Синдромот на дифолт родител
Детето си бара мајка. Оваа фраза ми одѕвонува во главата и ми натоварува претешко чувство на вина што сум решила да одам на работа, наместо да го чувам детето дома. Фраза која, свесно или не, е наменета токму со таа цел. Да ни влее чувство на срам и вина.
Голем дел од обврските што би требало да се споделени, најчесто се подразбира дека треба да ги прави мајката и верувам дека повеќето мајки ќе се препознаат. Како за пример: се подразбира дека мајката е таа која треба да стане порано за да спреми доручек за детето, иако оди на работа; се подразбира дека мајката е таа која останува доцна навечер да ја почека машината за алишта да заврши со перење за да ги спружи алиштата; се подразбира дека мајката е таа што мора да има план за тоа што ќе се јаде за ручек, евентуално партнерот да испазари (секако списокот за пазарење се очекува да го направи повторно таа); се подразбира дека мајката е одговорна да пишува домашни задачи со децата попладне, иако се вратила преморена од работа; се подразбира дека мајката е таа која ќе земе отсуство од работа за да го чува болното дете, исто како и пред две недели, без оглед на реакциите од колегите и претпоставениот; се подразбира дека мајката е таа што ги помни сите воншколски активности на децата, како тренинзи, родендените на фамилијата и купувањето подароци; се подразбира дека ако е болно детето, мајката ќе го носи на лекар, бидејќи детето си бара мајка.
Ако се препознавте во повеќето од овие реченици, тогаш најверојатно го живеете феноменот наречен „дифoлт“ родител или Default Parent Syndrome.
Дифолт родител (најчесто мајката) е типично оној родител кој е „прв во линијата” кога се работи за грижата и обврските околу детето, како и за домашните обврски. Под претпоставка дека детето има двајца родители, дифолт родителот е тој од кого се очекува да го превземе поголемиот товар на родителствувањето. Без оглед на фактот што во денешно време и мајките одат на работа, работат долги часови, градат кариера и заработуваат подеднакво, тие сепак најчесто го носат најголемиот товар на домот. Другиот родител (најчесто таткото) е некој вид на „резерва” во случај овој првиов да падне болен со 39 температура или да мора да е надвор од дома. Со други зборови, резервата најчесто се активира во „екстремни“ случаи.
Следејќи ги случувањата во мојата блиска околина, сфаќам дека ваквата ситуација не е исклучок, ниту индивидуален проблем. Ова е колективно, општествено статус кво. Ова е двоен стандард базиран врз родов стереотип, кој е продукт на вековни патријархални норми, кои не исчезнуваат, само ја менуваат формата и начините на угнетување.
Интересно е што дури и жените кои страдаат од овој синдром, од една страна ги „фалат” своите партнери дека се ангажирани во домаќинството и родителството, а сепак се постојано изморени, исцрпени и преоптоварени од улогата на дифолт родител. Всушност, бројни истражувања покажуваат дека вработените мајки имаат за 28% поголеми шанси да искусат burnout отколку вработените татковци.
Според истражување направено од психологот Амбер Тортон постојат одредени квалитети, карактеристики и околности кои се ризик-фактор за една жена да стане жртва на овој синдром:
- Идентификацијата на личноста како жена или мајка во едно семејство
- Барем еден од партнерите има потрадиционални гледишта и ставови кон родителството
- Барем еден од партнерите израснал во семејство каде жената или мајката е исклучиво одговорна за домашните обврски (без оглед дали жената имала партнер или била самохран родител)
- Личноста страда од анксиозност и чувство на вина доколку посвети внимание на други активности неповрзани со родителството или домашните обврски
- Потешкотии во изразувањето на сопствените очекувања и желби пред другите
- Личноста е склона кон удоволување на другите, посебно на членовите на семејството
- Личноста се бори со сопствената склоност кон перфекционизам
Според истото истражување, има четири екстремни последици врз жртвата на овој синдром:
- Хроничен замор и burnout
- Чувство на презир кон партнерот или децата
- Намалена способност за грижа за себе
- Значително опаѓање на менталното здравје
Иако на прва може да звучи како овој синдром да нема значајни негативни последици и врз другиот партнер, тие сепак постојат. Дел од нив се:
- Нереални очекувања за капацитетот на дифолт родителот
- Намалување или целосно губење на емотивната врска со дифолт родителот
- Намалување на сопствените родителски вештини и потенцијално загрозување на врската со децата
И секако, тука се и последиците врз децата кои живеат и растат во семејство со дифолт родител:
- Нереални очекувања за капацитетот на дифолт родителот
- Намалени очекувања од другиот, „резервниот“ родител кое придонесува за уште поголем стрес и товар на дифолт родителот
- Влошени односи со дифолт родителот како последица на нивниот стрес и фрустрација
- Влошени односи со другиот родител поради ретките прилики на добивање родителска грижа од него
Овој синдром може да биде физички и психички исцрпувачки кон индивидуата која го искусува и може да има негативни последици првенствено за самата индивидуа, но и за партнерот, децата и за целото семејство. Нормално, како и за секој друг проблем, првиот чекор кон негово решавање е препознавање на неговото постоење и соочување.
Клучни стратегии за надминување на овој синдром се ефективна комуникација меѓу партнерите, споделување на проблемите и заедничко барање на решенија, па и професионална помош за да се ублажат негативните последици од синдромот.
Бројките и статистиките се поразителни и доведуваат до заклучок дека сепак и покрај сите борби за рамноправност, и покрај одредени промени во однос на улогата на таткото денес во споредба со таткото од минатото, сепак сè уште сме далеку од искоренување на овој проблем. Дали ќе се помириме со таа фамозна фраза „мора да биде така, зашто така отсекогаш било” или е возможно да се oслободиме од стереотипните родови улоги?
Едно треба да запомниме ако можеме сè, не значи и дека мораме сè.