она што и помага да го разбере и интерпретира своето детство. Тоа би објаснило зошто толку многу од нејзината работа е во релација со спомените од нејзините рани години, објаснувајќи го тоа како „потреба да се разјаснат и потврдат некои настани. Не е сѐ толку добредојдено“, додавајќи, „Не пораснав со некакви сеќавања на моето семејство кои би го маркирал времето, туку со слика за себе.“.

 

Pages from “My Photo Album” (2013) Copyright Tracey Emin
H IS FOR HEROES

 

 

Дејвид Боуви и неговата музика отсекогаш биле од огромно значење за Емин, која беше негов фан уште од најрана возраст. Првата средба помеѓу нив двајца се случила во еден ресторан, каде Боуви се наведнал преку масата и шарматно прокламирал – „Се извинувам што ве прекинувам, моето име е Дејвид и само сакав да кажам дека навистина ми се допаѓаат вашите дела“, на коешто Емин возратила со „Чувството е заемно“. Во 2001, Гардијан објави транскрипт од интригантно и-мејл интервју помеѓу нив двајца, во кое тие разговараа за сѐ – од вистината како тактика за преживување, до тоа како вашите дела никогаш нема да бидат исти после конзумирање дрога, до играта на бидување славен и желбата да се биде инфлуенсер, наместо да се биде познат само за да се биде познат.

 

Tracey Emin and David Bowie
I IS FOR IDENTITY

 

 

Како една од најпрепознатливите британски уметници, не е изненадувачки тоа што Емин е горда на нејзиното наследство. Додека зборуваше за BBC пред референдумот на ЕУ, прилично гласно го изнесе своето мислење дека би било „апсолутно лудило“ да се гласа за Излез. Има и потенцирано дека го истакнува своето британско потекло кога патува надвор од земјата, ја има прокламирано нејзината љубов кон тоа што се дел од ЕУ, а и ја има потенцирано значајноста на Европската Унија во контекст на креативните индустрии.

 

 

J IS FOR JEWELLERY

 

Пениси кои висат на бразлетни во форма на 18-каратни златни привезоци, додека фразите употребени за неонските знаци на Емин се испишани на плочки за ланчиња. Во соработка со дизајнерот на накит, Стивен Вебстер, Емин креираше колекција од 35 парчина, која се викаше „Ти ветувам дека ќе те сакам“. „Сето тоа е само антитеза на она што луѓето би го сметале како успешен накит во денешно време“, кажа таа за парчињата накит. „Традиционално е, одмерено, слатко, деликатно – така што, навистина сум задоволна од исходот.“.

 

 

K IS FOR KATE MOSS

 

 

Ако поминувате од Spitalfields во скоро време, можеби би вредело да истражите наоколу, бидејќи еднаш, една личност пронајде оригинално дело на Емин. Неонскиот знак кој гласеше „ Moss Kin“ имаше проценета вредност од 100.000 фунти. Планиран како подарок за Кејт Мос која не можеше да го земе на време, Емин го исфрли надвор кога виде дека делото не беше подигнато.

 

portraits of Kate Moss taken by Tracey Emin Copyright Tracey Emin

 

L IS FOR LOUISE BOURGEOIS

 

 

Во заеднички проект со Луиз Бужуа именуван „Не ме напуштај“, Емин ги истражуваше физичките сласти и чувства преку концепти како идентитет, сексуалност и стравот од загуба и напуштање. Буржуа ја заврши половина од колекцијата на гваш канваси со акварел детали од сѐ – од машки пениси до женски торза. Тие беа пратени, недовршени, до Емин која ги доврши со текст, минијатурни женски тела и фетуси меѓу другите фигури. Откако ги доби завршените канваси од Емин само три месеци пред нејзината смрт на 98 години, Буржуа била воодушевена со резултатот.

 

 

 

 

Извор: Dazed Digital 

Фактот што не знаеме доволно за матката ни штети на сите нас

МОЕ ТЕЛО, ФЕМ 101 / By

Баш кога се обидов да закажам сонограм минатата година, моето разбирање на еден основен научен принцип беше целосно испревртено. Медицинската сестра, обидувајќи се да сфати колку бремена би можела да бидам, се покажа како крајно незаинтересирана за датумот на зачнувањето. Само сакаше да го знае датумот на мојот последен менструален циклус. Тоа – објасни таа – е начинот како се пресметува бременоста. Тоа значеше дека што се однесува до медицинската заедница, јас технички бев во петтата недела, иако не постоеше физички начин да бидам во повеќе од третата недела. Тие две претходни недели, претпоставувам дека сум била…пред-бремена? Бремена-во-чекање? Навистина, ова беше неверојатна вест.

Така, минатата недела кога Џон Бекер, пратеник од Охајо, случајно сугерираше дека ектопичната бременост може да биде „отстранета од фалопиевата туба и повторно вметната во матката“ (па не баш: трагично, но таа постапка не постои), и кога истакнатиот експерт Бен Шапиро самоуверено го спои концептот „шест недели бременост“ со „шестнеделен ембрион“ (две различни работи, всушност), и кога гувернерот на Џорџија, Брајан Кемп, потпиша нацрт-закон со кој се бара абортусот да се одвива само во временски период пред многу жени воопшто да дознаат дека се бремени – кога сите овие работи се случија, мојата фрустрација се приближи до космичко ниво. Не кон оние пратеници, туку кон наметката на таинственост и незнаење што ги прекрива сите нешта поврзани со јајниците.

Колективно сме ужасни кога зборуваме за репродукција. Особено кога станува збор за бремени тела. Мораме да пробаме да бидеме подобри во тоа. Кога предлог-законот за абортус во Џорџија беше потпишан, слушнав дека некои гинеколози-акушери тврдат дека една жена лесно може да го исполни овој рок од шест недели едноставно со правење на тест за бременост многу, многу рано, значи, веднаш по сексуалниот однос! – да дознае дали постои несакана бременост која треба да биде прекината.

За жал, овие советодавци изгледа не знаеја дека треба да поминат неколку дена за оплодените јајца да бидат имплантирани во матката. Дополнително, тестовите за бременост не се баш точни додека еден менструален циклус не е пропуштен. И тоа – дури и под претпоставка дека една личност има 28-дневен менструален циклус ист како оној опишан во книгите – многу често циклусот е подолг или далеку понепредвидлив – менструалниот циклус нема да биде пропуштен сè додека не поминат 15 или 16 дена од денот на зачнувањето.

Хари и Меган, војводата и војвотката од Сасекс, споделија фотографија со нивниот новороден син оваа недела, и видов ројал-гледачи кои ја споделуваа семејната слика, наивно прашувајќи се зошто Меган сè уште изгледа „дебело“. Очигледно, тие никогаш не дознале дека женското тело не се враќа назад во форма како да е гумена топка; тоа може да потрае неколку недели или месеци, а во некои случаи средниот дел од телото никогаш не се враќа во претходната големина.

Некои од понтификаторите во овие случаи биле мажи, но далеку од тоа дека сите биле само мажи. Не се работи за прекршоци направени од страна на конкретни машки лица. Овој став постои со векови – иако зачнувањето може да биде биолошко чудо, тоа исто така е грозно, исполнето со сало и слуз од кои – ла ла ла ла ла! – на пристојните луѓе им е дозволено да бегаат вриштејќи. Многу луѓе се подготвени да ги третираат фетусите како бесценети граѓани, но телата кои ги создаваат овие фетуси ги доживуваат како срамни, сиромашни квартови. На една забава, забележав нов татко кој со гордост го нарекуваше неговото дете „принцеза“, а неговата сопруга „шампион“, но потоа нападно си ги покриваше ушите кога таа го спомна зборот „плацента“. Исто како да не била плацентата токму таа што ѝ овозможила на Принцезата да расте.

И сите за време на забавата се смееја! Како да е сосема прифатлива оваа намерна игнорантност! Бидејќи, всушност, е прифатлива: ја прифативме. Приказните како оваa порано звучеа забавно. И јас се имам кикотено на BuzzFeed статии со наслови од типот „24 апсурдни нешта за менструалниот циклус во кои луѓето всушност веруваа“. Еднаш си цимолев на биро додека читкав жалба од страна на еден господин кој беше вознемирен поради тоа што жените кои добивале имале потреба да фрлаат пари на санитарни производи. Зошто не научиле некако да „задржат“, предложи тој, исто како што мажите се научиле да се воздржат од уринирање?

Почнувам да сфаќам дека овој вид незнаење не е нешто на што треба да се смееме. Ако сакаме да носиме закони поврзани со биологијата – дали треба да се оданочуваат тампони или дали абортусите треба да се случат за шест или осум или четиринаесет недели – прво треба да ја разбереме таа биологија. Затоа што доколку сте застапник за слободен абортус или пак сте анти абортус, треба да бидете способни да ја разберете и одбраните сложеноста на вашата позиција.

Има уште една причина што нема никаква врска со законот: ако не разбирате како функционираат женските тела, можеби на крај ќе почнете да верувате во некои навистина штетни нешта за жените. Ако мислите дека на жените за менструација им се потребни санитарни производи само затоа што не се способни да си ја „задржат“ менструацијата, тогаш можеби ќе почнете да мислите дека се само помрзливи од мажите. Ако ги гледате жените после раѓање како „дебели“, тогаш можете да почнете да ги доживувате жените како помалку дисциплинирани. Ако не знаете што прави плацентата, можеби ќе почнете да мислите дека телото на вашата сопруга е грозно. Ако мислите дека една жена треба да знае дека е бремена само за неколку дена – за разлика од неделите што биологијата генерално ги диктира – тогаш можете да претпоставите дека нејзиното незнаење во рок од неколку дена е знак дека е расеана и неодговорна. Можете да одлучите дека не е во можност да управува со сопственото здравје.

Очајно е потребно да станеме подобри во разговарање за репродукција на искрен и отворен начин. За пропуштени циклуси, отчукувања на срцето, графикони за растење на плодот, менструални периоди, временски рокови на оплодување и сè останато. Затоа што ако одбраната на вашата позиција бара да се потпрете на невистини, тогаш можеби треба да се запрашате дали воопшто се работи за одбрана.

 

 

 

 

 

 

 

Авторка: Моника Хесе

Извор: The Washington Post 

Scroll to Top
Facebook-f Instagram